Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2016

Γερμανία: Από το 1918 στο 1920. H επανάσταση κι η αντεπανάσταση

lenin reloaded

Γερμανία: Από το 1918 στο 1920. H επανάσταση κι η αντεπανάσταση (πρώτο μέρος)

(Να διαβαστεί σε συνάρτηση με το δεύτερο μέρος του άρθρου του Χ. Μπαλωμένου στην ΚΟΜΕΠ).

Εξεγερμένοι ναύτες, Wilhelmshaven, Οκτώβρης 1918Οι ναυτικές εξεγέρσεις

Τον Σεπτέμβρη του 1918, η κατάσταση στο μέτωπο έδειχνε αδιέξοδη για την Γερμανία.Στις 3 Οκτωβρίου, και αφού έχει ζητήσει ανακωχή, ο Κάιζερ Βίλχελμ ο ΙΙ διορίζει τον Πρίγκηπα Μαξιμιλιανό του Μπάντεν ως Αυτοκρατορικό Καγκελάριο. Το Κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών, με επικεφαλής τον Φίλιπ Σάιντεμαν, λαμβάνει μέρος στην κυβέρνηση Μαξιμιλιανού. Καθώς ο στρατός αναμένει το τέλος του πολέμου, μαθαίνεται πως θα διαταχθεί νέα ναυτική εκστρατεία του στόλου στο Κίελο.Οι ναύτες εξεγείρονται. Η εξέγερση ξεκινά στο Wilhemshaven, στα τέλη του Οκτώβρη. Είμαστε μόλις ένα χρόνο μετά την Οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία, ενώ κανείς δεν έχει ξεχάσει ότι η εξέγερση στην ίδια χώρα το 1905 έχει ξεκινήσει από εξοργισμένα μέλη του πολεμικού ναυτικού.

Afanasi Matushenko, Αρχηγός της εξέγερσης στο θωρηκτό Ποτέμκιν, 1905


Όταν φυλακίζονται 47 ναύτες που θεωρούνται υπαίτιοι της εξέγερσης στο Wilhelmshaven κατά τη διάρκεια ασκήσεων στο κανάλι του Κίελου, ξεκινούν νέες αναταραχές, με εμπλοκή του Ανεξάρτητου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και του SPD. Στις 3 Νοέμβρη του 1918, χιλιάδες μαζεύονται για να διαδηλώσουν για "Ειρήνη και ψωμί", καθώς και για απελευθέρωση των φυλακισμένων ναυτών.


Εξέγερση στο Κίελο, 1918


Ανοίγεται πυρ κατά των διαδηλωτών. 7 σκοτώνονται. 29 τραυματίζονται από τα πυρά. Κάποιοι, που έχουν οπλισμό, ανταποδίδουν το πυρ. Ο διοικητής που διέταξε το πυρ τραυματίζεται ο ίδιος σοβαρά.

Οπλισμένοι στασιαστές στο Κίελο, Νοέμβρης 1918


Στις 4 του Νοέμβρη, η πόλη γεμίζει από τους εξεγερμένους. Οι φυλακισμένοι ελευθερώνονται. Εργάτες και στρατιώτες, με αριθμητική δύναμη 40.000, αποκτούν τον διοικητικό έλεγχο στην πόλη. Δυο μέρες μετά, πέφτει και το Wilhelmshaven. Εκδίδεται κείμενο 14 απαιτήσεων των εξεγερμένων, κυρίως για ελευθερία Τύπου, απελευθέρωση κρατουμένων για απείθεια, εξουσία του στρατιωτικού συμβουλίου, ειρήνη. Καταφθάνει ο Νόσκε και, βασιζόμενος στην εμπιστοσύνη στους Σοσιαλδημοκράτες, επιβάλλει την ειρήνη και την ηρεμία στην πόλη.


Η ομιλία του Καρλ Λίκμπνεχτ στο Βερολίνο, τέλη 1918


Η ώρα του Έμπερτ

Μέχρι τις 7 Νοέμβρη, η εξέγερση έχει απλωθεί μέσα από αντιπροσωπείες σε όλες τις παραλιακές πόλεις της χώρας, όπως και στη Φραγκφούρτη, το Μόναχο, το Ανόβερο και το Μπρούνσβικ. Στο Μόναχο, το "Συμβούλιο Εργατών και Στρατιωτών" αναγκάζει τον Λουδοβίκο τον 3ο, τελευταίο βασιλέα της Βαυαρίας, σε παραίτηση. Στις 9 Νοέμβρη, και προκειμένου να ελέγξει την κατάσταση, ο αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών Έμπερτ ζητά να διοριστεί Καγκελάριος. Την προηγούμενη, ο Καρλ Λίμπκνεχτ, που έχει βγει από τη φυλακή, ιδρύει την Λίγκα των Σπαρτακιστών στο Βερολίνο. Ο Σάιντεμαν μαθαίνει πως ο Λίμπκνεχτ έχει στόχο να ανακηρύξει την ίδρυση Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας στη χώρα, βγαίνει εσπευσμένα στο μπαλκόνι του Ράιχσταγκ για να προλάβει την κατάσταση, και ανακηρύσσει Δημοκρατία χωρίς καν να έχει συμβουλευτεί τον Έμπερτ. Σχεδόν την ίδια ώρα, πάλι στο Βερολίνο, ο Λίμπκνεχτ ανακηρύσσει την χώρα Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Στις 8 το βράδι της 9ης Νοέμβρη, της ίδιας μέρας των αντιφατικών διακηρύξεων Σάιντεμαν και Λίμπκνεχτ, 100 επαναστατικοί φρουροί εισβάλλουν στο Ράιχσταγκ και ανακοινώνουν εκλογές, σε μια απόπειρα να πάρουν πίσω την πρωτοβουλία από τον Έμπερτ και το SPD.

Ο Φρίντριχ Έμπερτ


Ο Έμπερτ, συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορεί να σταματήσει τις εκλογές, συγκεντρώνεται στο να τις ελέγξει. Αρχικά, πετυχαίνει το κόμμα του να έχει συμμετοχή 50% σε όλα τα επαναστατικά συμβούλια και σώματα που δημιουργούνται. Κατόπιν, έρχεται σε συννενόηση κρυφά με τον στρατηγό Βίλχελμ Γκρένερ και καταστρώνουν σχέδιο δράσης ενάντια στα συμβούλια, ώστε να αποφευχθεί μια κατάληξη παρόμοια με αυτή των επαναστατικών Σοβιέτ. Με πρωτοβουλία των Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών, ξεκινά συζήτηση για τις "κοινωνικοποιήσεις", με συμμετοχή και του Καρλ Κάουτσκι στην σχετική επιτροπή. Οι συζητήσεις δεν καταλήγουν πουθενά μέχρι τις 7 Απριλίου του 1919, όταν και η επιτροπή σταματά να συνέρχεται. Στη διοίκηση, το SPD, υπό τις οδηγίες του Έμπερτ, συνεργάζεται με τις παλιές αρχές και όχι με τα νέα Εργατικά και Στρατιωτικά Συμβούλια. Σε αρκετές όμως πόλεις, τα Εργατικά και Στρατιωτικά Συμβούλια συλλαμβάνουν τους υπαλλήλους του Κάιζερ. Στο Αμβούργο και στη Βρέμη ιδρύονται "Κόκκινες Φρουρές" για την προστασία της επανάστασης. Η Εκτελεστική Επιτροπή των νέων Συμβουλίων αποφασίζει γενική πανεθνική συνέλευση για τις 16 Δεκέμβρη 1918. Την προηγούμενη, ο Έμπερτ, σε συνεργασία με τον Γκρένερ, στέλνει στρατό στο Βερολίνο για να παρεμποδίσει την συνέλευση. Οι στρατιώτες, που αναζητούν να συλλάβουν την Εκτελεστική Επιτροπή των Συμβουλίων, ανοίγουν πυρ εναντίον άοπλων ερυθροφρουρών (συνδεδεμένων με τη Λίγκα των Σπαρτακιστών) και σκοτώνουν 16.


Στις 19 του Δεκέμβρη, η Γενική Συνέλευση των Συμβουλίων, όπου έχει διεισδύσει το SPD (και όπου ο Λίμπκνεχτ δεν είχε καταφέρει καν να εκλεγεί μέλος), καταψηφίζει την πρόταση για την θεμελίωση του Συντάγματος στη βάση των Εργατικών και Στρατιωτικών Συμβουλίων, και υποστηρίζει την κυβερνητική απόφαση για προσφυγή σε εκλογές.


Ο Έμπερτ, φοβούμενος συνεργασία μεταξύ του νεόδμητου Λαϊκού Ναυτικού και των Σπαρτακιστών, διατάζει παύση πληρωμών στους ναύτες. Σε απάντηση, αυτοί καταλαμβάνουν την Καγκελαρία, κόβουν τις τηλεφωνικές γραμμές και θέτουν το Συμβούλιο Λαϊκών Εκπροσώπων υπό κατ' οίκον επιτήρηση. Δεν εκμεταλλεύονται όμως την επικράτησή τους για να προχωρήσουν σε επανάσταση. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1918, 94 χρόνια πριν την σημερινή μέρα, ο Έμπερτ διατάζει επίθεση κατά των εξεγερμένων ναυτών χάρη στους οποίους είχε έρθει στην πολιτική εξουσία.



Γερμανία: Από το 1918 στο 1920. H επανάσταση κι η αντεπανάσταση (δεύτερο μέρος)
Μάχη στο Βερολίνο, 24-25 Δεκεμβρίου 1918 
"Τα ματωμένα Χριστούγεννα του Έμπερτ"




Στη μάχη που ακολουθεί μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων του Έμπερτ και των ναυτών του Κίελου, οι δεύτεροι χάνουν τριάντα άντρες -- πολίτες και στρατιώτες μαζί. Οι Σπαρτακιστές κάνουν λόγο για "ματωμένα Χριστούγεννα του Έμπερτ."


Οι εξεγερμένοι του Κίελου προσωρινοί νικητές, Χριστούγεννα του 1918, Βερολίνο


Οι ναύτες της Επαναστατικής Φρουράς κρατούν όμως τις θέσεις τους, και οι κυβερνητικές δυνάμεις υποχωρούν από το κέντρο του Βερολίνου, αφήνοντας τον έλεγχο της πόλης στους εξεγερμένους. Όμως αυτοί και πάλι δεν εκμεταλλεύονται την κατάσταση επαναστατικά -- προφανώς, η σύνδεσή τους με τους Σπαρτακιστές που τόσο φοβάται ο Έμπερτ δεν υφίσταται, και ο Λίμπκνεχτ δεν ελέγχει την κατάσταση περισσότερο από ό,τι το SPD. Στις 29 Δεκέμβρη, οι Ανεξάρτητοι Σοσιαλδημοκράτες αποχωρούν, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή ανθρώπων που πρόσκεινταν στο κόμμα τους, από την κυβέρνηση Έμπερτ. Ο Έμπερτ τρίβει τα χέρια του, που είναι πια λυμένα από τις παρεμβάσεις των Ανεξάρτητων.


Η Ρόζα Λούξεμπουργκ


Κόκκινη Ρόζα

Οι Σπαρτακιστές συνειδητοποιούν --πολύ αργά-- την αντεπαναστατική στόχευση των Σοσιαλδημοκρατών και την ανάγκη δημιουργίας Κομμουνιστικού Κόμματος που να ηγηθεί της εξέγερσης στα πρότυπα των Μπολσεβίκων. Στις 31 Δεκεμβρίου, η Ρόζα Λούξεμπουργκ παρουσιάζει το ιδρυτικό πρόγραμμα του ΚΚΓ (KPD). Όμως η Επαναστατική Φρουρά του Βερολίνου παραμένει πιστή στους Ανεξάρτητους Σοσιαλδημοκράτες.



 
Διαδήλωση των Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών και των Σπαρτακιστών, Βερολίνο, Ιανουάριος 1919


Η εξέγερση των Σπαρτακιστών

Στις 4 Ιανουαρίου 1919, η κυβέρνηση Έμπερτ απολύει τον αρχηγό της αστυνομίας του Βερολίνου και μέλος των Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών, Εμίλ Άιχορν, επειδή δεν δέχτηκε να βοηθήσει τον στρατό στην επίθεση κατά των Επαναστατικών Φρουρών τα Χριστούγεννα. Οι Ανεξάρτητοι Σοσιαλδημοκράτες, ο Λίμπκνεχτ εκ μέρους του νεοσύστατου ΚΚΓ, και η Επαναστατική Φρουρά, καλούν σε διαδήλωση για την επόμενη, την 5η Ιανουαρίου. Εκατοντάδες χιλιάδες, αρκετοί από αυτούς ένοπλοι, γεμίζουν τους δρόμους του Βερολίνου στις 5 και ξανά στις 9 του μήνα. Αρκετοί καταλαμβάνουν τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και την περιοχή όπου εκδίδονταν οι αστικές εφημερίδες, οι οποίες ζητούσαν ανοιχτά την ενίσχυση των Freikorps και την δολοφονία των Σπαρτακιστών.


Σπαρτακιστές στους δρόμους του Βερολίνου, Ιανουάριος 1919


Διορίζεται Προσωρινή Επαναστατική Επιτροπή (Provisorischer Revolutionsausschuss), η οποία όμως δεν έχει ουσιαστικό ρόλο στην χάραξη στρατηγικής για το κίνημα. Οι Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ διαφωνούν, καθώς ο πρώτος εγκρίνει την ένοπλη εξέγερση ενώ η δεύτερη, μαζί με την πλειοψηφία του ΚΚΓ, την θεωρεί πρώιμη και καταστροφική. Απ' την δική του πλευρά, ο Έμπερτ στέλνει στρατό στο Βερολίνο. Το SPD μοιράζει φυλλάδια που γράφουν "Η ώρα που πληρώνονται όλα πλησιάζει". Τα τάγματα θανάτου των Freikorps μπαίνουν στην πόλη, υπό την καθοδήγηση του σοσιαλδημοκράτη βουλευτή Νόσκε.



Πόστερ προσέλκυσης νέων μελών στα Freikorps

Το τέλος των Σπαρτακιστών

156 σκοτώνονται συνολικά στο Βερολίνο, πολλοί από αυτούς συλληφθέντες που εκτελούνται από τα Freikorps. Στις 15 Ιανουαρίου συλλαμβάνονται ως ηγέτες της εξέγερσης --που πάντως δεν ελεγχόταν από τους Σπαρτακιστές-- οι Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ. Τα Freikorps τους χτυπούν μέχρι να λιποθυμήσουν πριν τους πυροβολήσουν στο κεφάλι. Πετούν το σώμα της Λούξεμπουργκ στο κανάλι Landwehr του Βερολίνου και παραδίδουν το πτώμα του Λίμπκνεχτ σε τοπικό νεκροτομείο. Σε συνέντευξή του στο Σπίγκελ το 1962, ο διοικητής Παμπστ, στα χέρια της μονάδας Freikorps του οποίου βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν οι Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ, ισχυρίζεται ότι είχε πάρει ρητή άδεια για τις πράξεις αυτές από τους Έμπερτ και Νόσκε.


Ο Καρλ Λίμπκνεχτ νεκρός
"Σοβιετική Δημοκρατία της Βαυαρίας"

Στις 21 Φεβρουαρίου του 1919, ο Κουρτ Άισνερ, μέλος των Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών και πρωταγωνιστής των γεγονότων του 1918 στην Βαυαρία, δολοφονείται από τον ακροδεξιό Anton Graf. Ο φωτογραφικός φακός συλλαμβάνει κάποιον με το όνομα Αδόλφος Χίτλερ να παρακολουθεί την κηδεία του Άισνερ.


Η κηδεία του Άισνερ

Μετά την κηδεία, ξεσπούν στην πόλη ταραχές, οδηγώντας σε ακυβερνησία για αρκετά μεγάλο διάστημα. Στις 6 Απριλίου, η Βαυαρία ανακηρύσσεται Σοβιετική Δημοκρατία, υπό την ηγεσία των Ανεξάρτητων Σοσιαλιστών και των Αναρχικών. Μέλος της τοπικής κυβέρνησης είναι και ο Φραντς Λιπ, κατ' εξακολούθηση τρόφιμος ψυχιατρείου, ο οποίος, μεταξύ άλλων, κηρύσσει πόλεμο στην Ελβετία επειδή δεν έστειλε τα 60 τραίνα που ο ίδιος ζήτησε, και στέλνει τηλεγράφημα στον Λένιν για να τον πληροφορήσει ότι ο πρώην πρωθυπουργός Χόφμαν έχει διαφύγει στο Μπάμπεργκ και έχει πάρει μαζί του το κλειδί της τουαλέτας του υπουργείου.


Στελέχη της Βαυαρικής Σοβιετικής Δημοκρατίας, Απρίλιος-Μάϊος 1919


Στις 12 Απριλίου, οι κομμουνιστές κάνουν πραξικόπημα και αρχίζουν άμεσες μεταρρυθμίσεις, περιλαμβανομένων απαλλοτριώσεων πολυτελών κατοικιών που δίνονται σε άστεγους, και εργοστασίων, που παραδίδονται σε εργατικό έλεγχο. Με διαταγές Λένιν, αποστέλλονται Ρώσοι στρατιώτες να αναλάβουν την εκτέλεση μελών της τοπικής ελίτ που οι ντόπιοι αρνούνται να εκτελέσουν. Εκτελείται ο Πρίγκηπας Γουστάβος και η Κοντέσα φον Βέσταρπ.

Τα Freikorps καταφθάνουν στο Μόναχο, Μάιος 1919

Στις 3 Μαϊου του 1919, εισβάλλουν στην πόλη η γερμανική Λευκή Φρουρά και τα Freikorps, με συνολική δύναμη 30.000 ανδρών. 1.000 πιστοί υπερασπιστές της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Βαυαρίας σκοτώνονται στις μάχες. Άλλοι 700 εκτελούνται. Ανάμεσά τους, ο αρχηγός των κομμουνιστών Λεβίν. Στα διακριτικά των Βαυαρικών Freikorps που καταφθάνουν με την παραδοσιακή ενδυμασία της περιοχής, διακρίνεται ένα σήμα που δεν έχει ακόμα αποκτήσει κοσμοϊστορική σημασία, αλλά που, μαζί με την νεκροκεφαλή που επίσης αρέσκονται να επιδεικνύουν στα διακριτικά τους, αποτελεί τον προάγγελο του μέλλοντος: η σβάστιγκα.


Freikorps της Βαυαρίας στο Μόναχο, Μάιος 1919

Καταστολή παντού

Παρόμοια είναι η κατάσταση σε άλλες πόλεις την ίδια περίοδο. Τον Φεβρουάριο του 1919, ο Νόσκε διατάζει επίθεση των Freikorps στη Βρέμη, για απείθεια του εκεί Συμβουλίου. 400 νεκροί είναι ο απολογισμός. Σε αντίδραση, ξεσπούν ταραχές στη Ρουρ, τη Σαξωνία, τη Ρηνανία. Καλείται Γενική Απεργία για τις 4 Μαρτίου. Στο Βερολίνο ξεσπούν και πάλι οδομαχίες. Ο Νόσκε επανέρχεται με την Gardekavallerie-Schützendivision, που δολοφόνησε τους Λίμπκνεχτ και Λούξεμπουργκ, πάλι υπό την στρατιωτική ηγεσία του Παμπστ. Στις 16 Μαρτίου, όταν τελειώνουν οι εχθροπραξίες, 1200 Βερολινέζοι είναι νεκροί. Στο Αμβούργο και την Θουριγκία, όπου έχουν επίσης ξεσπάσει αναταραχές, η μέθοδος των σοσιαλδημοκρατών είναι η ίδια. Αποστολή των ταγμάτων λυσσασμένων αντικομμουνιστών των Freikorps και αλύπητη καταστολή.


Βερολινέζοι επαναστάτες εκτελεσμένοι από τα Freikorps, Μάρτιος 1919


Στις 21 Αυγούστου του 1919, ο Φρίντριχ Έμπερτ ανακηρύσσεται επίσημα Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Είχε προηγηθεί στις 6 Φεβρουαρίου, και σε μια πόλη με το όνομα Βαϊμάρη που επιλέχθηκε επειδή βρισκόταν σε σχετική ηρεμία από τις ταραχές στο Βερολίνο, η Εθνοσυνέλευση που τον είχε ανακηρύξει προσωρινό Πρόεδρο. Πρωθυπουργός ο Φίλιπ Σάιντεμαν. Η λεγόμενη Δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν το παιδί των υπηρεσιών των Σοσιαλδημοκρατών για την αποφυγή γενίκευσης και ριζοσπαστικοποίησης των εξεγέρσεων του 1918 και της στρατιωτικής καταστολής εναντίον των κομμουνιστών στην οποία προσέφυγαν. Αλλά τα Freikorps, χτισμένα πάνω στο μίσος για τον κομμουνισμό και την εξύμνηση της στρατιωτικής βίας, ήταν δύσκολο να υπηρετήσουν για πολύ την ματωμένη ειρήνη της σοσιαλδημοκρατίας.

1 σχόλιο: