"Ο Θεός είναι νεκρός"

Ο Θεός είναι νεκρός. Ο Θεός παραμένει νεκρός. Και τον έχουμε σκοτώσει εμείς.
Friedrich Nietzsche, Χαρούμενη επιστήμη, #125, "Ο τρελός"


Πριν μιλήσει κανείς για το τι σημαίνει η διάσημη φράση "ο Θεός είναι νεκρός" είναι αναγκασμένος να αποσαφηνίσει πώς αντιλαμβάνεται τη λέξη "Θεός". Τι εννοεί ο Νίτσε με τη λέξη; Η απάντηση "τον Θεό, όπως καταλαβαίνουμε όλοι την έννοια Θεός, τον Θεό ως δημιουργό του κόσμου, αιώνιο, παντογνώστη, παντοδύναμο, πανταχού παρόντα" είναι εμφανώς ανεπαρκής. Αν ο "Θεός" του Νίτσε ήταν παντοδύναμος, δεν θα μπορούσαμε να τον σκοτώσουμε. Αν ήταν αιώνιος, δεν θα ήταν νεκρός. Αν ήταν πανταχού παρών, δεν θα ήταν τώρα απών. Αν ήταν παντογνώστης, θα γνώριζε τον κίνδυνο που διατρέχει από εμάς. Αν ήταν ο δημιουργός του κόσμου, ο κόσμος δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να υπάρχει χωρίς αυτόν εφόσον αυτή η δημιουργία ήταν η αφετηρία και πηγή κάθε δημιουργίας, η μοναδική, κατ' εξαίρεση πράξη ενός μοναδικού και κατ' εξαίρεση όντος, κάτι εξ ορισμού αδύνατο να επαναληφθεί, κάτι που δεν έχει νόημα χωρίς την ύπαρξη του όντος αυτού.


Όλοι αυτοί οι κατηγορικοί προσδιορισμού του Θεού αδυνατούν λοιπόν να προσδιορίσουν το τι σημαίνει "Θεός" μέσα στην πρόταση "ο Θεός είναι νεκρός."



Υπάρχει όμως μια διαφορετική προσέγγιση στο θείο, η οποία δεν συνίσταται τόσο στις ιδιότητές του όσο στη δομική λειτουργία του μέσα στον κόσμο. Ο Θεός, από αυτή την οπτική, είναι απλώς το όνομα της αρχής διαμεσολάβησης της ύπαρξης. Η ύπαρξη δεν είναι τυχαία, οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και των πλασμάτων δεν είναι χαώδεις και χωρίς σχέδιο, επειδή διαμεσολαβούνται από μια ανώτερη αρχή. Ο "Θεός" είναι η εγγύηση, το εγγυητικό θεμέλιο των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και μεταξύ ανθρώπων και φύσης. Είναι η αόρατη κόλλα που συγκροτεί μια τάξη στον κόσμο, δομεί μια ιεραρχία, καθορίζει θέσεις για τα υποκείμενα και για τα πράγματα. Είναι αυτό που εγγυάται ότι υπάρχουν καν υποκείμενα ως κάτι διαφορετικό από τα πράγματα. Είναι επομένως αυτό που ταυτόχρονα διαχωρίζει τα όντα (όπως κάνει ο μυθικός Θεός στη Γένεση, διαχωρίζοντας γη και θάλασσα, γη και ουρανό, φώς και σκοτάδι, κλπ) και τα συνδέει, που τα συνδέει διαχωρίζοντάς τα, καθώς τα όντα δεν θα μπορούσαν να συνδέονται αν πρώτα δεν διαχωρίζοντουσαν. Ο Θεός είναι αυτό που εγγυάται ότι τα όντα δεν αντικρίζουν το ένα το άλλο απευθείας, γυμνά και αδιαμεσολάβητα, αλλά κοιτούν το ένα το άλλο όντας και τα δύο κάτω από ένα τρίτο βλέμμα. Χωρίς αυτό το τρίτο, το έδαφος μιας σχέσης δεν θα μπορούσε να συγκροτηθεί, καθώς η σχέση δεν θα είχε καμία συγκροτητική αρχή, καμία δυνατότητα επιδιαιτησίας, και κανένα σημείο από το οποίο να μπορεί να αναπαρασταθεί ως σχέση. Και αυτό δεν αφορά απλώς τη σχέση ανάμεσα σε έναν και κάποιον άλλο (αλλά τι θα ήταν ο "ένας" και ο "κάποιος άλλος" χωρίς ένα τρίτο σημείο αναφοράς;) αλλά και τη σχέση ανάμεσα στον ένα και τον εαυτό του, όπως δείχνει ξεκάθαρα ο Ροβινσώνας Κρούσος του Ντεφό, που "ανακαλύπτει" ή ακριβέστερα εφευρίσκει το Θεό ακριβώς όταν μένει μόνος του στον κόσμο, και άρα όταν αναγκάζεται από τις περιστάσεις να δομήσει και να συντηρήσει μια σχέση με τον εαυτό του που να μην οδηγεί στην τρέλα.


Αυτός λοιπόν είναι ο Θεός που "είναι νεκρός" και "παραμένει νεκρός" γιατί ήταν πάντα θνητός -- και ήταν τέτοιος επειδή ήταν, φυσικά, δημιούργημα του νου, λογικό εύρημα. Ο Θεός ήταν --αυτό είναι κρίσιμο-- λογικό εύρημα, αποτύπωση μιας λογικής αναγκαιότητας. Τα μυθολογικά του στοιχεία --η γενειάδα του, τα αποκαθαρκτικά του εγκλήματα, η εκδικητικότητά του, οι μικρές του ή μεγάλες του αντιφάσεις, η ακατανόητη βιογραφία του, όλα τούτα αποτελούν στοιχεία συσκότισης της κρυστάλλινης λογικής της αναγκαιότητάς του ως προϋπόθεσης της κοινωνικής οργάνωσης της ζωής, που με τη σειρά της προϋποθέτει μια αρχή εδραίωσης ή θεμελίωσης των κοινωνικών σχέσεων -- εξισωτικών ή άνισων, αυτό ήταν ιστορικά αδιάφορο για τον Θεό ή τους θεούς που προηγήθηκαν αυτού, και που δεν έτυχε ποτέ στην διάρκεια της ζωής τους να κάνουν άλλο από το να συντηρούν τη μορφή των σχέσεων που υποτίθεται πως δημιούργησαν.


Πώς πέθανε ο Θεός; Από τι σκοτώθηκε; Τι θα έδειχνε μια βιοψία στο άψυχο κορμί του για τα αίτια και τα μέσα του θανάτου του; Η απάντηση ότι ο Θεός πέθανε εξαιτίας της ανάπτυξης και αυτονόμησης της τεχνολογίας είναι συσκοτιστική αν δεν εκτεθεί στο φως της ανάλυσης μια πολύ συγκεκριμένη αντίληψη για το τι είναι "τεχνολογία." Ο Θεός δεν πέθανε επειδή ανακαλύφθηκε η ατμομηχανή. Δεν τον σκότωσε ο ηλεκτρισμός. Ούτε καν η θεωρία της εξέλιξης των ειδών. Ο Θεός πέθανε επειδή δεν ήταν πια αναγκαίος ως διαμεσολαβητική αρχή, εγγύηση της σταθερότητας των ανθρώπινων σχέσεων και των σχέσεων των ανθρώπων με τα ζώα και με τη φύση. Ο Θεός πέθανε επειδή αντικαταστάθηκε από κάτι άλλο, κάτι που ο ίδιος ο Νίτσε δεν μπορεί να δει καθαρά ή να ονομάσει με το όνομά του.


Από τι αντικαταστάθηκε ο Θεός; Αντικαταστάθηκε από τις συμβασιακές σχέσεις ως αποκρυσταλλώσεις των σχέσεων που απορρέουν από την κεφαλαιοκρατική παραγωγή. Οι σχέσεις αυτές είναι πάνω από όλα αυτοματικές: καθορίζουν δικαιώματα και υποχρεώσεις, επιβάλλουν συνέπειες, ενσαρκώνουν μια νέα εξουσία της μοίρας χωρίς να είναι απαραίτητη η προσφυγή σε μια υποκειμενική μορφή της απόφασης. Μόνο με αυτή την έννοια είναι η "τεχνολογία" το αίτιο του θανάτου του Θεού: μόνο στο βαθμό που "τεχνολογία" σημαίνει "αυτοματισμός", και μόνο στον βαθμό που ο "αυτοματισμός" είναι συνώνυμος με την α-νόητη, απάνθρωπη αλλά και υπεράνθρωπη (Übermensch!) λειτουργικότητα του κόσμου, τη λειτουργικότητα χωρίς προσφυγή --και χωρίς καν τη δυνατότητα προσφυγής-- στην απόφαση, στην ηθική, στη σφαίρα του καλού και του κακού (Πέρα απ' το καλό και το κακό!)


Στον βαθμό που ξεριζώνει και καταστρέφει κάθε μυθικό στοιχείο, κάθε μυθικό μέσο εκλογίκευσης του χαρακτήρα των ανθρώπινων σχέσεων και των σχέσεων ανθρώπου και φύσης, ο καπιταλισμός αναλαμβάνει το ρόλο του ριζοσπαστικού μηδενισμού: ξεγυμνώνει την βία που εκλογίκευε ο διαμεσολάβηση της θεϊκής αρχής, αναδεικνύει όλη την κρυφή κτηνωδία της εκμετάλλευσης κάτω από την επιφάνεια της ιεροποίησης, αποκαλύπτει το τρομακτικό πρόσωπο της λυκανθρωπίας, το βασίλειο του homo hominis lupus κάτω απ' τις σεπτές τελετουργίες και την ψεύτικη σοφία του κόσμου.


Αλλά στο σημείο ακριβώς αυτό, στο σημείο της μέγιστης έκθεσης της απόλυτης αυθαιρεσίας ως μοναδικού υφιστάμενου θεμελίου του κοινωνικού δεσμού, ο καπιταλισμός υψώνει ένα νέο, εκδικητικά μυθικό είδωλο στη θέση του νεκρού Θεού: τη μηχανή, όχι ως παραγωγικό μέσο αλλά ως αρχή λειτουργίας της κοινωνίας. Η ζωή δεν αυτοματοποιείται με τη γελοία έννοια ότι έχουμε μίξερ ή ασανσέρ, αλλά με την έννοια ότι σταματά να υπόκειται στη Θεοδικία, στην απόφανση μιας ανώτερης αρχής που μπορεί να καταστρέφει επειδή μπορεί επίσης να δημιουργεί. Τα παιδιά εξακολουθούν να πεθαίνουν, αλλά αυτό αφορά απρόβλεπτες μεταλλάξεις στην μετοχική αξία κάποιων εταιριών τροφίμων στις αγορές· οι άνθρωποι χάνουν το ψωμί τους, αλλά αυτό αφορά τις επιπτώσεις του αποπληθωρισμού· οι ελευθερίες εξαφανίζονται, αλλά αυτό έχει να κάνει με τις πιέσεις του ανταγωνισμού για αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Το όνομα του αυτόματου μηχανισμού που διαμεσολαβεί και ρυθμίζει τις κοινωνικές σχέσεις μετά τον θάνατο του Θεού είναι οικονομία. Αλλά αν και παίρνονται συχνά ανθρώπινες αποφάσεις για την οικονομία, για την οικονομική πολιτική, οι αποφάσεις αυτές είναι ολοκληρωτικά ανίσχυρες μπροστά στις βουλές της ίδιας της οικονομίας, γυρίζουν συχνά μπούμεραγκ, δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν, κλπ. Υπάρχουν μεν οικονομολόγοι και οικονομικοί αναλυτές όπως υπήρχαν θεολόγοι και ιερείς, αλλά σε τελική ανάλυση είναι κανείς αναγκασμένος να αποδεχτεί ότι οι μηχανισμοί της οικονομίας είναι τόσο πολύπλοκοι, η λειτουργία της καθορίζεται από ένα τέτοιο ασύλληπτο αριθμό παραγόντων, ώστε κανείς να μην μπορεί πραγματικά να τιθασεύσει ή να ελέγξει τον μηχανισμό, ο οποίος είναι αυθεντικά αυτόματος ακριβώς επειδή οι ανθρώπινες παρεμβάσεις δεν τον ελέγχουν πραγματικά, δεν μπορούν να τον στρέψουν στη μία ή την άλλη κατεύθυνση, κλπ.


Ενώ ο σύγχρονός του Φόιερμπαχ ασχολούνταν ακόμη με τη φιλοσοφική αποδόμηση της θρησκείας, ο Μαρξ έγινε αυτό που έγινε εν μέρει γιατί είχε ήδη προχωρήσει στο επόμενο στάδιο, το στάδιο που ο Νίτσε κατέγραψε με αρκετά χρόνια καθυστέρηση: το στάδιο που, γνωρίζοντας ήδη ότι ο Θεός είναι νεκρός, δεν έβλεπε πλέον ως προτεραιότητα της σκέψης την έκδοση των πιστοποιητικών θανάτου του, αλλά την κριτική αποδόμηση αυτού που τον αντικατέστησε. Το Κεφάλαιο, η Κριτική της πολιτικής οικονομίας, είναι ένα εγχειρίδιο αποδόμησης του Θεού μετά τον θάνατο του Θεού: αυτό που ρίχνει από τον θρόνο είναι αυτό που διαδέχτηκε τον Θεό, δηλαδή η ιδέα του υπεράνθρωπου και ανεξέλεγκτου --και συνάμα αναμφισβήτητου και ρυθμιστικού-- αυτοματισμού της πολιτικής οικονομίας. Ο σοσιαλισμός, κατά βάση, είναι η απάντηση στην προκριμένη απάντηση στον θάνατο του Θεού.


Δεν είναι μια απάντηση αντιδραστική, μια απάντηση που συνίσταται στην νοσταλγία για τον Θεό και στην επιθυμία για την παλινόρθωση του Θεού. Αυτό είναι σαφέστατο στην άγρια χαρά με την οποία το Κομμουνιστικό Μανιφέστο περιγράφει τον μηδενιστικό θρίαμβο του κεφαλαίου απέναντι στην παλιά κοινωνική ζωή, την ορμή με την οποία διέλυσε κάθε απομεινάρι παραδοσιακά δομημένων κοινωνικών σχέσεων. Αλλά δεν είναι επίσης μια απάντηση μηδενιστική με την καπιταλιστική έννοια. Ο σοσιαλισμός λέει "ναι" στον θάνατο του Θεού, λέει όμως "όχι" στον θάνατο της Ιδέας. Και βέβαια, αυτό σημαίνει ότι λέει επίσης όχι στον θάνατο του Θεού, στον βαθμό που ο Θεός είναι η Ιδέα (αυτό το κατανοούσε ιδιαίτερα ξεκάθαρα ο Χέγκελ). Το "ζήσε χωρίς Ιδέα" του καπιταλισμού είναι ένα πρόσταγμα που, συντρίβοντας και τα τελευταία απομεινάρια του ανθρωποποιήσιμου θείου (και συγκεκριμένα του θείου ως εγγύησης της δυνατότητας της αυτο-υπέρβασης του ανθρώπου, της δυνατότητας του ανθρώπου να είναι εγχείρημα του εαυτού του -- βλ. ντε λα Μιραντόλα, "Για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου"), οδηγεί στην θεοποίηση του αυτόματου, γιατί το να ζεις χωρίς Ιδέα είναι το να ζεις αυτοματικά, χωρίς σκέψη, δηλαδή ως ζώο με την Καρτεσιανή έννοια (για τον Ντεκάρτ, το ζώο είναι ένα αυτόματο, το αυτόματο είναι κατά βάση το ζώο).


Ο σοσιαλισμός, κατ' αντιπαράθεση, αρνείται τον Θεό διαλεκτικά, τον διατηρεί δηλαδή ζωντανό μέσα από την άρνησή του, υπό τη μορφή ακριβώς της Ιδέας ως δύναμης αποκλειστικά εξαρτώμενης από τον άνθρωπο (τον κάθε άνθρωπο), και άρα ως δύναμης ατέρμονα ευάλωτης, και συνάμα ως δύναμης ατέρμονα υπερ-άνθρωπης, δύναμης που μπορεί να εξυψώσει τον άνθρωπο πάνω απ' το να είναι "απλώς" άνθρωπος (Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο!), δηλαδή αυτόματο επιβίωσης, lupus homini. Η Ιδέα του σοσιαλισμού, η Ιδέα πάνω στην οποία βασίζεται η ανθρώπινη εξύψωση, είναι η ανθρώπινη ισότητα: ο άνθρωπος παύει να είναι απλώς ζώο από τη στιγμή που αποδέχεται τις συνέπειες που εκπορεύονται από την αξιωματική παραδοχή της ισότητάς του με όλους τους άλλους. Ή αλλιώς (και αντίστροφα), η αποκτήνωση του ανθρώπου είναι συνώνυμη με την αποδοχή των συνεπειών που απορρέουν από την αποδοχή του αυτοματικού χαρακτήρα της ανθρώπινης ανισότητας. "Εκείνος δε που δε μπορεί να ζει μέσα στην κοινωνία με τους άλλους ή αυτός που δεν έχει ανάγκη από τίποτε, αυτός δεν έχει καμιά θέση στην πόλη, γιατί είναι ή θηρίο ή θεός", έγραφε ο Αριστοτέλης (Πολιτικά, 1253a). Ο καπιταλισμός όμως, έχοντας σκοτώσει τον Θεό, δεν μπορεί να κάνει "αυτόν που δεν έχει ανάγκη από τίποτε" (τον κυρίαρχο) παρά μόνο "θηρίο", και από την άλλη, να μετατρέψει το θηρίο αυτό σε ένα ολοκληρωτικά ανήμπορο πλάσμα, φιγούρα της απόλυτης υποτέλειας, της απόλυτης εξάρτησης: το αριστοτελικό "ή θηρίο ή Θεός" έγινε "θηρίο και δούλος" -- θηρίο στον βαθμό που η απόρριψη της Ιδέας της ανθρώπινης ισότητας, της κομμουνιστικής Ιδέας, αυτοματοποιεί, με την αυτοματοποίηση αυτή να είναι σύνωνυμη της βίας απέναντι στον εαυτό και στον άλλο, δούλος στον βαθμό που η αυτοματοποίηση αυτή είναι συνώνυμη επίσης της απόλυτης ενσωμάτωσης της υποτέλειας σε έναν τρίτο, στην μηχανή της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης ως υπέρτατης ενσάρκωσης του αυτομάτου.

Η κομμουνιστική Ιδέα, είπαμε, είναι ταυτόχρονα ατέρμονα ευάλωτη και ατέρμονα υπερ-άνθρωπη: είναι το διαρκώς επαπειλούμενο θεμέλιο ενός αλλιώς αδιανόητου ηρωϊσμού του υποκειμένου. Επιβιώνει ως κυνηγημένο σκυλί, γιατί ο κόσμος στον οποίο υφίσταται είναι απόλυτα εχθρικός προς αυτή, εχθρικότερος από ό,τι θα μπορούσε να είναι ο κόσμος πριν τον θάνατο του Θεού. Οι φορείς της εμφανίζονται στον κατεστραμμένο κόσμο ως φορείς κάποιου ιού, κάποιας ασθένειας· ως χρήζοντες θεραπείας, απομόνωσης, καραντίνας, βιολογικού καθαρισμού. Η Ιδέα είναι ανάθεμα για τον κόσμο που οργανώνεται πάνω στο θεμέλιο του αυτοματισμού, γιατί η Ιδέα είναι απόλυτη, και ο αυτοματικός κόσμος γνωρίζει μόνο ποσότητες, μετρήσεις, ρυθμίσεις, προσαρμογές. Ο αυτοματικός κόσμος έχει χώρο μόνο για μεταρρύθμιση, γιατί το υπέρτατο αγαθό του είναι η διατήρηση των ισορροπιών ως προϋπόθεση της λειτουργικότητας της κεφαλαιοκρατικής μηχανής. Η Ιδέα είναι επαναστατική. Γι αυτό η Ιδέα διώκεται, όχι μόνο από το Κράτος, όχι μόνο από τους μηχανισμούς του, όχι μόνο από τους άλλους ανθρώπους, αλλά μέσα σε κάθε άνθρωπο. "Ζήσε χωρίς Ιδέα", χωρίς τον ιό που απειλεί τον αυτοματικό κόσμο, είναι μια φράση που ακούγεται μέσα σε κάθε άνθρωπο, σε κάθε στιγμή. "Ζήσε χωρίς Ιδέα" είναι η μόνιμη επωδός της εμπειρίας της ήττας και της απογοήτευσης, της πικρίας, της απόγνωσης και της απελπισίας. "Ζήσε χωρίς Ιδέα" είναι αυτό που τραγουδά μελίρρητα ο "σκεπτικισμός", που είναι βέβαια "σκεπτικιστικός" μόνο απέναντι στην Ιδέα, μόνο απέναντι σε ό,τι ανθίσταται στην παθητική προσαρμογή στον αυτοματισμό, και ποτέ απέναντι στην εύγλωττη προφάνεια της αναγκαιότητας του αυτοματισμού, ποτέ απέναντι σε ό,τι, επειδή δεν μπορεί να ειπωθεί πως είναι το αποτέλεσμα σκέψης, δεν είναι επίσης ευάλωτο και στην καχυποψία απέναντι στην σκέψη. "Ζήσε χωρίς Ιδέα" είναι το τραγούδι ενός θνησιγενούς κόσμου, που γεννοβολά πεθαίνοντας, που σαπίζει βγάζοντας διαρκώς νέα παρακλάδια, νέες ρίζες, νέα προσωπεία, νέες λέξεις, νέες ιδεολογικές εκλογικεύσεις (αλλά η "ιδεολογία" δεν είναι η Ιδέα, είναι μάλλον το αντίθετο της Ιδέας, ένα Συμβολικό που επιτρέπει την απονεύρωση μπροστά στο Πραγματικό).

Σε τελική ανάλυση, την Ιδέα την υπερασπίζεται κάποιος με τη ζωή του, γιατί δεν μπορεί να την υπερασπιστεί κανείς παρά με τη ζωή του, δεν υπάρχουν άλλα μέσα για την υπεράσπιση της Ιδέας. Αλλά αυτός που υπερασπίζεται την Ιδέα, το κομμάτι του Θεού που δεν πέθανε γιατί επέστρεψε στον άνθρωπο, δεν υπερασπίζεται παρά τη ζωή του, τη ζωή ως διαλεκτική άρνηση και υπέρβαση της επιβίωσης.

leninreloaded

Κερδισμένη ψήφος!

ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, τα κόμματα που μαζί με το ΠΑΣΟΚ έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για το δρόμο που μας έφτασε έως εδώ, επιστρατεύουν το επιχείρημα της χαμένης ψήφου, για να ενισχύσουν την πόλωση και τα ψευτοδιλήμματα πάνω από την κάλπη.

Τα κόμματα αυτά ζητάνε από τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα να μπουν την Κυριακή στο παραβάν με «κενό μνήμης», έχοντας διαγράψει τα τρία μνημόνια που ψήφισαν και εφάρμοσαν, τις δεσμεύσεις τους για κλιμάκωση της αντιλαϊκής επίθεσης στο διηνεκές, τον ανταγωνισμό τους για το ποιος μπορεί καλύτερα να υπηρετήσει τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων.

Εκβιάζουν το λαό να ψηφίσει με κριτήριο ποιος θα κυβερνάει την επόμενη μέρα και να δώσει πρόκριμα στον έναν ή τον άλλο για τις επερχόμενες εθνικές εκλογές. Η ψήφος που δεν πάει σ' αυτούς, λένε με θράσος, είναι χαμένη ψήφος. Ο λαός πρέπει να τους απαντήσει την Κυριακή, με τη μόνη κερδισμένη ψήφο, που είναι η ψήφος στο ΚΚΕ!

Χαμένη ψήφος για το λαό είναι η ψήφος σε ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα του κεφαλαίου και της ΕΕ, που την άλλη μέρα θα την περιφέρουν ως «συγχωροχάρτι» για όσα έκαναν έως τώρα σε βάρος του.

Κυρίως θα «διαβαστεί» ως το «πράσινο φως» για τη συνέχιση της ίδιας αντιλαϊκής πολιτικής, που στη μια άκρη έχει τα μέτρα στήριξης των κερδών του κεφαλαίου και στην άλλη ψευτοπαροχές για την ανακύκλωση της φτώχειας, με τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι της καπιταλιστικής κερδοφορίας.

Κερδισμένη ψήφος είναι μόνο η ψήφος στο ΚΚΕ, που δεν αθροίζεται σε κανένα άλλο κόμμα. Που αποτελεί το πιο ξεκάθαρο, το πιο δυνατό «όχι» στην πολιτική που μας έφερε έως εδώ.

Την ψήφο του στο ΚΚΕ ο λαός θα τη βρει δίπλα του, στους αγώνες για να βάλει εμπόδια στην αντιλαϊκή πολιτική, για ανάκτηση των απωλειών και σύγχρονα δικαιώματα, στην πάλη για τις σύγχρονες ανάγκες του.

Είναι ψήφος ενίσχυσης της λαϊκής αντιπολίτευσης, απέναντι σε οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύψει από τις επόμενες εθνικές εκλογές, που η πολιτική της θα είναι από χέρι αντιλαϊκή, είτε σχηματιστεί με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ, είτε με τη ΝΔ.

Χαμένη ψήφος για το λαό είναι η ψήφος σε ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και τα άλλα κόμματα της ΕΕ, που στηρίζουν την ιμπεριαλιστική ένωση των μονοπωλίων, ψηφίζουν μαζί το 90% των αντιλαϊκών της αποφάσεων, διεκδικούν αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στην παραπέρα στρατιωτικοποίηση της ΕΕ, στη συμμετοχή της σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις.

Χαμένη για το λαό είναι η ψήφος που προσμετράται ως «ναι» στην ΕΕ της φτώχειας, της ανεργίας για τους νέους, του αντικομμουνισμού, της ενιαίας επίθεσης στα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα. Στην ΕΕ που χτίζει τείχη και «Μόριες» για τους κατατρεγμένους από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους όπου η ίδια συμμετέχει.

Κερδισμένη ψήφος είναι μόνο η ψήφος στο ΚΚΕ, που αποτελεί το πιο δυνατό «όχι» στην ΕΕ του κεφαλαίου, το πιο δυνατό «ναι» στην πάλη για αποδέσμευση και φωτίζει την προοπτική της εργατικής εξουσίας, της Ελλάδας και της Ευρώπης του σοσιαλισμού.

Χαμένη είναι η ψήφος που ενισχύει αυταπάτες για μια «καλύτερη» τάχα ΕΕ, όπως αυτές που καλλιεργεί ο ΣΥΡΙΖΑ με το «προοδευτικό» του μέτωπο, που είναι φορέας της ίδιας αντιδραστικής - αντιλαϊκής πολιτικής με αυτήν των νεοφιλελεύθερων συμμάχων της ΝΔ.

Αυτή η πολιτική δεν μπορεί να αποτελέσει απάντηση ούτε στην ακροδεξιά και τον φασισμό, γιατί υπηρετεί το κεφάλαιο, την εξουσία του, που είναι η μήτρα του φασισμού και τροφοδοτεί την ακροδεξιά ως δύναμη κρούσης και σίγουρη εφεδρεία ενάντια στο λαό, τους αγώνες και τα δικαιώματά του.

Τελικά, χαμένη είναι η ψήφος με την οποία ο λαός πυροβολεί τα πόδια του και θα του γίνει μπούμερανγκ από το βράδυ κιόλας των εκλογών. Γι' αυτό, τις μέρες και τις ώρες που απομένουν μέχρι την ώρα της κάλπης, «σκέψου καλά, σημάδεψε σωστά». Ισχυρό ΚΚΕ για να γίνει η πραγματική διαφορά!

rizospastis

Πρώτη ρωγμή δεξιά

Ποιός δεν θυμάται το καλοκαίρι του δημοψηφίσματος όπου το ΟΧΙ έγινε ΝΑΙ;

Τότε που έδωσαν στο λαό "το δικαίωμα να εκφραστεί ελεύθερα" αλλά ακόμη πιο ελεύθερα πέταξαν την έκφρασή του στα σκουπίδια.

Τι είπαν τότε; 

Μα τι άλλο... Πως δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς.

Πως ήταν ανέφικτο να σκεφτεί ο λαός ένα μέλλον έξω από τα κάγκελα της ΕΕ των μνημονίων.

Όμως, είπαν, έχουμε πλέον δημιουργήσει ρήγμα στη Γερμανική κυριαρχία και σε λίγο όλα θα αλλάξουν
Όποιος λέει ότι μπορούσαμε να αρνηθούμε το 3ο μνημόνιο παρασύρει το λαό σε επικίνδυνους δρόμους.

Αυτά είναι σε ελεύθερη απόδοση τα φοβισμένα επιχειρήματα που ακούστηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ και τα ψύχραιμα ...πατριωτικά κόμματα που ψήφισαν όλα μαζί το 3ο μνημόνιο κόντρα στην παράλογη γραμμή όσων δεν ήθελαν την υποταγή μας.

Ρήγμα στο σύστημα...

Εμπρός λοιπόν! Η καπιταλιστική "αριστερά" στα χαρακώματα της "εξυγίανσης" της καλής επιχειρηματικότητας που θα φέρει καλύτερες μέρες στο λαό!
Η σύγχρονη ανοιχτόμυαλη "αριστερά" στο μετερίζι της τακτοποίησης των οικονομικών του συστήματος!
Στο οδόφραγμα της ομαλής και απρόσκοπτης είσπραξης των φόρων από τους φτωχούς για το καλό της πατρίδας.

Εμπρός πολλοί! Όλοι μαζί, επιχειρηματίες, κόμματα, φτωχοί και πλούσιοι, άνεργοι και ζάμπλουτοι τρόφιμοι των μπαρ της Μυκόνου που απολαμβάνουν ένα δίκαιο ηλιοβασίλεμα μετά απο μια κοπιαστική περίοδο υγιεινής υπερκερδοφορίας στην πλάτη απελπισμένων που πηδάνε από τα μπαλκόνια της φτωχοσυνοικίας.

Εμπρός για μια νέα Ελλάδα!
Των μισθών των 300 ευρώ !

Των συσσιτίων και της ουράς στους κάδους σκουπιδιών!
Των σωφρόνων υποτακτικων που σκύβουν με σύνεση το κεφάλι και λένε:
Ο μόνος δρόμος είναι να είσαι δούλος.

Υπάρχει όμως διέξοδος;
Είναι σαν να βρισκόμαστε κλειδωμένοι σε ένα σπίτι που βομβαρδίζεται με φωτιά και καίγεται από εστίες που όλο και φουντώνουν.
Υπάρχουν μόνο 2 δρόμοι λέει η εξουσία.
Να γίνουμε παρανάλωμα ή να αργοψηθούμε όμορφα για να κρατήσουμε και το χρήσιμο ζουμί μας.

Κάποιοι όμως λένε ότι μπορούμε να σπάσουμε τις πόρτες και να βγούμε έξω στον καθαρό αέρα.
Κάποιοι λένε ότι υπάρχει ζωή και έξω από το σπίτι του καπιταλισμού που έχει πάρει φωτιά από παντού.
Κάποιοι παράλογοι λένε ότι κανονικός δεν είναι ο κόσμος της φτώχειας που δεν υπόσχεται πια ΤΙΠΟΤΑ, αλλά ο κόσμος της ζωής που υπόσχεται βάσιμα τα πάντα.
Οτι κανονικό είναι να δουλεύεις και να μοιράζεσαι με τους άλλους που δουλεύουν τον πλούτο που δημιούργησες.
Οτι κανονικό είναι να ζεις ευτυχισμένος.

Μη δίνετε σημασία λέει η σώφρων "εθνική συναίνεση".
Μη ρισκάρετε τον σίγουρο αργό θάνατό σας.
Ζωή είναι θα περάσει...
Ας καούμε ήσυχα στην κόλαση του εθνοπατριωτισμού κάτω από τα χειροκροτήματα διαμαντοστολισμένων χεριών!

Κλείστε τα αυτιά στα λόγια των κομμουνιστών.
Θέλουν να σας βάλουν σε μπελάδες.
Που να ξεσηκώνεσαι τώρα...
Εσύ ένας τιποτένιος σκλάβος;
Είναι δυνατόν να θέλεις να πάρεις τη ζωή στα άχρηστα χέρια σου;
Εσύ ο απολίτιστος άθλιος που πάντα τα κάνεις μαντάρα;

Κι όταν βρέθηκες στο προσκήνιο τί έγινε δηλαδή;
Πήρες τα όπλα και πήγαμε σε εμφύλιο.
Σκοτώθηκε κόσμος...

Ενώ τώρα ο εμφύλιος γίνεται σιωπηλά και ήρεμα χωρίς πεδία μαχών.
Το μόνο πεδίο βολής είναι η ζωή και το μέλλον σου.
Κι ο κόσμος σκοτώνει μόνος του τη ζωή του υπογράφοντας με τη σιωπή του τη δολοφονία του.
Και με την ψήφο του...
Επιλέγοντας άπλά ποιο όπλο και ποιο απόσπασμα θα τον πυροβολήσει.

Από την άλλη όμως το καλοκαίρι συνεχίζεται...
Μαζί με τα πάρτυ στα πλούσια νησιά των αξίων που τα κατάφεραν.

Μπορείς κι εσύ να ονειρευτείς...
Ότι θα φτιάξεις μια υγιή μικρή επιχείρηση.
Ότι θα βρεις κορόιδα που θα πεθαίνουν της πείνας και θα τους πάρεις τσάμπα τη δουλειά για ένα πιάτο φαί.
Ότι θα βάλεις κάτι στην άκρη.
Κι όταν μεγαλώσει λίγο η επιχείρηση πάνω στις πλάτες εξαθλιωμένων;
Θα μπει στο μάτι του ανταγωνισμού και θα καεί στην πυρά.
Την πυρά της υγιούς ύπαρξης μεγάλων εταιρειών που είναι το μέλλον του τόπου και της Ευρώπης!
Κι αυτό που εβαλες στην άκρη θα "κουρευτεί", θα πάει στο ταμείο άλλης μιας εξυγίανσης τραπεζών.

Γιατί τότε θα σου πουν ότι αυτό που κάνεις έιναι οπισθοδρομικό και πάει κόντρα στο συμφέρον της πατρίδας που είναι αγκαλιασμένο με το συμφέρον της Ευρώπης...
Των μεγάλων εταιρικών ομίλων...των μονοπωλίων.
Το καλό σου είναι το συμφέρον τους.

Το καλό σου είναι το καλό τους.
Το καλό σου είναι τα κέρδη τους, ο πλούτος τους.
Δηλαδή η φτωχεια σου...
Το καλό σου είναι το κακό σου.

Μπορείς κι εσύ να ονειρευτείς.
Οτι θ' αντέξεις στη φτώχεια και την άθλια ομαλή χαμοζωή που σου εξασφαλίζουν με υπευθυνότητα.
Ότι θα κάνεις υπομονή μέχρι να πάρουν τα πάνω τους αυτοί που σε κλέβουν και να σου πετάξουν ένα ξεροκόμματο.
Ότι τ'αφεντικά σου θα τα βγάλουν πέρα στον ανταγωνισμό με τα θηρία.
Μπορείς να ονειρευτείς ότι θα είσαι καλός και υπάκουος σκλάβος.
Μπορείς να ονειρευτείς... ότι θα σε λυπηθούν.
Ότι είσαι για λύπηση...

Ειναι ανέφικτο σου λένε.
Να έχεις κι εσύ ζωή, να έχεις δουλειά, μόρφωση, υγεία, πολιτισμό, διακοπές κι ελεύθερο χρόνο.
Είναι ανέφικτο να ζεις σαν άνθρωπος.

Είναι ανέφικτο και τυχοδιωκτικό να θελεις να σταματήσουν να σε κλέβουν αυτοί που ξέρουν!
Είναι ανέφικτο να σταματήσουν αυτοί να είναι ζάμπλουτοι στην πλάτη σου.

Κι όμως είναι απλό.
Λές "αξίζω κάτι καλύτερο απ' αυτό".
Παίρνεις απόφαση.
Δίνεις μια και τα αλλάζεις όλα.
Όλα!
Πιστεύεις, οργανώνεσαι, παλεύεις, νικάς!

Όπως τότε.
Όπως πάντα.
Για πάντα

Μπορεις να επιλέξεις...

Μπορεις να επιλέξεις...
Αν θα σου πάρουν ολόκληρο ή το μισό σου μεροκάματο. Αλλά όχι να δουλεύεις και να παίρνεις πίσω αυτό που προσφέρεις. Αν θα δουλεύεις 2 ή 3 μέρες τη βδομάδα, 3 ή 5 μήνες το χρόνο(ή και καθόλου) χωρίς δικαιώματα, αλλά όχι να έχεις το δικαίωμα στη δουλειά.
Αν θα υποστείς ολοκληρωτική η μερική καταστροφή. Αλλά όχι να μην υποστείς καθόλου καταστροφή.
Αν το μέλλον σου θα είναι μαύρο ή γκρίζο. Αλλά όχι να ζήσεις ένα καλύτερο αύριο.
Αν θα σε γκρεμίσουν αργά ή αν απλά θα σε στήσουν εδώ και τώρα στα 6 μέτρα.
Αν θα ζησεις μισή ζωή η καθόλου. Αλλά όχι και να ζήσεις μια ευτυχισμένη ζωή όπως είναι δικαίωμά σου.
Αν θα σου πάρουν όλες τις καταθέσεις ή τις μισές. Αλλά όχι να έχεις το δικαίωμα να μη σε κλέβουν όταν "υπάρχουν έκτακτες συνθήκες".

Μπορείς να επιλέξεις...
Αν θα γυρίσεις λίγες ή πολλές δεκαετίες πίσω, αλλά όχι αν θα βαδίσεις μπροστά απολαμβάνοντας όσα πέτυχε τόσους αιώνες η ανθρωπότητα στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αν οι "προστάτες" που θα προσκυνάς θα είναι Ευρωπαίοι, Ρώσοι ή Αμερικάνοι καπιταλιστές, αλλά ποτέ να ζήσεις ελεύθερα κι ανεξάρτητα σε μια χώρα που θα τραβάει το δικό της δρόμο σε συνεργασία με αλλους λαούς.
Αν θα αγοράζεις φθηνά ή ακριβά γενόσημα, αν θα στέκεσαι με υπομονή στις ουρές άθλιων ιατρείων μιας ανύπαρκτης δημόσιας υγείας ή αν θα τρέχεις να βρεις δανεικά για κάποιο ιδιωτικό γιατρό, αλλά ποτέ να έχεις δικαίωμα στην υγεία και την ολοκληρωμένη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη το 2013!
Αν θα στείλεις τα παιδιά σου μέχρι το γυμνάσιο ή μέχρι το λύκειο, αλλά ποτέ πια να έχεις πραγματικά το δικαίωμα να τα μορφώσεις όπως τους αξιζει.
Αν θα σέρνεσαι σακατεμένος ή δούλος και με σκυφτό κεφάλι, αλλά όχι να βαδίζεις όρθιος και περήφανος γι αυτό που είσαι.
Αν θα "διασκεδάζεις" με άθλια ή με πανάθλια πολιτιστικά σκουπίδια από αυτά που σου προσφέρουν οι οθόνες τους, αλλά όχι να μετέχεις κι εσύ στη δημιουργία ενός άλλου ανθρώπινου και δικού σου πολιτισμού που να ακουμπάει στον τόσο πλούτο της Τέχνης που έχει παραχθεί στους αιώνες.
Μπορείς να επιλέξεις.
Ποιόν από τους διπλανούς σου θα ανταγωνιστείς ή θα μισήσεις, αλλά όχι να σχεδιάσεις και να ονειρευτείς μαζί τους έναν καλύτερο κόσμο.
Σε ποιά ομάδα συνανθρώπων σου θα επιτεθείς, αρκεί να μην επιτίθεσαι σ' αυτούς που σπέρνουν το ρατσιστικό μίσος, αυτούς που χτίζουν τοίχους ανάμεσα σε ανθρώπους που υποφέρουν το ίδιο.
Αν θα πολεμήσεις σε ένα τοπικό ή σε ένα γενικευμένο πόλεμο, αλλά όχι να πολεμήσεις αυτούς που σου φέρνουν τους πολέμους στην πόρτα σου όλη την ώρα και να ζήσεις σε ένα κόσμο ειρηνικό και ανθρώπινο.

Είναι αλήθεια. Ο καπιταλισμός έχει πάντα ...επιλογές.
Φριχτές επιλογές.

Κατάλαβέ το επιτέλους. Ο καπιταλισμός δεν είναι απλά επικίνδυνος και καταστροφικός. Είναι ο ίδιος ο κίνδυνος και η καταστροφή. Ο καπιταλισμός είναι για τους καπιταλιστές, δεν είναι για σένα.
Τσάκισέ τον και σχεδίασε άλλη πορεία."Δεν υπάρχει ούριος άνεμος για εκείνον που δεν ξέρει που πάει"
Ο σοσιαλισμός είναι η μόνη επιλογή. Είναι όσο ποτέ αναγκαίος.
Μπορείς πραγματικά. Να διαλέξεις και να παλέψεις.

Να πληρωθούν στην ώρα τους με σφυροδρέπανο και ΚΚΕ!

Του Αεροπεζοναύτη

Μπροστά στα άδεια ταμεία των λαϊκών νοικοκυριών, τα λόγια περισσεύουν.

Οι μεγάλες ανάγκες του λαού υποθηκεύτηκαν στις ανάγκες των καπιταλιστών για κέρδη και μόνο κέρδη.

Ψυχροί εκτελεστές, σε αγαστή συνεργασία, όλα τα κόμματα - υπηρέτες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, τα τελευταία χρόνια, πότε με κυβερνητικά σχήματα ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και πότε με ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και αβανταδόρους τα πολιτικά τους εξαπτέρυγα, πάντα έκοβαν και έραβαν με νόμους και αποφάσεις, το σάβανο των λαϊκών νοικοκυριών. Συντεταγμένη επέλαση ανατροπής κατακτήσεων δεκαετιών, εν ονόματι της ανάκαμψης.

Ποιας ανάκαμψης; Αν εννοούμε των καπιταλιστών, αυτών ναι, τα σεντούκια ξεχείλισαν από πλούτο -δώρο-, με τους εκατοντάδες εφαρμοστικούς νόμους που κυλιόμενα ψήφισαν οι μνημονικές κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ και συνεχίζουν.

Ξαμολήθηκαν οι καπιταλιστές παντός τύπου και κατηγορίας, οργιάζοντας πάνω στις ανθρώπινες ζωές, φτιάχνοντας τα παιδιά της εργατικής τάξης σύγχρονους δούλους του 21ου αιώνα. Δηλαδή, επιστροφή στη δουλεία, απαιτώντας τη συναίνεση και την υποταγή. Αυτή την υποταγή υπηρετούν με πάθος όλα τα κόμματα που υπηρετούν τα συμφέροντα των καπιταλιστών, που διοικούν στην ΕΕ και σε κάθε κράτος - μέλος της.

Ο λαός ζητά δουλειά και ανθρώπινη ζωή και τα κόμματα της ΕΕ προσφέρουν απολύσεις, μαύρη εργασία, μισή δουλειά και ανασφάλιστη.

Ο λαός ζητά κοινωνική Πρόνοια και οι κυβερνήσεις της ΕΕ τον στέλνουν επί αμοιβή στα ιδιωτικά συμφέροντα.

Ο λαός ζητά δωρεάν Πρόληψη υγείας, φάρμακα και ιατρική Περίθαλψη υγείας και οι κυβερνήσεις της ΕΕ, τον στέλνουν στη Βιομηχανία της Υγείας.

Ο λαός ζητά μια αξιοπρεπή Ασφάλιση και σύνταξη και οι κυβερνήσεις της ΕΕ τον πετσόκοψε κατά το ήμισυ, φτάνοντας στο σημείο, οι περισσότεροι να αποχαιρετούν ασύντακτοι τη ζωή.

Ο λαός ζητά δημόσια και δωρεάν Παιδεία και οι κυβερνήσεις της ΕΕ κάνουν εμπόρευμα και προϊόν τη γνώση και την επιστήμη.

Ο λαός ζητά Ελεύθερη, Ειρηνική, κυρίαρχη, Ανεξάρτητη πατρίδα και οι κυβερνήσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ έκαναν ΝΑΤΟικό ναρκοπέδιο τη χώρα, προπύργιο των ΗΠΑ, μάτι του πολεμικού κυκλώνα, στέλνοντας τις ΕΔ σε στρατιωτικές αποστολές σε όλο τον κόσμο.

Ο λαός ζητά εργασιακά δικαιώματα και οι κυβερνήσεις της ΕΕ νομοθετούν την τρομοκρατία, την καταστολή, φιμώνοντας κάθε απόπειρα διεκδίκησης.

Οι αυτοαπασχολούμενοι και μικροεπαγγελματίες παλεύουν να βγάλουν το οικογενειακό μεροκάματο και οι κυβερνήσεις της ΕΕ στηρίζουν τις μεγάλες πολυεθνικές αλυσίδες.

Οι αγρότες ζητάνε να ζήσουν από τη γη τους και οι κυβερνήσεις της ΕΕ ετοιμάζουν τους νέους σύγχρονους μεγαλοτσιφλικάδες.

Οι νέοι θέλουν δουλειά στον τόπο τους και οι κυβερνήσεις της ΕΕ τους στέλνουν σαν διαβατάρικα πουλιά σε άλλους τόπους, μιας και οι καπιταλιστές θέλουν νέο, φρέσκο, φτηνό αίμα για τα κέρδη τους.

Ο λαός ζητά Ειρήνη και οι κυβερνήσεις της ΕΕ και του ΝΑΤΟ ετοιμάζονται για πόλεμο.

Ο λαός ζητά τη γνώση και την απόλαυση των αγαθών του Πολιτισμού και οι κυβερνήσεις της ΕΕ κάνουν εμπόρευμα την πολιτιστική κληρονομιά και από την άλλη, τροφοδοτούν και ναρκοθετούν τη σκέψη, χειραγωγώντας τη γνώση και τους ανθρώπους.

Αυτή ήταν, είναι και θα είναι η πληρωμή των καπιταλιστών και των κυβερνήσεων της ΕΕ και των κομμάτων που υπηρετούν την κερδοφορία, πάση θυσία, του κεφαλαίου!

Τα κόμματα της ΕΕ είναι απέναντι στο ΚΚΕ, είναι απέναντι στα λαϊκά συμφέροντα.
Τα κόμματα που συμφωνούν σε κάθε κέλευσμα της ΕΕ, ένα μόνο θα κάνουν, θα υπηρετήσουν την ΕΕ, συντεταγμένα με κάλπικες υποσχέσεις.

Άλλωστε το απέδειξαν και το ζούμε.

Εξαθλίωση! Δυστυχία, Βαρβαρότητα! Απανθρωπιά! Βία! Καταστολή!

Ανεργία! Απληρωσιά! Αβεβαιότητα και Αγωνία!

Τα αστεράκια της ΕΕ είναι μια πανσπερμία ευρωκομμάτων που χορεύουν το γαϊτανάκι, γύρω από τον κορμό και τους ρυθμούς που χτυπάνε οι αγορές και τα πλούτη των καπιταλιστών.

Η άρση εμπιστοσύνης του λαού στους μακελάρηδες της ζωής, είναι επιβεβλημένη με όρους ζωής.

Ο λαός οφείλει να τους πληρώσει με το καλύτερο τίμημα, με την καλύτερη ανταπόδοση.
Το οφείλουμε στην υπόσταση της αξιοπρέπειας των ανθρώπων, κάνοντας τη διαφορά, ψηφίζοντας το ΚΚΕ παντού, στην Ευρωβουλή, στους Δήμους και τις Περιφέρειες.

Ήρθε η ώρα να πληρωθούν με το πιο δυνατό τίμημα.

Κόκκινη ψήφο στους ανυπάκουους υπερασπιστές των λαϊκών συμφερόντων!

Στην ώρα της ψήφου, οι δείκτες είναι υψωμένοι στο κόκκινο με το σφυροδρέπανο και το ΚΚΕ.

Ακροδεξιές παρόλες

«Οι εργαζόμενοι οφείλουν πολύ περισσότερα στον Μεταξά πάρα στο ΚΚΕ...». Αυτό είναι το πρωτομαγιάτικο μήνυμα του ακροδεξιού Φ. Κρανιδιώτη, ο οποίος είναι και πρόεδρος ενός από τα πολλά μορφώματα του χώρου. Ποιο ρετσινόλαδο, ποιες εξορίες, ποια καταστολή απεργιών, ποιες φυλακίσεις κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών εργατών; «Ψιλά γράμματα» για φασιστοειδή σαν του λόγου του. Τι κι αν ο Μεταξάς αποτέλεσε επιλογή της αστικής τάξης, σε μια περίοδο που πλησίαζε ο πόλεμος, για να εξασφαλίσει σιγή νεκροταφείου πνίγοντας το εργατικό κίνημα; Αυτός πιπιλάει χιλιοειπωμένα ψέματα, που συχνά αναπαράγουν και οι εγκληματίες ναζί της Χρυσής Αυγής, για τη δήθεν «φιλεργατική πολιτική» του δικτάτορα. Οπως για τη «θέσπιση του 8ώρου», που είχε καθιερωθεί με αιματηρούς αγώνες από το 1920, ή για τη θέσπιση της κυριακάτικης αργίας, που ο Μεταξάς στην πραγματικότητα την υπονόμευσε. Μηρυκάζει επίσης την «ίδρυση του ΙΚΑ», που συστάθηκε το 1934, ενώ η δικτατορία λήστεψε τα αποθεματικά του, σε ένα «κούρεμα» της εποχής «υπέρ βωμών και εστιών». Είναι γνωστό ότι πάντοτε το κεφάλαιο έβρισκε τους πιο φανατικούς υπερασπιστές του σε διάφορους τύπους που έγιναν ή ονειρεύονται να γίνουν «Μεταξάδες». Αλλωστε, και τον Μεταξά αν κάποιοι τον «χάρηκαν» ήταν οι καπιταλιστές, με πολλούς από αυτούς (βιομήχανοι, τραπεζίτες κ.ά.) να παίρνουν έως και κυβερνητικές θέσεις στη δικτατορία, αφήνοντας κατά μέρος ακόμα και τα στοιχειώδη προσχήματα. Αυτούς υπερασπίζονται και σήμερα οι υποστηρικτές των κάθε λογής «Μεταξάδων», πετώντας που και που καμιά μπαρούφα για τους εργάτες και τα «δικαιώματά» τους... Αλλωστε, παραμονές των εκλογών είναι, οι μπαρούφες δεν κοστίζουν.

ριζοσπαστης 6/5/2019

Ανατολή- Δύση: Ο παρωχημένος και αντιεπιστημονικός χαρακτήρας του διλήμματος

Το δίλημμα Ανατολή - Δύση υπάρχει ως αντικείμενο θρησκευτικό - φιλοσοφικής και πολιτικο-ιδεολογικής αντιπαράθεσης από τότε που διασπάται ο ενιαίος χώρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Στην ιστορική του διαδρομή εμφανίζεται με διαφορετικό περιεχόμενο και διαφορετική ένταση. Οι αντιπαραθέσεις που αναπτύσσονται δεν αντανακλούν παρά μόνο κοινωνικές αντιστοιχίες.

Οι διαφορετικές ταχύτητες που εμφανίστηκαν στην Ανατολή και στη Δύση σε ό,τι αφορά την κοινωνική εξέλιξη αποτελούν την αντικειμενική βάση του διλήμματος αυτού.

Στην ιστορική του πορεία, βέβαια, το δίλημμα Ανατολή - Δύση απογυμνώνεται από τα όποια αντικειμενικά του στοιχεία και οδηγείται στη συνολική του απίσχναση.

Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή παίζει η εμφάνιση και η ανάπτυξη του καπιταλισμού στην ευρύτερη περιοχή της πάλαι ποτέ Οθωμανικής αυτοκρατορίας, και ειδικότερα στην Ελλάδα και την Τουρκία και τη διαμόρφωσή τους σε έθνη, κράτη. Ηδη στη Δύση ο καπιταλισμός όχι μόνο έχει εμφανιστεί, αλλά βρίσκεται και σε πολύ πιο προωθημένο επίπεδο ανάπτυξης.

Η εμφάνιση και η επέκταση του σοσιαλισμού, μετά τον Α` Παγκόσμιο Πόλεμο αντίστοιχα, συμβάλλουν αποφασιστικά στην ίδια κατεύθυνση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ρωσία και η ευρύτερη περιοχή που ήταν κάτω από την επιρροή της, όπως και άλλες χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία κλπ. «ανήκαν» στην Ανατολή, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο είναι μέρος αυτού που ονομάζουμε «Ανατολικό ζήτημα». Η απόσπασή τους από το καπιταλιστικό σύστημα αποτελεί ένα απ' ευθείας χτύπημα στο δίλημμα Ανατολή - Δύση, κάτω από οποιοδήποτε πρίσμα και αν το δει κανείς, ιδεολογικοπολιτικό, γεωγραφικό, κλπ.

Ενα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι η κοινωνική εξέλιξη έχει τις δικές της νομοτέλειες και οι διαχωρισμοί που δε θεμελιώνονται πάνω σε βασικές κοινωνικές αντιθέσεις σαρώνονται από την ίδια την ιστορική εξέλιξη.

Από αυτήν την άποψη έχει σημασία να δούμε ποιος πρέπει να είναι ο πυρήνας μιας αντιπαράθεσης στις σύγχρονες συνθήκες.



Η αστική τάξη, ως άρχουσα τάξη, που ενδιαφέρεται να διατηρήσει την κυριαρχία που έχει κατακτήσει, και η εργατική τάξη ως ανερχόμενη τάξη, που διεκδικεί την πολιτική εξουσία διά μέσου της πολιτικής της πρωτοπορίας για την εγκαθίδρυση του δικού της κράτους και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού, αλλάζουν άρδην το πεδίο των αντιθέσεων και των αντιπαραθέσεων, άρα και των διλημμάτων.

Ειδικότερα, η εργατική τάξη έχει πολύ πιο ζωτικό συμφέρον από την αστική τάξη να επικεντρώσει την αντιπαράθεση με την αστική τάξη πάνω στη βασική αντίθεση του καπιταλισμού και σε όλες τις άλλες αντιθέσεις που θεμελιώνονται πάνω σ' αυτήν, για να αντιπαρέλθει το αντίστοιχο ζωτικό συμφέρον της αστικής τάξης, να διασκεδάσει και να αποπροσανατολίσει από την αντιπαράθεση ως προς τη λύση της βασικής αντίθεσης της κοινωνίας, μέσα από την οποία θα οδηγηθεί στην ιστορική της ήττα.

Η θέση που μόλις αναπτύχθηκε εκφράζει κατά τη γνώμη μας το πραγματικό πεδίο των κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων, που τώρα πρέπει να διεξάγονται. Από αυτή την άποψη, επειδή θεωρούμε ότι η θέση αυτή έχει θεωρητική, αλλά και ιστορική και οικονομική θεμελίωση, ακριβώς γιατί ξεκινάει από τις σχέσεις των τάξεων στην κοινωνία, πιστεύουμε ότι το δίλημμα Ανατολή - Δύση είναι ένα παρωχημένο δίλημμα, κενό περιεχομένου σ' ό,τι αφορά την ιστορική προοπτική αυτού του τόπου.

Φυσικά, δεν αγνοούμε τη συζήτηση που διεξάγεται. Πως υπάρχουν δυνάμεις που αναφέρονται στο λεγόμενο εκδυτικισμό της χώρας.

Εννοώντας τον προσανατολισμό της Ελλάδας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), το ΝΑΤΟ και τη λεγόμενη ευρωπαϊκή κουλτούρα. Και συνεπώς ό,τι συνεπάγεται αυτός ο προσανατολισμός, εξάρτηση, υποταγή, ανισότιμο καταμερισμό εργασίας, συμμετοχή στα ιμπεριαλιστικά σχέδια κλπ.

Δεν αγνοούμε επίσης πως υπάρχουν δυνάμεις που απορρίπτουν συλλήβδην τη Δύση, «πετώντας μαζί με τα απόνερα και το παιδί». Μάλλον τα «παιδιά».

Και τα παιδιά είναι ο Διαφωτισμός, που ξεκινάει με την Ενδοξη Επανάσταση της Αγγλίας και που αποτέλεσε την ιδεολογική προπαρασκευή της Γαλλικής Επανάστασης και ο Μαρξισμός που οδήγησε στη Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία.

Αλλοι επίσης καλλιεργούν φανερά τον πόθο για τις χαμένες πατρίδες, ίσως με μια βαθύτερη νοσταλγία για τη βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Μια άποψη φανερά αντιδραστική, που μας γυρνάει επικίνδυνα προς τα πίσω και που ρίχνει λάδι στη φωτιά εξωιστορικών αντιθέσεων και του πολέμου.

Η γνώμη μας είναι ότι πρόκειται για αλληλοτροφοδοτούμενες απόψεις, που σε τελική ανάλυση καταλήγουν στον ίδιο στόχο σε σχέση με το εργατικό - επαναστατικό κίνημα. Πως έχουν κοινότητα αντιλήψεων, έστω και αν παρουσιάζονται διαφορετικές. Πως δεν απαντούν στο θεμελιώδες πρόβλημα της κοινωνίας της χώρας μας, στη σχέση, δηλαδή, των βασικών κοινωνικών τάξεων και στην επίλυση του πλέγματος των αντιθέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των δύο βασικών τάξεων της ελληνικής κοινωνίας, της αστικής τάξης και της εργατικής.

Είναι βέβαιο ότι στο πεδίο της ιδεολογικοπολιτικής αντιπαράθεσης το δίλημμα Ανατολή - Δύση θα ηττηθεί στην πορεία διαφοροποίησης της εργατικής τάξης από τάξη καθ' εαυτή σε τάξη για τον εαυτό της.

Τον παρωχημένο και αντιεπιστημονικό χαρακτήρα αυτού του διλήμματος θα προσπαθήσουμε να αποδείξουμε μέσα από το πλέγμα των οικονομικών σχέσεων που αναπτύσσονται από τον 19ο αιώνα, στα πλαίσια της εξέλιξης του καπιταλισμού και της διαμόρφωσης της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς.

Η ανάπτυξη του καπιταλισμού


Αυτό που παρατηρούμε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα στη με πολύ γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξη της βιομηχανίας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ είναι η δημιουργία τεράστιων επιχειρήσεων. Η δημιουργία αυτή εξελίσσεται μέσα από μια ταχεία πρόοδο στη συγκέντρωση της παραγωγής. Το γεγονός που επιβάλλει τη δημιουργία μεγάλων επιχειρήσεων είναι ότι με τη συγκέντρωση της παραγωγής, την αντίστοιχη συγκέντρωση των εργατών, το πέρασμα των επιστημονικοτεχνικών επιτευγμάτων στην παραγωγική διαδικασία και την οργάνωση της εργασίας επιτυγχάνεται μεγαλύτερη παραγωγικότητα εργασίας. Σε κάθε περίπτωση η συγκέντρωση της παραγωγής είναι μεγαλύτερη από τη συγκέντρωση των εργατών.

Η συγκέντρωση αυτή, σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης, οδηγεί από μόνη της στο μονοπώλιο. Η γένεση του μονοπωλίου από τη συγκέντρωση της παραγωγής αποτελεί γενικό και βασικό νόμο στη διαδικασία ανάπτυξης του καπιταλισμού. Εχει σημασία να τονίσουμε ότι το μονοπώλιο προκύπτει είτε μέσα από συνθήκες προστατευτισμού, όπως εκείνη την εποχή εφαρμόζονταν στη Γερμανία, είτε από συνθήκες ελεύθερου εμπορίου, όπως στην Αγγλία.

Η γένεση του μονοπωλίου δικαιώνει τον Μαρξ, ο οποίος είχε αποδείξει ότι ο ελεύθερος συναγωνισμός θα οδηγήσει αναπόφευκτα στη συγκέντρωση της παραγωγής και τη δημιουργία του μονοπωλίου.

Ο Λένιν μας λέει: «Ο συναγωνισμός μετατράπηκε σε μονοπώλιο. Το αποτέλεσμα είναι τεράστια πρόοδος στην κοινωνικοποίηση της παραγωγής. Ιδιαίτερα κοινωνικοποιείται και το προτσές των τεχνικών εφευρέσεων και τελειοποιήσεων».

Το μονοπώλιο αποτελεί τη βάση ενός νέου σταδίου του καπιταλισμού, στην ιστορική του εξέλιξη, του ιμπεριαλισμού, που εκφράζει τη μετάβαση από την πλήρη ελευθερία του συναγωνισμού προς την πλήρη κοινωνικοποίηση.

Ταυτόχρονα, όμως, μονοπώλιο σημαίνει τάση για κυριαρχία, τάση επέκτασης, εξάσκηση βίας πάνω στους άλλους.

Τραπεζιτικό και χρηματιστικό κεφάλαιο

Η διαδικασία που μόλις περιγράψαμε δεν αφορά μόνο τη βιομηχανία. Η ίδια εξέλιξη παρατηρείται και στον τραπεζικό τομέα. Η συγκέντρωση μετατρέπει τους τραπεζίτες από «μετριόφρονες μεσολαβητές» σε πανίσχυρους μονοπωλητές.

Δημιουργούνται οι μεγάλες τράπεζες που εκτοπίζουν τις μικρές. Εκτόπιση δε σημαίνει αναγκαστικά κλείσιμο της μικρής τράπεζας. Σημαίνει «σύνδεση», «συμμετοχή», αλλά και απορρόφηση. Σε κάθε περίπτωση σημαίνει υποταγή.

Το τραπεζικό κεφάλαιο, με τη δημιουργία των τραπεζικών μονοπωλίων, αναδεικνύεται σε κυρίαρχο του οικονομικού παιχνιδιού. Υποτάσσει τις εμπορικές και βιομηχανικές πράξεις όλης της καπιταλιστικής κοινωνίας. Αυτό γίνεται μέσα από πολλούς δρόμους. Κυρίως όμως γίνεται μέσα από την ανάγκη για κεφάλαια που έχει η βιομηχανία και το εμπόριο.

Οι τράπεζες επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους στη βιομηχανία (αλλά και στο εμπόριο, στο χρηματιστήριο). Οδηγούμαστε σ' ένα σημαντικό αποτέλεσμα. Στη σύμφυση του τραπεζικού κεφαλαίου με το βιομηχανικό κεφάλαιο. Δημιουργείται το χρηματικό κεφάλαιο και η χρηματιστική ολιγαρχία. Το χρηματιστικό κεφάλαιο υπερέχει από κάθε άλλη μορφή κεφαλαίου. Είναι το πιο ισχυρό κεφάλαιο που δημιουργεί ο καπιταλισμός.

Ταυτόχρονα, στο επίπεδο των χωρών ξεχωρίζουν μερικά κράτη που κατέχουν τη χρηματιστική «δύναμη» απ' όλα τα υπόλοιπα. Γεγονός που τους προσδίδει κυρίαρχη θέση στον παγκόσμιο χάρτη.

Η εποχή του ιμπεριαλισμού

Οταν μιλάμε για καπιταλισμό, πριν απ' όλα κάνουμε λόγο για εμπορευματική παραγωγή. Στον ελεύθερο συναγωνισμό, στο επίπεδο των εξαγωγών, κυριαρχούν οι εξαγωγές εμπορευμάτων. Η αύξηση των ανταλλαγών τόσο μέσα σε μια χώρα όσο και διεθνώς, με τη δημιουργία των μονοπωλίων και των μονοπωλιακών ενώσεων, δημιουργεί μια τεράστια συσσώρευση κεφαλαίου. Είναι αυτό που ονομάζουμε «περίσσευμα» κεφαλαίου.

Το κεφάλαιο αυτό πλέον έχει τη δυνατότητα να εξαχθεί. Και τη δυνατότητα αυτή την αποχτάει από το γεγονός ότι οι καθυστερημένες χώρες έχουν τραβηχτεί στην τροχιά του παγκόσμιου καπιταλισμού. Εχει δηλαδή σχηματιστεί η παγκόσμια αγορά (ως χώρος η παγκόσμια αγορά έχει σχηματιστεί από την εποχή της ανακάλυψης της αμερικανικής ηπείρου). Η εξαγωγή κεφαλαίων συνδυάζεται ταυτόχρονα και με την εξαγωγή εμπορευμάτων. Αλλά το βασικό χαρακτηριστικό που προκύπτει από την εξαγωγή κεφαλαίων είναι ότι αυτή οδηγεί στο πραγματικό μοίρασμα του κόσμου. Τα χρηματικά κεφάλαια για να εξαχθούν και να επενδυθούν, χρειάζονται χώρο. Και κυρίως χρειάζονται χώρο προσαρτημένο ή εξαρτημένο.(Στις μέρες μας, βέβαια, η εξαγωγή κεφαλαίων δεν κατευθύνεται μόνο προς τις μικρότερες χώρες).

Και είναι προφανές ότι όταν τελειώνει το μοίρασμα του κόσμου, τότε προκύπτει η ανάγκη για το ξαναμοίρασμα. Ξαναμοίρασμα που δεν μπορεί να γίνει με κανέναν άλλο τρόπο παρά μόνο στη βάση της δύναμης είτε μέσα από τοπικούς πολέμους, είτε από παγκόσμιους ή και με «ειρηνικό τρόπο», στη βάση της άσκησης βίας. Σε κάθε περίπτωση προηγείται η διπλωματία.

Το μοίρασμα και το ξαναμοίρασμα του κόσμου δε γίνεται από «κάποια ιδιαίτερη κακία» των καπιταλιστών. Γίνεται γιατί η συγκέντρωση της παραγωγής και του κεφαλαίου που έχει επιτευχθεί ωθεί στο δρόμο για την εξαγωγή κέρδους, όλο και περισσότερου κέρδους.

Οπως είπαμε, το μοίρασμα του κόσμου γίνεται στη βάση της δύναμης, οικονομικής και πολιτικής. Το γεγονός αυτό δεν αναδεικνύει παρά την ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού. Η ανισόμετρη ανάπτυξη, οικονομική και πολιτική, του καπιταλισμού, είναι απόλυτος νόμος του καπιταλισμού.

Παραπέρα όμως η προσπάθεια για το μοίρασμα του κόσμου οξύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στις ενώσεις των μονοπωλίων και των λίγων ιμπεριαλιστικών χωρών που το προωθούν.

Οι αντιθέσεις αυτές είναι και η αιτία που ξέσπασε ο Α` Παγκόσμιο Πόλεμος, λίγα μόνο χρόνια μετά την ολοκλήρωση της μετατροπής του παλιού στο νέο καπιταλισμό, του ελεύθερου συναγωνισμού στο μονοπωλιακό καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό. Αυτές οι αντιθέσεις είναι που οδηγούν και στο Β` Παγκόσμιο Πόλεμο, και επειδή βρισκόμαστε πάλι μπροστά σε ένα ξαναμοίρασμα του κόσμου, που προς το παρόν εκφράζεται μέσα από τη διεξαγωγή τοπικών πολέμων, τις παρεμβάσεις, τις απειλές, τίποτα δεν μπορεί να αποκλείει το ξέσπασμα μιας ευρύτερης σύρραξης.

Στην εποχή του ιμπεριαλισμού παίρνει τεράστια σημασία η έννοια του οικονομικού εδάφους, «καθώς και του εδάφους γενικά». Πράγμα που σημαίνει ότι οι μονοπωλιακές ενώσεις και αντίστοιχα οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δε σταματούν ποτέ την αναζήτηση νέους εδάφους. Κατά συνέπεια, ειρήνη και ιμπεριαλισμός είναι ασυμβίβαστες έννοιες. Ο ιμπεριαλισμός, το χρηματιστικό κεφάλαιο δε θέλει ελευθερία, δε θέλει ειρήνη. Εκείνο που επιδιώκει είναι η κυριαρχία, η επέκταση.

Το γεγονός αυτό προσδιορίζει τις οικονομικές σχέσεις,και γενικότερα τις σχέσεις ανάμεσα στις μονοπωλιακές ενώσεις και ανάμεσα στις χώρες. Αυτό που χαρακτηρίζει τις σχέσεις των χωρών ως βασικό γνώρισμα την εποχή του ιμπεριαλισμού είναι η υποταγή και η εξάρτηση των μικρών χωρών στις λίγες μεγάλες ιμπεριαλιστικές χώρες. Αυτή η σχέση δεν αλλάζει ακόμη και όταν μετέχουν στις ίδιες ενώσεις μικρές και μεγάλες χώρες, όπως είναι σήμερα η ΕΕ, όπως η ΠΟΕ ή το ΝΑΤΟ, ακόμη και οργανισμοί όπως το ΔΝΤ ή η Παγκόσμια Τράπεζα κλπ.

Τέτοιες σχέσεις βέβαια ανάμεσα σε μεγάλα κράτη και μικρά υπήρχαν ανέκαθεν. Η διαφορά όμως με τον καπιταλιστικό ιμπεριαλισμό είναι ότι γίνονται γενικό σύστημα, εντάσσονται οργανικά ως μέρος στο σύνολο των σχέσεων του μοιράσματος του κόσμου, ως μέρος της δράσης του παγκόσμιου χρηματιστικού κεφαλαίου. Παράλληλα όμως η μ' αυτόν τον τρόπο κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου εντείνει την ανισόμετρη ανάπτυξη και τις αντιθέσεις μέσα στην παγκόσμια οικονομία. Τροφοδοτεί την παγκόσμια κρίση.

(ριζοσπάστης 27/10/2000)

Εχουν τελικά κάποιο νόημα οι αγώνες;

Μπορεί κάποια πράγματα να μη φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού.

Μπορεί τα αποτελέσματα κάποιας δράσης να μην εμφανίζονται αμέσως.

Δε μπορεί όμως να κρυφτει ότι κανένας αγωνας δεν πάει χαμένος!

Βέβαια όταν η Λαική Συσπείρωση και το ΚΚΕ καταδίκαζαν το κυνηγητό των δικαιωμάτων του λαού, με πρώτο το δικαίωμα στη μόνιμη δουλειά, και μέσω δικαστικών αποφάσεων και καλούσε τους Δήμους να παραιτηθούν από περαιτέρω διεκδικήσεις εναντίον εργαζομένων, τα άλλα κόμματα που τώρα σκίζουν τα ρούχα τους για τα λαικά συμφέροντα, όχι απλά σφύριζαν αδιάφορα αλλά καταψήφιζαν.
Τωρα όμως έστω και λόγω εκλογών τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Φαίνεται λοιπόν για αλλη μια φορά το εξής:
Αυτό που δίνει φτερά σε έναν αγώνα δεν είναι το πόσοι συμμετέχουν ή το πόσοι πιστεύουν σε αυτόν. Είναι κυρια το ότι είναι δίκαιος!

Το ρεπορτάζ από το 902 για το Δήμο Θεσσαλονίκης:

Να παραιτηθεί ο δήμος Θεσσαλονίκης από τα ένδικα μέσα (έφεση) για τους 192 συμβασιούχους εργαζομένους στον τομέα της καθαριότητας, που δικαιώθηκαν από τα δικαστήρια για την επιστροφή στην εργασία τους με σύμβαση αορίστου χρόνου, αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο του δήμου Θεσσαλονίκης. Η απόφαση ανοίγει το δρόμο για τη δικαίωση του αγώνα τους για μόνιμη και σταθερή δουλειά.

Υπέρ της παραίτησης από την έφεση ψήφισαν δημοτικοί σύμβουλοι της πλειοψηφίας και σχεδόν σύσσωμη η αντιπολίτευση, παρά την αρνητική εισήγηση του δημάρχου Γιάννη Μπουτάρη, που επανέλαβε την αντίθεσή του στη μονιμοποίηση των εργαζομένων. Να σημειωθεί ότι όσοι ξαφνικά θυμήθηκαν -όχι τυχαία, εν μέσω προεκλογικής περιόδου- ότι οι συμβασιούχοι καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, μέχρι χτες κρύβονταν πίσω από τη δήθεν "νομιμότητα" που επικαλείται ακόμα και σήμερα ο δήμαρχος.

Σχολιάζοντας τη θετική αυτή εξέλιξη, ο Μιχάλης Κωνσταντινίδης, δημοτικός σύμβουλος με τη «Λαϊκή Συσπείρωση», σημείωσε: «Αποδείχθηκε ότι η πίεση που ασκήθηκε με τους πολύχρονους αγώνες και τις πολύμορφες κινητοποιήσεις, ακόμα και η πολιτική πίεση, έφερε αποτέλεσμα. Ο λαός όμως δεν πρέπει να ξεχνά ούτε στιγμή ποια είναι η βασική θέση αυτών των παρατάξεων. Είναι ολοφάνερο ότι αν δεν είχαμε εκλογές τώρα η στάση τους θα ήταν διαφορετική». Τα προηγούμενα χρόνια, θύμισε, οι παραπάνω έβαλλαν εναντίον της «Λαϊκής Συσπείρωσης» για το ότι υπερασπιζόταν το δικαίωμα των συμβασιούχων στη δουλειά και ζητούσε τη μονιμοποίησή τους. Ακόμα και μέχρι προχτές, που η «Λαϊκή Συσπείρωση» ζητούσε να παραιτηθεί ο δήμος από την έφεση, να πάνε οι εργαζόμενοι στη δουλειά τους και να μπορέσουμε να έχουμε πιο καθαρή πόλη. Και τόνισε ότι «πρέπει να γίνει αίτημα και να εκφραστεί και με την ψήφο στις ερχόμενες εκλογές η απαίτηση για μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων, για το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή δουλειά».

Οι θεωρητικές ρίζες της Γαλλικής Επανάστασης (1789 - 1794)

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Τις αντιφεουδαρχικές επαναστάσεις πρώτη τις γνώρισε η Δυτική Ευρώπη. Κατά τον Φ. Ενγκελς «ο αγώνας της ευρωπαϊκής τάξης εναντίον του φεουδαρχισμού έφτασε ως την ανώτερη ένταση σε τρεις μεγάλες αποφασιστικές επαναστάσεις» που είναι: Ο πόλεμος των χωρικών στη Γερμανία το 1525, η αγγλική επανάσταση του 1642 - '49 και η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση του 1789 - '94, η οποία κατέχει την κορυφαία θέση και συγκλόνισε όλο τον κόσμο.



Η Γαλλική Επανάσταση, με βίαια μέσα, ανέτρεψε την εξουσία της φεουδαρχικής αριστοκρατίας, κατήργησε τη μοναρχία και τα προνόμια των ευγενών, εγκαθίδρυσε την πολιτική κυριαρχία της αστικής τάξης, καθιέρωσε αστικούς θεσμούς στη γαλλική κοινωνία, δημιούργησε εθνικό στρατό, διαχώρισε την εκκλησία από το κράτος, συνέβαλε στην ενίσχυση και στην κυριαρχία των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής που έχουν ως κυριότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και την εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας. Με τη Γαλλική Επανάσταση, για πρώτη φορά στην ιστορία, ο λαός αναλαμβάνει το ρόλο του πρωταγωνιστή στην εξέλιξη των ιστορικών πραγμάτων, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να επιβάλει τελικώς τα δικά του συμφέροντα.

Αποτέλεσμα μακράς κοινωνικής διεργασίας

Η Γαλλική Επανάσταση δεν ήταν τυχαίο φαινόμενο, μια παρέκκλιση από το «φυσιολογικό» δρόμο ανάπτυξης της κοινωνίας, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι αστοί ιστορικοί - ιδεολόγοι. Τα αίτιά της βρίσκονται στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν στη Γαλλία εκείνη την εποχή και συνδέονται με την ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, της βιομηχανίας, του προλεταριάτου, του εμπορίου, την εξασθένιση του φεουδαρχικού συστήματος, τον εμπλουτισμό της ανερχόμενης αστικής τάξης, η οποία είχε στα χέρια της την οικονομική δύναμη, όμως επιθυμούσε φορολογικές μεταρρυθμίσεις και ιδιαιτέρως την άνοδό της στην πολιτική εξουσία. Η επανάσταση ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς κοινωνικής διεργασίας, προϊόν ιστορικών αναγκών, το αποκορύφωμα της βαθιάς ταξικής πάλης.

Ο εορτασμός της ενότητας των επαναστατών στις 10 Αυγούστου 1793 στην πλατεία της Επανάστασης. Ο λαός καταστρέφει τα εμβλήματα της μοναρχίας

Η επανάσταση προετοιμάστηκε θεωρητικά -ιδεολογικά από τις νέες φιλοσοφικές, κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις που εμφανίστηκαν στην προεπαναστατική περίοδο. Αυτές οι αντιλήψεις αποτελούν τις θεωρητικές πηγές της επανάστασης. Τον 18ο αιώνα, ιδιαιτέρως στη Γαλλία, αναπτύσσονται: Η κριτική σκέψη, η επιστημονική έρευνα που κατευθύνεται σε μεθόδους βασισμένες στην παρατήρηση, στο πείραμα, στη λογική. Είναι ο αιώνας του πειραματισμού, του διαφωτισμού, του ορθολογισμού, του φιλελευθερισμού, και γι' αυτό ονομάστηκε «αιώνας, κατ' εξοχήν, γαλλικός». Διατυπώθηκαν αντιλήψεις που ήταν αντίθετες με την κυρίαρχη φεουδαρχική θρησκευτική κοσμοθεωρία, υποστηρίχτηκε η ιδέα ότι οι άνθρωποι από τη φύση τους είναι ίσοι και καλοί (η θεωρία του «φυσικού δικαίου»), εδραιώνεται η πίστη στην ανάγκη της κοινωνικής προόδου, των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών, προβάλλεται το καθήκον της λύτρωσης της ανθρώπινης συνείδησης από τα δεσμά του μυστικισμού, της θεολογίας, του σχολαστικισμού, από την κατάργηση της πνευματικής κυριαρχίας της καθολικής εκκλησίας, η οποία για να διαφυλάξει την κυριαρχία της κατέφευγε σε σκληρούς διωγμούς των αντιπάλων της. Ολα αυτά εκφράζονται από το κοινωνικό στρώμα των προοδευτικών ανθρώπων, που στην ουσία προετοίμασαν ιδεολογικά - πολιτικά την αστική τάξη για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας.

Εορτασμός για την ελευθερία γύρω από το άγαλμα που κρατάει τη γαλλική σημαία

Οι φιλοσοφικές απόψεις εκφράστηκαν απ' όλους τους υλιστές του 18ου αιώνα, και ιδιαιτέρως από τους Ντ. Ντιντερό (1713 - 1784), Ελβέτιο (1715 - 1771), Χολμπάχ (1723 - 1789) κ.ά. Οι φιλοσοφικές τους αντιλήψεις αποτελούν την ανώτατη βαθμίδα ανάπτυξης της φιλοσοφικής σκέψης της εποχής, σταθμό στην ιστορία της φιλοσοφίας, της πάλης ανάμεσα στον ιδεαλισμό και τον υλισμό, όπλο της αστικής τάξης κατά της απόλυτης μοναρχίας, του φεουδαρχισμού, της θεολογίας. Ο υλισμός τους ήταν μια μαχητική κοσμοθεωρία, τάχτηκε αποφασιστικά ενάντια στη θρησκευτική ιδεολογία, στις βάσεις του φεουδαρχικού καθεστώτος. Η κριτική τους όμως στη θρησκεία δεν ήταν αρκετά συνεπής, ούτε βαθιά, δεν έφτανε στην ουσία της θρησκείας ως κοινωνικού και ιστορικο-ταξικού φαινομένου, δεν έφτανε στο μαχόμενο αθεϊσμό, στην ανεπιφύλακτη απόλυτη άρνηση της θρησκείας, ούτε στην επαναστατική ανατροπή των θρησκευτικών δογμάτων της κοινωνίας. Ο υλισμός τους εντάσσεται στην κατηγορία του μηχανιστικού -μεταφυσικού υλισμού, την ανώτερη μορφή του προμαρξιστικού υλισμού.


Ο Ντιντερό

Κορυφαίος φιλόσοφος της εποχής ήταν ο διευθυντής της περίφημης «Εγκυκλοπαίδειας» ο Ντ. Ντιντερό. Θεωρούσε τον ιδεαλισμό αλλόκοτο σύστημα, το οποίο δεν μπορούσε να δημιουργηθεί παρά από κάποιον τυφλό, ήταν ανεπιφύλακτα υπέρ του υλιστικού αθεϊσμού. Κατά την άποψή του η ύλη είναι το θεμελιακό στοιχείο όλων των πραγμάτων, είναι ποιοτικά πολύμορφη, βρίσκεται σε συνεχή κίνηση, έχει την ιδιότητα της εξέλιξης και της ανάπτυξης. Πίστευε πως η συνείδηση είναι η ανώτερη ιδιότητά της, πως η ψυχή δεν μπορεί να χωριστεί από το σώμα. Ο Ντιντερό προσπαθεί να συνδέσει οργανικά τη φιλοσοφία με την επιστήμη, να θεμελιώσει επιστημονικά τις θέσεις και τα συμπεράσματά του. Στη σκέψη του συναντάμε και αρκετά στοιχεία διαλεκτικής, δεν έφτασε όμως στην ιδέα της ανάπτυξης από το ανώτερο στο κατώτερο, από το απλό στο σύνθετο, ως αποτέλεσμα της πάλης των αντιθέτων.

Σημαντικές είναι οι πολιτικές του αντιλήψεις. Είναι κατά της απόλυτης μοναρχίας και του φεουδαρχικού συστήματος, το οποίο, κατά την άποψή του, δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ανθρώπινης νόησης και του φυσικού δικαίου και δε δικαιώνει την ύπαρξή του. Ο Ντιντερό ζητά την εγκαθίδρυση ενός ορθολογικού κοινωνικού συστήματος. Η κριτική του φεουδαρχισμού είναι κριτική από την ηθική σκοπιά. Το ανήθικο φεουδαρχικό καθεστώς μπορεί να παραμεριστεί και να εξαλειφθεί με την εκπαίδευση, τη γνώση, την ανεύρεση της αλήθειας από τον άνθρωπο. Μάχεται για τη μόρφωση του λαού, καταδικάζει το σκοταδισμό, τη θρησκεία, την εκκλησία που στηρίζει τη φεουδαρχική μοναρχία, αρνείται την ύπαρξη του θεού, θεωρώντας παραμύθι τη δημιουργία του κόσμου από μια υπερφυσική δύναμη.

Στην ουσία, όμως, η κοινωνική του αντίληψη είναι ιδεαλιστική, μιλάει για τον άνθρωπο γενικά και αφηρημένα ως φυσικό ον, ως μέρος της φύσης και όχι ως κοινωνικό ον, δε βλέπει τις κοινωνικές σχέσεις παραγωγής, τις κοινωνικές τάξεις και την ταξική πάλη, δεν αντιλαμβανόταν τα κοινωνικά φαινόμενα που διέπονται από αντικειμενικούς νόμους αντικειμενικά και επιπλέον δεν κατανόησε τις κοινωνικές ρίζες που γέννησαν και διατηρούν τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. «Πάρε - έλεγε - από έναν χριστιανό το φόβο της κόλασης και θα του πάρεις την πίστη». Ο φόβος της κόλασης είναι δηλαδή κύρια αιτία της πίστης. Κατανόησε όμως τη στενή σχέση ανάμεσα στο θρόνο και τον άμβωνα, γι' αυτό η πολιτική σημασία των θρησκευτικών του αντιλήψεων συνίσταται στο ότι αυτές αποτέλεσαν τη βάση για την άρνηση της θεϊκής καταγωγής της βασιλικής εξουσίας, της κοινωνικής ανισότητας και της υποταγής της επιστήμης στη θρησκεία.

Οι θεωρητικοί «προάγγελοι»

Στη θεωρητικο-ιδεολογική προετοιμασία της Γαλλικής Επανάστασης σημαντικό ρόλο είχαν οι κοινωνικο-πολιτικές αντιλήψεις του Μοντεσκιέ (1689 - 1755), του Βολταίρου (1694 - 1778) και ιδιαιτέρως του Ζ.Ζ. Ρουσώ (1712 - 1778). Αυτοί έβαλαν γερές ιδεολογικές βάσεις με τα έργα και την κοινωνική τους δράση, στις οποίες στηρίχτηκαν οι πρωτεργάτες της επανάστασης.

Ο Μοντεσκιέ δανείζεται ιδέες από τον Τζ. Λοκ που έκανε διακρίσεις ανάμεσα στα δικαιώματα του προσώπου (του ατόμου) και του πολίτη και θεωρούσε πως το κράτος δεν μπορεί να αμφισβητήσει τα προσωπικά δικαιώματα. Ο Μοντεσκιέ υπογραμμίζει πως τα δικαιώματα, που ο πολίτης θα παραχωρεί στο κράτος (στην πολιτεία), πρέπει να τα διαφυλάξει. Στο έργο του «Το πνεύμα των νόμων» (1748), ο Μοντεσκιέ εξετάζει τη φύση και τις μορφές των πολιτευμάτων και διακρίνει τρεις μορφές τους: Δημοκρατία, Αριστοκρατία, Μοναρχία. Δε βλέπει τη Δημοκρατία ως το ανώτερο και δικαιότερο πολίτευμα. Καταδικάζει τον δεσποτισμό, επιθυμεί τον περιορισμό των αυθαιρεσιών του απόλυτου μονάρχη, δε ζητά όμως την κατάργηση της μοναρχίας. Σημαντικό στοιχείο στον Μοντεσκιέ είναι ο διαχωρισμός των εξουσιών: Νομοθετική, Εκτελεστική, Δικαστική - θεωρώντας πως αυτές πρέπει να είναι απολύτως ανεξάρτητες η μία από την άλλη. Κατά την άποψή του η Νομοθετική εξουσία πρέπει να εκφράζεται από ένα κοινοβούλιο, η Εκτελεστική από την κυβέρνηση και η Δικαστική από τη Δικαιοσύνη. Είναι στην ουσία βασικές θέσεις της αστικής δημοκρατίας.

Ο Βολταίρος υποστήριζε πως την εξουσία του μονάρχη τη θεμελιώνει όχι το θεϊκό δίκαιο, αλλά η λογική. Μόνο με αφετηρία τη λογική ο μονάρχης μπορεί να εξασφαλίσει ορθή διακυβέρνηση. Ο Βολταίρος ήθελε κοινωνικές μεταρρυθμίσεις όχι όμως ριζικές επαναστατικές αλλαγές - αυτές τις θεωρούσε ουτοπικές. Μέχρι το 1770 ήταν υπέρ της «πεφωτισμένης δεσποτείας», μετά έκανε λόγο για μορφές λαϊκής διακυβέρνησης. Πίστευε στην ελευθερία των πολιτών, στην κοινωνική πρόοδο. Δεν είδε το ρόλο των μαζών, του λαού. Οι απόψεις του είναι καθαρά αστικές και πολλές φορές αντιφατικές.

Ο Ρουσώ

Ο κατ' εξοχήν ιδεολόγος της Επανάστασης, ο εκπρόσωπος της αριστερής πτέρυγάς της, ο εκφραστής των πόθων της και της φιλοδοξίας των λαϊκών στρωμάτων και πρωτίστως της μικροαστικής τάξης ήταν ο Ρουσώ. Είναι οπαδός της θεωρίας του «κοινωνικού συμβολαίου» και του «φυσικού δικαίου», θεωρεί πως η κοινωνία είναι αποτέλεσμα μιας ελεύθερης ένωσης, ενσωμάτωσης ατόμων, που από τη φύση τους είναι ίσοι και πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα, αλλά παραχωρούν ορισμένα από αυτά στην πολιτική εξουσία. Στην κοινωνία, λόγω της ατομικής ιδιοκτησίας, εμφανίζεται η ανισότητα. Δεν αρνείται την ανάγκη της ύπαρξης της ατομικής ιδιοκτησίας παρά τηνανισότητα της περιουσίας. Η μικρή ατομική ιδιοκτησία, βασισμένη στην εργασία, μπορεί να εξασφαλίσει μια σωστή κοινωνική τάξη όπου «όλοι θα έχουν κάτι και κανένας δε θα έχει κάτι περιττό (παραπανίσιο)».

Κατά τον Ρουσώ κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να ασκεί φυσική εξουσία πάνω σε συνανθρώπους του, καμία εξουσία δεν είναι νόμιμη εάν δεν ασκείται με τη συγκατάθεση εκείνων που είναι εθελοντικά υποταγμένοι σε αυτήν. Κατά συνέπεια, κάθε κυβέρνηση πρέπει να είναι μια εξουσία υποταγμένη στη βούληση του λαού και οι νόμοι της να εκφράζουν ακριβώς τη βούλησή του. Οι αλλαγές, οι μεταρρυθμίσεις στην κοινωνία, πρέπει να γίνονται προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης των φυσικών δικαιωμάτων των πολιτών, προς την ισότητα, ελευθερία, δικαιοσύνη, αδελφότητα. Κατακρίνει τη θρησκεία και ό,τι συνεπάγεται μ' αυτήν, χωρίς να αρνείται την ύπαρξη μιας «ανώτερης νόησης» του Θεού.

Παραμονές της Επανάστασης είχαν πλατιά διάδοση και απόψεις όπως η ανάγκη μόρφωσης και διαπαιδαγώγησης του λαού, κατάργησης των βασανιστηρίων, της θανατικής ποινής, η αναγκαιότητα της ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας των πολιτών, της ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής, του εμπορίου κ.τ.λ.

Ολες οι παραπάνω πολιτικές, οικονομικές, ιδεολογικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις εκφράστηκαν στη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του πολίτη» του 1789, αλλά και στο Σύνταγμα του 1791 που καθόριζε αντιπροσωπευτικές μορφές διακυβέρνησης της χώρας. Μ' αυτά η αστική τάξη έδωσε νομική μορφή στα ταξικά της συμφέροντα. Το Σύνταγμα των Ιακωβίνων του 1793 έκανε ένα βήμα μπροστά προς τις αστικοδημοκρατικές αλλαγές, διακηρύσσοντας την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Ομως αυτό το Σύνταγμα δεν εφαρμόστηκε λόγω του εμφυλίου πολέμου όπου η επανάσταση, κατά τη γνωστή ρήση, «έφαγε τα παιδιά της».

Η τύχη της επανάστασης είναι γνωστή. Τα διδάγματά της είναι πολλά, σημαντικά, αποτελούν πολύτιμη εμπειρία για την ιστορική εξέλιξη, αφού άνοιξε το δρόμο για το πέρασμα από μια κατώτερη κοινωνία (φεουδαρχία) σε μια ανώτερη (καπιταλισμός). Ιδιαιτέρως δε για μας τους κομμουνιστές που σήμερα, στην εποχή του ιμπεριαλισμού που είναι τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, εποχή δηλαδή των σοσιαλιστικών επαναστάσεων, αγωνιζόμαστε στην πρώτη γραμμή για την ανατροπή της ιστορικά ξεπερασμένης σημερινής κοινωνίας και το πέρασμα στην ανώτερή της τη σοσιαλιστική με προοπτική τον κομμουνισμό, για την κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Κώστας ΚΑΤΣΙΑΜΑΝΗΣ
Συνεργάτης του ΚΜΕ

ΓΙΑΝΝΕΝΑ Αδικη και προκλητική ποινή στην καθαρίστρια στο Νοσοκομείο

Καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση με αναστολή, γιατί... άλλαξε κατά ένα χρόνο το έτος κτήσης του απολυτηρίου Δημοτικού!


Σε τρία χρόνια με αναστολή καταδικάστηκε η καθαρίστρια, εργαζόμενη στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων (ΠΓΝΙ), κατά τη χτεσινή εκδίκαση της έφεσής της.

Η εργαζόμενη, που δουλεύει από το 2003 στο ΠΓΝΙ ως καθαρίστρια, είχε καταδικαστεί πρωτόδικα σε 8 χρόνια φυλάκιση επειδή το 2001 άλλαξε κατά ένα χρόνο το έτος κτήσης του απολυτηρίου Δημοτικού (!), προκειμένου να μπορέσει να λάβει μέρος σε διαγωνισμό του ΑΣΕΠ για μια θέση βοηθητικού προσωπικού στο νοσοκομείο. Μάλιστα, η εξοντωτική αυτή ποινή τής είχε επιβληθεί ερήμην, καθώς αν και αντιμετώπιζε καρδιολογικό πρόβλημα, το δικαστήριο δεν είχε κάνει δεκτό το αίτημά της για αναβολή. Σημειώνεται ότι η 50χρονη εργαζόμενη είναι μητέρα 13 παιδιών, τα τέσσερα από τα οποία είναι ανήλικα.

Η μείωση της ποινής έγινε γιατί αναγνωρίστηκαν τρία ελαφρυντικά: Του πρότερου έντιμου βίου, της μεμονωμένης πράξης η οποία δεν χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά της κατ' εξακολούθηση και γιατί η δίκη τράβηξε πολλά χρόνια χωρίς την υπαιτιότητά της.

Ο εισαγγελέας ωστόσο της καταλόγισε βλάβη, προς τρίτον και όχι προς το Δημόσιο, καταλογίζοντάς της ότι αυτό έγινε με στόχο τον «παράνομο πλουτισμό» των 150 χιλιάδων ευρώ που ήταν οι μισθοί της από το 2003 έως το 2013, για τους οποίους φυσικά η ίδια εργάστηκε.

Στο πλευρό της καθαρίστριας βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή το Εργατικό Κέντρο Ιωαννίνων και σωματεία του νομού, τα οποία μάλιστα στο πλαίσιο της αλληλεγγύης την στήριξαν και οικονομικά για τα έξοδα της δίκης.
Γ. Πρέντζας: Εγκληματική είναι η πολιτική που αφήνει πολύτεκνους άνεργους...

Βασικός μάρτυρας υπεράσπισης της καθαρίστριας ήταν ο υποψήφιος περιφερειάρχης Ιωαννίνων με τη «Λαϊκή Συσπείρωση», Γιώργος Πρέντζας, ως εργαζόμενος και συνδικαλιστής στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων.

Σε δήλωσή του για τη νέα άδικη και σκληρή ποινή, ο Γ. Πρέντζας σημείωσε:

«Δεν μπορεί να μην αναγνωρίζεται το πρωταρχικό κίνητρο: Να μεγαλώσει τα 10 ανήλικα τότε παιδιά της και ενώ ήταν έγκυος στο ενδέκατο. Αυτό ήταν το υπέρτατο αγαθό που πήγε να προστατέψει: Την οικογένειά της. Ολα τα χρήματα πήγαν για να μεγαλώσει τα παιδιά της... Ο δόλος, ο πλουτισμός και η βλάβη τρίτου καταπέφτουν στην κοινή λογική, αν σκεφτεί κανείς το απλό κίνητρο και τον στόχο που υπήρχε από αυτή την πράξη.

Εγκληματική είναι η πολιτική που αφήνει πολύτεκνους άνεργους, να μην μπορούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, που δυστυχώς είναι νόμιμη με βάση την αστική δικαιοσύνη, αλλά πλήρως ανήθικη.

Ο μόνος τρόπος είναι η οργάνωση στα ταξικά σωματεία και η πάλη για μόνιμη και σταθερή δουλειά, βρεφονηπιακούς σταθμούς χωρίς ανταποδοτικά δημοτικά τέλη, πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη παιδιών χωρίς ούτε ένα χαράτσι πληρωμής από τους γονείς και αποφασιστικότητα για σύγκρουση με αυτή την πολιτική και αυτή την οικονομία».

ΠΑΜΕ: Αλληλεγγύη και ενίσχυση του αγώνα για μόνιμη και σταθερή δουλειά

Το «νέο κρούσμα εκδικητικής τιμωρίας»καταγγέλλει και καταδικάζει η Πανελλαδική Γραμματεία Εμπορίου και Υπηρεσιών του ΠΑΜΕ.

Οπως επισημαίνει με ανακοίνωσή της, μαζί με την προηγούμενη καταδίκη συναδέλφισσας στον Βόλο, «αποκτούν παραπέρα προκλητικό χαρακτήρα, καθώς οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα εξακολουθούν να βρίσκονται στον αέρα με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή σε καθεστώς εργολαβίας, δουλεύοντας κάτω από άθλιες συνθήκες και χαμηλούς μισθούς.Η υποκρισία έχει ξεπεράσει και τα πιο ανεκτά όρια όσον αφορά τον κλάδο της καθαριότητας! Η ομηρία είναι διαρκής, η εκμετάλλευση χτυπάει κόκκινο!».

Και προσθέτει: «Αντί λοιπόν να λυθούν τα προφανή που αφορούν τη δουλειά και τις εργασιακές συνθήκες, τιμωρούν τους εργαζόμενους, τους φέρνουν απέναντι σε άλλους, ενεργοποιώντας τον "κοινωνικό αυτοματισμό", οδηγούν αρκετούς από αυτούς σε λύσεις που σε διαφορετικές συνθήκες δεν θα επέλεγαν ποτέ να προχωρήσουν, ρίχνοντάς τους στο τέλος και την ευθύνη!

Καλούμε τα σωματεία και τους εργαζόμενους να στηρίξουν την συναδέλφισσα, να δυναμώσει ο διεκδικητικός αγώνας για το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή εργασία, για αυξήσεις στους μισθούς, για πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, για την ένταξη του κλάδου της καθαριότητας στα Βαρέα και Ανθυγιεινά».  

rizospastis 9/4

Η Απεργία του 1896 στο Λαύριο

Εκτός απ' τα άλλα οι εργάτες ζητούσαν απ' την εταιρεία να μένουν σε σπίτια, διότι μέχρι τότε κατοικούσαν σε σπήλαια (!) ή σε αυτοσχέδιες καλύβες.

(Σαν Σήμερα)

Στην Καμάριζα του Λαυρίου πραγματοποιείται γενικευμένη εξέγερση των εργατών στα ορυχεία. Θύματα υπήρχαν τόσο απ' τους απεργούς εργάτες, όσο και απ' τους φύλακες της Γαλλικής Εταιρείας του Λαυρίου. Οι φύλακες σκότωσαν τους εργάτες Καραφλιά και Βασιλακόπουλο. Οι οργισμένοι εργάτες, μπρος στη θέα των σκοτωμένων συναδέλφων τους, θα ορμίσουν στα γραφεία της Εταιρείας και θα βάλουν φωτιά, με αποτέλεσμα να εξοντωθούν όλοι οι φύλακες, πλην ενός. Συνολικά είχαν σκοτωθεί τέσσερις απεργοί. Ο δε εργοδότης (ο Σερπιέρι) φυγαδεύτηκε και σώθηκε, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, μεταμφιεσμένος.

Σ' εκείνη την απεργία, περισσότεροι από 1.800 μεταλλεργάτες ανέβηκαν από το μεταλλευτικό φρέαρ - βάθους 182 μέτρων - και, με μια οργάνωση που θα τη ζήλευαν πολλοί, κήρυξαν εκείνη την πρώτη μεγάλη απεργία. Περιγράφει ο παλιός μεταλλεργάτης Γιώργος Βουγιούκας(«ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ» 23/1/1996): «Κανείς από τ' αφεντικά δεν τους πήρε μυρωδιά. Η απεργία εκδηλώθηκε την Κυριακή το βράδυ - 7 Απριλίου 1896 - στην αλλαγή της βραδινής βάρδιας των 10 και έγινε δημοσίως γνωστή τη Δευτέρα το πρωί».

Η μεγάλη αυτή απεργία διήρκεσε 18 μέρες. Κύρια αιτήματα των εργατών ήταν η κατάργηση των εργολάβων ως ενδιάμεσων μισθωτών, η πληρωμή των εργατών κατ' ευθείαν απ' την εταιρεία, η αύξηση του μεροκάματου σε 3,5 δραχμές (ήταν 2,5), η δημιουργία νοσοκομείου ή φαρμακείου στην Καμάριζα και η διάθεση σούστας στους εργάτες για τη μεταφορά των τραυματιών στο νοσοκομείο του Θορικού, καθώς μεταφερόμενοι με το κάρο πέθαιναν στη διαδρομή. Εκτός απ' τα παραπάνω, οι εργάτες ζητούσαν απ' την εταιρεία να μένουν σε σπίτια, διότι μέχρι τότε κατοικούσαν σε σπήλαια (!) ή σε αυτοσχέδιες καλύβες.

Το Δεκέμβρη του 1896 πραγματοποιήθηκε η δίκη 15 απεργών, οι οποίοι αθωώθηκαν και επανήλθαν στη δουλειά τους χωρίς όρους. Ωστόσο, μετά την απεργία, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Καμάριζα στρατιωτικό σώμα, όχι μακριά από τους χώρους δουλειάς, προκειμένου να αποτρέψει νέες εργατικές εξεγέρσεις

(ριζοσπάστης)

Οι νόμοι της μαρξιστικής διαλεκτικής

Η μαρξιστική διαλεκτική είναι η μόνη επιστημονική μέθοδος γνώσης, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του διαλεκτικού και του ιστορικού υλισμού και είναι η επιστήμη των πιο γενικών νόμων της φύσης, της κοινωνίας και της νόησης. Εχει δε τους δικούς της νόμους, τους οποίους σήμερα παρουσιάζουμε.
1. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΛΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΤΩΝ

Πηγή και εσωτερικό περιεχόμενο του προτσές της εξέλιξης είναι η πάλη των αντιθέτων. Ο Β. Λένιν θεωρούσε την παραδοχή των εσωτερικών αντιθέσεων μέσα στα αντικείμενα της φύσης πυρήνα όλης της μαρξιστικής διαλεκτικής ως επιστήμης. «Στην κυριολεξία η διαλεκτική - έγραφε - είναι η μελέτη της αντίφασης που υπάρχει στην ουσία των αντικειμένων». Η πάλη των αντιθέτων αποτελεί ιδιαίτερο είδος αλληλουχίας και αλληλοκαθορισμού των φαινομένων και η αιτία της βρίσκεται στην αντιφατικότητα των φαινομένων και στην αλληλεπίδρασή τους. Τα αντίθετα είναι οι αντιτιθέμενες η μία στην άλλη πλευρές, δυνάμεις, τάσεις των φαινομένων. Αυτά αποκλείουν και συνάμα καθορίζουν το ένα το άλλο. Παράλληλα, τα αντίθετα είναι πλευρές, στοιχεία της αντίφασης που αποτελεί την αμοιβαία σχέση των αντιθέτων. Η διαλεκτική, δηλαδή, εξετάζει το κάθε πράγμα ως άθροισμα και ενότητα των αντιθέτων, αντίθετα προς τη μεταφυσική που απορρίπτει τις εσωτερικές αντιθέσεις της εξέλιξης της φύσης και της κοινωνίας.

Η πάλη των αντιθέτων, που ενυπάρχει στα αντικείμενα και στα φαινόμενα, είναι αντικειμενική νομοτέλεια όλου του υλικού κόσμου, είναι η κινητήρια δύναμη του προτσές της εξέλιξης. Στη φύση, δηλαδή, και στην κοινωνία υπάρχουν εσωτερικές αντιθέσεις, που προσιδιάζουν στα αντικείμενα και στα φαινόμενα. Στην αλληλεπίδραση αυτών των αντιθέτων καθοριστικός είναι ο ρόλος των εσωτερικών αντιθέσεων.
.....
Τι λογής, όμως, είναι αυτή η πάλη των αντιθέτων μέσα στο φαινόμενο; Στο ερώτημα αυτό η σύγχρονη φυσική δίνει απάντηση διαπιστώνοντας, π.χ., ότι στον πυρήνα του ατόμου δρουν αντίθετες δυνάμεις - οι δυνάμεις της έλξης και της απώθησης. Ετσι ο πυρήνας και το περίβλημα του ατόμου βρίσκονται σε σχέση αντίφασης, διότι ο πυρήνας είναι φορτισμένος θετικά, ενώ το περίβλημα, που αποτελείται από ηλεκτρόνια, είναι φορτισμένο αρνητικά. Στον ενόργανο κόσμο οποιοσδήποτε ζωντανός οργανισμός σε κάθε στιγμή του χρόνου παραμένει ο ίδιος, διατηρεί την ποιοτική του προσδιοριστία, ταυτόχρονα όμως είναι και αλλιώτικος επειδή λόγω της ακατάπαυστης εναλλαγής με τις λειτουργίες της αφομοίωσης και της ανομοίωσης των ουσιών ανανεώνεται όλη την ώρα. Στην κοινωνία οι αντίθετες τάξεις με τα αντίθετα συμφέροντα απαρτίζουν ταυτόχρονα την κοινωνική ζωή της. Ενότητα, όμως, των αντιθέτων σημαίνει ότι αυτά αποτελούν τις αναπόσπαστες πλευρές ενός φαινομένου και ότι αλληλοκαθορίζονται. Τα αντίθετα, δηλαδή δεν μπορούν να υπάρξουν το ένα χωρίς το άλλο ούτε είναι δυνατόν, λ.χ., να νοηθεί το αντικείμενο ή το φαινόμενο έξω από την ενότητά του. Δεν είναι δυνατό, δηλαδή, να χωριστεί ο βόρειος πόλος του μαγνήτη από το νότιο ή να υπάρχει αφομοίωση χωρίς την ανομοίωση. Ακόμη η ενότητα των αντιθέτων εκδηλώνεται και με το ότι κάτω από ορισμένες συνθήκες οι αντίθετες πλευρές ισορροπούν. Η ισορροπία είναι σχετική, προσωρινή, στην πορεία της ανάπτυξης διαταράσσεται, πράγμα που οδηγεί στην εξαφάνιση ενός πράγματος και στην εμφάνιση ενός άλλου με μία καινούρια ενότητα των αντιθέτων. Για παράδειγμα, στο νεαρό ζωικό οργανισμό επικρατεί το προτσές της αφομοίωσης, στην ώριμη ηλικία η αφομοίωση και η ανομοίωση ισορροπούν, ενώ στη γεροντική ηλικία επικρατεί το προτσές της ανομοίωσης. Αν η ενότητα είναι σχετική, τόνιζε ο Λένιν, η πάλη τους είναι απόλυτη, όπως απόλυτη είναι η ανάπτυξη και η κίνηση.

Η πάλη αυτή, λοιπόν, των αντιθέτων προωθεί την κίνηση και την εξέλιξη των φαινομένων, αποτελώντας και την κύρια πλευρά της αντίφασης. Ετσι, π.χ., η κίνηση των πλανητών γύρω από τον ήλιο και η σταθερότητα του ηλιακού συστήματος είναι αποτέλεσμα της ελκτικής δύναμης, που απομακρύνει τους πλανήτες από τον ήλιο. Αν δεν υπήρχε η πρώτη οι πλανήτες θα χάνονταν στο άπειρο διάστημα και αν δεν υπήρχε η δεύτερη οι πλανήτες θα 'πεφταν πάνω στον ήλιο. Προϋπόθεση, λοιπόν, για την ύπαρξή τους είναι η αντιφατική αλληλεπίδραση των αντιθέτων δυνάμεων. Πηγή, δε, ανάπτυξης στη ζωντανή φύση είναι η αλληλεπίδραση της κληρονομικότητας και της μεταβλητότητας των αντιθέτων τάσεων και ιδιοτήτων στην ανάπτυξη του οργανισμού. Χάρη, δηλαδή, στην κληρονομικότητα ο οργανισμός διατηρεί τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα, χάρη όμως στη μεταβλητότητα την ικανότητά του για ανανέωση και προσαρμογή. Ακόμη, κινητήρια δύναμη ανάπτυξης των εκμεταλλευτικών κοινωνιών είναι η πάλη των τάξεων, γιατί μόνο μ' αυτή πραγματοποιείται το πέρασμα σε ανώτερο κοινωνικό σύστημα, αλλά και στη γνώση, η αντίφαση, π.χ., μεταξύ αντικειμενικού και υποκειμενικού, σχετικού και απολύτου κλπ. είναι μορφές της πάλης των αντιθέτων. Εξάλλου, οι αντιθέσεις δεν είναι αμετάβλητες και αποστεωμένες, αλλά αναπτύσσονται και περνούν από στάδια, όπως είναι το αρχικό στάδιο της απλής διαφοράς, το στάδιο του αντιθέτου που είναι στάδιο της αναπτυγμένης αντίφασης, και το στάδιο της σύγκρουσης, όπου η αντίφαση φτάνει στο έπακρο.

2. Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΠΟΣΟΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΕ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ

Το πέρασμα των ποσοτικών αλλαγών σε ριζικές ποιοτικές αλλαγές είναι ένας από τους πιο γενικούς νόμους της εξέλιξης της φύσης και της κοινωνίας. Η μαρξιστική διαλεκτική δείχνει ότι το προτσές της εξέλιξης είναι το πέρασμα από ασήμαντες ποσοτικές αλλαγές σε ποιοτικές αλλαγές, σε ριζικές δηλαδή αλλαγές, που επέρχονται με μορφή αλματικού περάσματος από τη μία ποιοτική κατάσταση στην καινούρια. Η διαλεκτική διδάσκει ακόμη ότι το προτσές της εξέλιξης, παρά τις παλινδρομήσεις, πρέπει να το βλέπουμε με κατεύθυνση πάντοτε προς την ανοδική πορεία της εξέλιξης και το πέρασμα κατά το άλμα ότι συνίσταται στη διακοπή του βαθμιαίου και δεν απέρχεται τυχαία αλλά νομοτελειακά, ως αποτέλεσμα συσσώρευσης ποσοτικών αλλαγών. Στη φύση συντελείται με άλματα το πέρασμα από τη μία στην άλλη κατάσταση, όπως, π.χ., στην περίπτωση της θέρμανσης ή της ψύξης του νερού., ή στην κοινωνία συντελείται με τα άλματα των επαναστάσεων, που είναι η ατμομηχανή της ιστορίας, οι κινητήριες δηλαδή δυνάμεις της.

3. Η ΑΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΝΗΣΗΣ

Ο νόμος της διαλεκτικής άρνησης συνίσταται στο ότι το καινούριο παίρνει τη θέση του παλιού, δηλαδή το ένα στάδιο αντικαθιστά το άλλο. Αρνηση, δηλαδή, ονομάζεται η διαδικασία του περάσματος από το παλιό στο καινούριο. Η άρνηση έχει καθολικό χαρακτήρα, προσιδιάζει δηλαδή σ' οποιαδήποτε ανάπτυξη στη φύση και στην κοινωνία. Πέφτοντας, π.χ., στη γη ο σπόρος φυτρώνει με την επίδραση της θερμότητας και της υγρασίας και από αυτόν αναπτύσσεται το φυτό που αποτελεί άρνηση του σπόρου. Οπως ο σοσιαλισμός στην κοινωνία αποτελεί άρνηση του καπιταλισμού. Η άρνηση έχει την αιτία της στην ενότητα και την πάλη των αντιθέτων που ενυπάρχουν στα φαινόμενα, αλλά η ίδια η άρνηση αποτελεί τη λύση της εσωτερικής αντίφασης με την υπερνίκηση της παλιάς, συντηρητικής πλευράς και την επικράτηση της καινούριας προοδευτικής πλευράς. Ετσι η ανάπτυξη αποτελεί τη διαδικασία όπου το παλιό υποβάλλεται συνεχώς σε άρνηση και αντικατάσταση από το καινούριο. Δίχως αυτό δεν υπάρχει ανάπτυξη. Δεν υπάρχει όμως χάσμα μεταξύ του παλιού και καινούριου γιατί η διαλεκτική άρνηση διατηρεί ό,τι καλύτερο υπήρξε στο παλιό, αν και το προτσές δε συντελείται με απόλυτα καθαρή μορφή. Μπορεί δηλαδή να διατηρηθούν και επιβιώσεις ή αρνητικά υπολείμματα του παλιού, που βαθμιαία όμως ξεπερνιούνται (επιβιώσεις, π.χ., του καπιταλισμού στη συνείδηση μερικών ανθρώπων που ζουν στη σοσιαλιστική κοινωνία). Το κάθε καινούριο, αναπτυσσόμενο, θα γίνει παλιό αργά ή γρήγορα. Ετσι, νόμος της ανάπτυξης είναι η άρνηση της άρνησης, που στο σοσιαλισμό δε γίνεται με επανάσταση, αλλά με πέρασμα σε νέο στάδιο ανάπτυξης της κοινωνίας.

Μάκης ΠΑΡΕΝΤΗΣ

ΛΟΥΝΑΤΣΑΡΣΚΙ: Ο ΛΕΝΙΝ ΚΑΙ Η ΤΕΧΝΗ

του Ανατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι

Ο Λένιν είχε σ’ όλη του τη ζωή πολύ λίγο καιρό διαθέσιμο για να ασχοληθεί κάπως σοβαρά με την τέχνη, και μια που η προχειρότητα του ήταν πάντα ξένη και μισητή, δεν αγαπούσε να μιλά για την τέχνη. Παρ’ όλα αυτά, τα γούστα ήταν πολύ καθορισμένα. Αγαπούσε τους Ρώσους κλασσικούς, αγαπούσε το ρεαλισμό στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική κλπ.

Ακόμα το 1905, στη διάρκεια της πρώτης επανάστασης, του έτυχε να κοιμηθεί μια νύχτα στο σπίτι του Ν. Ι. Λεστσένκο, όπου ανάμεσα στα άλλα υπήρχε και μια ολόκληρη συλλογή εκδόσεων του Κνάτφους[1], αφιερωμένων στους μεγαλύτερους ζωγράφους του κόσμου. Την άλλη μέρα το πρωί ο Βλαντίμιρ Ιλίτς μου λέει: «Τι γοητευτικός τομέας που είναι η ιστορία της τέχνης. Πόση δουλειά υπάρχει εδώ για ένα μαρξιστή. Ως το πρωί δεν μπόρεσα να κοιμηθώ, ξεφύλλιζα πότε το ένα βιβλίο πότε το άλλο. Με λύπησε που και στο παρελθόν δεν είχα, και στο μέλλον δεν θα ’χω καιρό να ασχοληθώ με την τέχνη». Τα λόγια αυτά του Λένιν τα θυμάμαι πολύ καθαρά.

Μου έτυχε αρκετές φορές να συναντηθώ μαζί του, ύστερα πια από την επανάσταση, στις διάφορες καλλιτεχνικές εξεταστικές επιτροπές. Θυμάμαι λόγου χάρη, που με φώναξε και πήγαμε μαζί και μαζί με τον Κάμενεφ στην έκθεση σχεδίων μνημείων, για την αντικατάσταση π.χ. του μνημείου του Αλεξάνδρου του ΙΙΙ, που είχε ανατιναχτεί απ’ το πολυτελές βάθρο του, κοντά στην εκκλησιά του Σωτήρος Χριστού. Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς εξέταζε πολύ κριτικά όλα αυτά τα μνημεία. Κανένα δεν του άρεσε. Ιδιαίτερα τον παραξένεψε ένα μνημείο φουτουριστικής τέχνης. Μα όταν ρώτησαν τη γνώμη γι’ αυτό, είπε: «Δεν καταλαβαίνω τίποτα, ρωτήστε το Λουνατσάρσκι». Και όταν εγώ είπα πως δε βλέπω κανένα μνημείο άξιο λόγου, χάρηκε πολύ και μου είπε: «Και γω έλεγα πως θα βάζατε κανένα φουτουριστικό σκιάχτρο».

Μια άλλη φορά επρόκειτο για το μνημείο του Καρλ Μαρξ. Ο γνωστός γλύπτης Μ. έδειξε εξαιρετική επιμονή. Εξέθεσε μια μεγάλη μακέτα ενός μνημείου με τίτλο: «Ο Καρλ Μαρξ καθήμενος πάνω σε τέσσερις ελέφαντες». Μια τόσο απρόοπτη επεξήγηση φάνηκε παράξενη σε όλους μας, το ίδιο και στο Βλαντίμιρ Ιλίτς. Ο καλλιτέχνης τροποποίησε το μνημείο του και μάλιστα τρεις φορές, θέλοντας με κάθε θυσία να κερδίσει τη νίκη στο διαγωνισμό. Οταν η εξεταστική επιτροπή υπό την προεδρία μου απόρριψε οριστικά τη μακέτα του, και διάλεξαν το από κοινού επεξεργασμένο σχέδιο μιας ομάδας καλλιτεχνών υπό την καθοδήγηση του Αλιόσιν, ο γλύπτης Μ. πήγε και υπέβαλε τα παράπονά του στον Βλαντίμιρ Ιλίτς. Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς στενοχωρήθηκε για τα παράπονα και τηλεφώνησε σε μένα προσωπικά, να γίνει νέα εξεταστική επιτροπή. Είπε ότι θα έρθει να δει και ο ίδιος το σχέδιο του Αλιόσιν και το σχέδιο του γλύπτη Μ. Ηρθε. Εμεινε πολύ ικανοποιημένος απ’ το σχέδιο του Αλιόσιν και απόρριψε το σχέδιο του γλύπτη Μ.

Την ίδια χρονιά[2], για την Πρωτομαγιά, και στο μέρος όπου θα τοποθετούνταν το άγαλμα του Μαρξ, η ομάδα του Αλιόσιν έβαλε ένα μικρών διαστάσεων ομοίωμα του αγάλματος. Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς πήγε επίτηδες για να το δει. Εφερε μερικές βόλτες γύρω απ’ το άγαλμα, ρώτησε τι μεγέθους θα είναι και τέλος το ενέκρινε, αλλ’ όμως είπε: «Ανατόλιι Βασίλιεβιτς, πέστε στον καλλιτέχνη, να προσέξει να μοιάζουν κυρίως τα μαλλιά, που να δίνει την εντύπωση του Καρλ Μαρξ, όπως είναι στα καλά πορτραίτα, γιατί σαν πολύ λίγο να του μοιάζει».

Ακόμα το 1918 ο Βλαντίμιρ Ιλίτς με κάλεσε και μου είπε, ότι πρέπει να προωθήσουμε την τέχνη σαν διαφωτιστικό μέσο, και μου εξέθεσε δυο σχέδια: πρώτα-πρώτα, κατά τη γνώμη του, έπρεπε να διακοσμηθούν τα χτίρια, οι τοίχοι και λοιποί χώροι, όπου μπαίναν συνήθως αφίσες, με μεγάλες επαναστατικές επιγραφές. Μερικές μάλιστα απ’ αυτές τις πρότεινε αμέσως ο ίδιος.

Το δεύτερο σχέδιο αφορούσε την τοποθέτηση αγαλμάτων για τους μεγάλους επαναστάτες πολύ μεγάλων διαστάσεων, αγαλμάτων προσωρινά από γύψο, τόσο στην Πετρούπολη, όσο και στη Μόσχα. Και οι δυο πόλεις ζωηρά αποδέχτηκαν την πρόταση για την πραγματοποίηση της ιδέας του Λένιν, προβλεπόταν μάλιστα, ότι στο κάθε άγαλμα θα γινόταν επίσημα αποκαλυπτήρια, θα εκφωνούνταν λόγοι για τον εικονιζόμενο επαναστάτη και θα γραφόταν στο βάθρο του αγάλματος επεξηγηματική επιγραφή. Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς το ονόμασε αυτό «δια των μνημείων προπαγάνδα».

Στην Πετρούπολη η «δια των μνημείων προπαγάνδα» είχε αρκετή επιτυχία. Το πρώτο τέτοιο μνημείο ήταν το άγαλμα του Ραντίτσεφ, έργο του γλύπτη Σερβούντ. Αντίγραφό του στήσανε και στη Μόσχα. Δυστυχώς το άγαλμα στην Πετρούπολη έσπασε και δεν το ξαναφτιάξανε. Γενικά πολλά καλά αγάλματα δεν μπόρεσαν να διατηρηθούν στην Πετρούπολη, γιατί ήταν φτιαγμένα από το πιο εύθραυστο υλικό, και θυμάμαι πολλά καλά μνημεία, όπως λόγου χάρη τους μπούστους του Γαριβάλδι, του Σεβτσένκο, του Ντομπρολιούμποφ, του Γκέρτσεν και μερικών άλλων. Χειρότερα εξελίχτηκαν τα πράγματα με τα μνημεία εξτρεμιστικών τάσεων: έτσι, λόγου χάρη, όταν έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Περόφ, κυβιστικής τεχνοτροπίας, μερικοί έκαναν μερικά βήματα στα πίσω και η Λίλινα ζήτησε με πολύ έντονο ύφος να κατεβάσουν αμέσως το άγαλμα. Θυμάμαι επίσης πολύ καλά ότι το άγαλμα του Τσερνισέφσκι φάνηκε σε πολλούς πολύ εξεζητημένο. Καλύτερο απ’ όλα το άγαλμα του Λασσάλ[3]. Το άγαλμα αυτό, που τοποθετήθηκε έξω απ’ την πρώην Δούμα της πόλης διατηρείται μέχρι σήμερα[4]. Φαίνεται ότι το έχουν χύσει σε μπρούντζο. Εξαιρετικά επιτυχημένο ήταν επίσης το άγαλμα του Καρλ Μαρξ σε φυσικό μέγεθος, έργο του γλύπτη Ματβέεφ. Δυστυχώς χάλασε και αντικαταστάθηκε τώρα, στο ίδιο μέρος, δηλαδή κοντά στο Σμόλνι, με μια μπρούντζινη προτομή του Μαρξ, λίγο-πολύ συνηθισμένου τύπου, χωρίς την πρωτότυπη πλαστική παρουσίαση του Ματβέεφ.

Στη Μόσχα ακριβώς, όπου τα αγάλματα μπορούσε να τα δει ο Βλαντίμιρ Ιλίτς, δεν ήταν επιτυχημένα.

Γενικά, αγάλματα που να ικανοποιούν, υπήρχαν πολύ λίγα στη Μόσχα. Το καλύτερο ήταν, ίσως, το άγαλμα του ποιητή Νικίτιν. Δεν ξέρω αν τα είδε όλα ο Βλαντίμιρ Ιλίτς, όμως μια μέρα μου είπε με δυσφορία ότι δε βγήκε τίποτα απ’ την «δια των μνημείων προπαγάνδα». Του απάντησα αναφέροντας την πείρα της Πετρούπολης και τη γνώμη του Ζηνόβιεφ. Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς κούνησε με σκεπτικισμό το κεφάλι και είπε: «Δηλαδή στην Πετρούπολη μαζεύτηκαν όλα τα ταλέντα και στη Μόσχα οι ατζαμήδες;» Δεν μπόρεσα να του εξηγήσω ένα τόσο περίεργο φαινόμενο.

Με κάποια δυσπιστία έβλεπε και την αναμνηστική πλάκα του Κόνενκοφ. Δεν του φαινόταν τόσο πειστική. Εξ άλλου, ο ίδιος ο Κόνενκοφ, κάνοντας πνεύμα αποκαλούσε το έργο του: «φανταστικορεαλιστική πλάκα». Θυμάμαι επίσης που ο καλλιτέχνης Αλτμαν δώρησε στον Βλαντίμιρ Ιλίτς μια ανάγλυφη πλάκα που παρίστανε τον Χαλτούριν. Το ανάγλυφο άρεσε πολύ στον Βλαντίμιρ Ιλίτς, μα με ρώτησε μήπως είναι φουτουριστικό. Γενικά αρνητική ήταν η στάση απέναντι στο φουτουρισμό. Δεν ήμουνα παρών στη συζήτησή του με τον Βχούτεμας, που ο Λένιν τον είχε επισκεφθεί στο σπίτι του μαζί με τη Ναντιέζντα Κωνσταντίνοβνα. Αργότερα μου ανάφεραν τη μεγάλη συζήτηση που είχε με τους μαθητές του Βχούτεμας, φυσικά των «άκρων». Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς το έριξε στο αστείο, τους ειρωνεύθηκε λιγάκι, μα αμέσως δήλωσε ότι δεν μπορεί να μιλήσει σοβαρά για τέτοια πράγματα, γιατί δε θεωρεί τον εαυτό του αρκετά αρμόδιο. Τη νεολαία τη βρήκε πολύ καλή και χάρηκε για τις κομμουνιστικές της διαθέσεις.

Στην τελευταία περίοδο της ζωής του ο Βλαντίμιρ Ιλίτς πολύ σπάνια είχε την ευκαιρία να χαρεί την τέχνη. Πήγε μερικές φορές στο θέατρο, μου φαίνεται αποκλειστικά στο Καλλιτεχνικό, που το εχτιμούσε πάρα πολύ. Οι παραστάσεις σ’ αυτό το θέατρο του προκαλούσαν πάντα εξαιρετική εντύπωση.

Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς αγαπούσε πολύ τη μουσική. Εναν καιρό στο σπίτι μου δίνονταν καλά κοντσέρτα. Τραγουδούσε καμιά φορά ο Σαλιάπιν, έπαιζαν ο Μέιτσικ, ο Ρωμανόφσκι, το κουαρτέτο του Στρατνιβάριους, ο Κουσέβιτσκι κτλ. Πολλές φορές καλούσα τον Βλαντίμιρ Ιλίτς, μα πάντα ήταν απασχολημένος. Μια μέρα μου ανοίχτηκε: «Φυσικά, είναι πολύ ευχάριστο να ακούει κανείς μουσική, μα φαντασθείτε εμένα με αναστατώνει. Τη μουσική κάπως δύσκολα τη δέχομαι». Θυμάμαι που ο Α. Ν. Τσιουρούπα, που τα είχε καταφέρει να τραβήξει τον Βλαντίμιρ Ιλίτς σε κοντσέρτο μουσικής δωματίου, του πιανίστα μάλιστα Ρωμανόφσκι, μου έλεγε το ίδιο, ότι ο Βλαντίμιρ Ιλίτς καταγοητεύτηκε από τη μουσική, μα ήταν, φαινόταν, συγκλονισμένος. Κάμποσες φορές έτυχε να πω στον Βλαντίμιρ Ιλίτς ότι το θέατρο Μπαλσόι μας κοστίζει σχετικά φτηνά. Ωστόσο με δική του υπόδειξη ελαττώθηκε η επιχορήγηση. Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς ξεκινούσε από δυο συλλογισμούς. Τον πρώτο τον είπε αμέσως: «Δεν είναι σωστό, έλεγε, να συντηρούμε με τόσα λεφτά ένα τόσο πολυτελέστατο θέατρο, όταν μας λείπουν τα μέσα για τη συντήρηση των πιο στοιχειωδών σχολειών στα χωριά». Τον άλλο συλλογισμό τον είπε, όταν σε μια συνεδρίαση εναντιώθηκα στις επιθέσεις του ενάντια στο θέατρο Μπαλσόι. Εγώ τόνιζα την αναμφισβήτητη εκπολιτιστική του σημασία. Τότε ο Βλαντίμιρ Ιλίτς μισοκλείνοντας πονηρά τα μάτια: «Και όμως, είπε, ήταν μια γωνιά καθαρά τσιφλικάδικου πολιτισμού, και ως προς αυτό αμφισβήτηση δεν μπορεί να υπάρχει».

Απ’ αυτό δεν βγαίνει ότι ο Βλαντίμιρ Ιλίτς έβλεπε γενικά εχθρικά τον πολιτισμό του παρελθόντος. Ειδικά τσιφλικάδικος του φαινόταν εκείνος ο πομπώδικος τόνος της όπερας. Γενικά ο Βλαντίμιρ Ιλίτς εχτιμούσε πολύ τον πολιτισμό του παρελθόντος και ειδικά το ρούσικο ρεαλισμό (και τους περιοδεύοντες[5] λόγου χάρη).

Να, τα λιγοστά ουσιαστικά στοιχεία που μπορώ να αναφέρω απ’ τις αναμνήσεις μου για τον Βλαντίμιρ Ιλίτς. Επαναλαμβάνω ότι ο Βλαντίμιρ Ιλίτς για τις αισθητικές του συμπάθειες και αντιπάθειες ποτέ δεν έδινε γνώμες ειδήμονος.

Οι σύντροφοι που ενδιαφέρονταν για την τέχνη, θυμούνται την έκκληση της ΚΕ για τα ζητήματα της τέχνης, που στρεφόταν με αρκετή δριμύτητα ενάντια στο φουτουρισμό[6]. Δεν τα ξέρω αυτά απ’ ευθείας, μα πιστεύω ότι εδώ έχει το δακτυλάκι του ο Βλαντίμιρ Ιλίτς. Εκείνο τον καιρό ο Βλαντίμιρ Ιλίτς με νόμιζε οπαδό του φουτουρισμού, ή σαν άνθρωπο που τον ανέχομαι, και γι’ αυτό ίσως δε με συμβουλεύτηκε πριν απ’ την έκδοση της απόφασης αυτής της ΚΕ, που θα έπρεπε, κατά τη γνώμη του, να διορθώσει τη γραμμή του.

Διαφωνούσε αρκετά με μένα ο Βλαντίμιρ Ιλίτς και στο ζήτημα της Προλετκούλτ (προλεταριακή κουλτούρα). Μια μέρα μάλιστα με κατσάδιασε γερά. Πριν απ’ όλα θα πω, πως ο Βλαντίμιρ Ιλίτς δεν αρνιόταν καθόλου τη σημασία των εργατικών κύκλων για την ανάδειξη συγγραφέων και καλλιτεχνών απ’ το προλεταριακό περιβάλλον, μα τον φόβιζε πολύ η τάση της Προετκούλτ, να ασχολείται με την επεξεργασία «προλεταριακής επιστήμης», «προλεταριακού πολιτισμού» γενικά, εις όλη την έκταση. Αυτό πρώτα-πρώτα του φαινόταν ένα καθήκον εντελώς πρόωρο και που ξεπερνούσε τις δυνάμεις μας, δεύτερο είχε τη γνώμη ότι οι τέτοιες, φυσικά βιαστικές επινοήσεις, θα αποπροσανατολίσουν τους εργάτες από τη μόρφωση, από του να προσλάβουν τα στοιχεία της έτοιμης πια επιστήμης και του πολιτισμού, και τρίτο, όπως φαίνεται, φοβόταν ο Βλαντίμιρ Ιλίτς, και δικαιολογημένα, μη τυχόν στην Προλετκούλτ κρύβεται η φωλιά κάποιας πολιτικής απόκλισης. Εβλεπε λόγου χάρη με αρκετή δυσμένεια το μεγάλο ρόλο που έπαιζε εκείνο τον καιρό η Προλετκούλτ ο Α. Α. Μπογκντάνοφ.

Ο Βλαντίμιρ Ιλίτς στη διάρκεια του συνεδρίου της Προλετκούλτ, τον Οχτώβρη του 1920, μου ανέθεσε να πάω στο συνέδριο και να τονίσω δίχως περιστροφές ότι η Προλετκούλτ πρέπει να βρίσκεται κάτω απ’ την καθοδήγηση του Επιτροπάτου του Λαού επί της Παιδείας και να λογαριάζει τον εαυτό της σαν μια από τις υπηρεσίες του κτλ. Με μια λέξη ο Βλαντίμιρ Ιλίτς ήθελε να τραβήξουμε την Προλετκούλτ στο κράτος. Ταυτόχρονα έπαιρνε μέτρα για να την τραβήξουν και στο κόμμα. Το λόγο που έβγαλα στο συνέδριο, τον έφτιαξα έτσι, που, να παρουσιάζει ευλυγισία, νάναι συνδιαλλακτικός. Στον Βλαντίμιρ Ιλίτς τον δώσανε σε ακόμα πιο ήπια διατύπωση. Με κάλεσε και με κατσάδιασε. Αργότερα η Προλετκούλτ ανασυγκροτήθηκε σύμφωνα με τις υποδείξεις του Βλαντίμιρ Ιλίτς.

Οι νέες καλλιτεχνικές και φιλολογικές μορφές, που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της επανάστασης, διέφευγαν κατά μέγα μέρος της προσοχής του Βλαντίμιρ Ιλίτς. Δεν είχε καιρό να ασχολείται μ’ αυτές. Ωστόσο θα πω ότι τα
Εκατόν πενήντα εκατομμύρια» του Μαγιακόφσκι δεν άρεσαν καθόλου στον Βλαντίμιρ Ιλίτς. Βρήκε το βιβλίο αυτό εξεζητημένο[7]. Δεν μπορώ να μη λυπηθώ, που δεν μπόρεσε να πει τη γνώμη για τις άλλες τις κατοπινότερες και πιο ώριμες σελίδες της λογοτεχνίας, τις εμπνευσμένες από την επανάσταση.

Είναι σε όλους γνωστό το τεράστιο ενδιαφέρον που εξεδήλωνε ο Βλαντίμιρ Ιλίτς για τον κινηματογράφο.

Φιλοσοφική βιβλιοθήκη- Georg Wilhelm Friedrich Hegel

thanassas.gr

Ο Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831), ελληνιστί Χέγκελ και ενίοτε (κάπως εξεζητημένα) Έγελος, υπήρξε η σημαντικότερη μορφή του γερμανικού ιδεαλισμού (δηλαδή της τριάδας Φίχτε – Σέλλινγκ – Χέγκελ), ίσως δε και ολόκληρης της νεότερης φιλοσοφίας. Η πολλαπλώς συκοφαντημένη έννοια του ιδεαλισμού δεν παραπέμπει βεβαίως εδώ σε άρνηση της πραγματικότητας και σε αναζήτηση ενός άλλου, δεύτερου, «ιδεατού» κόσμου. Ιδεαλισμός, αντίθετα, είναι κάθε θεώρηση που πιστεύει ότι η πραγματικότητα διέπεται από δομή και τάξη και αρθρώνεται γύρω από κατηγορίες και έννοιες, γύρω από ιδέες. Από αυτήν τη σκοπιά, θα επισημάνει ο ίδιος ο Χέγκελ, «κάθε φιλοσοφία είναι ουσιωδώς ιδεαλισμός, ή τουλάχιστον τον έχει ως αρχή της [...] Η αντίθεση μεταξύ ιδεαλιστικής και ρεαλιστικής φιλοσοφίας είναι άνευ σημασίας» (W 5, σ. 172) – δηλαδή, με άλλα λόγια: μια φιλοσοφική σκέψη που εξαντλείται στην επινόηση και χρήση αυτών ή άλλων παρόμοιων φιλοσοφικών ετικετών εκπίπτει σε φιλοσοφία των -ισμών και «των συρταριών» (Schubladendenken) και εντέλει αυτοακυρώνεται. Το πιο διάσημο στοιχείο της εγελιανής φιλοσοφίας είναι βεβαίως η «διαλεκτική», την οποία εγκυκλοπαίδειες και λεξικά εμφανίζουν να προάγεται βάσει του τριαδικού σχήματος «θέση-αντίθεση-σύνθεση». Εντούτοις, όσο εκπληκτικό κι αν ακουστεί τούτο στον ανυποψίαστο αναγνώστη, το σχήμα αυτό δεν εμφανίζεται σε κανένα σημείο των χιλιάδων σελίδων του εγελιανού έργου (αποτελεί, αντίθετα, δημιούργημα του Σέλλινγκ που αποδόθηκε στον Χέγκελ λίγο μετά το θάνατό του)· επιπλέον, παραμορφώνει την ουσία της διαλεκτικής κίνησης, εμφανίζοντάς την ως μια μηχανιστική διαδικασία ανάμιξης που παράγει «συνθέσεις» και επιδιώκει μια αδιατάρακτη στοχαστική γαλήνη.

Αυτό που στην πραγματικότητα κινεί την εγελιανή διαλεκτική είναι αντιθέτως η άρνηση – όχι ως απόρριψη και εκμηδένιση, όχι ως λήθη και αποποίηση, αλλά ως «προσδιορισμένη άρνηση» (bestimmte Negation), η οποία δεν ακυρώνει, αλλά ενσωματώνει το περιεχόμενο του αντικειμένου της. Όπως ήδη στον Πλάτωνα, έτσι και στον Χέγκελ, διαλεκτική δεν είναι μία ακόμη θέση, ένας ακόμη τρόπος θεώρησης, αλλά η συστηματική, μεθοδική και ολοκληρωμένη ενσωμάτωση κάθε θέσης και θεώρησης, με αναγνώριση των αξιώσεών τους και άρση της μονομέρειάς τους – διότι «αληθές» δεν είναι ποτέ το επιμέρους, το ιδιαίτερο και το μερικό, αλλά μόνο «το όλον» (W 3, σ. 24). Με αυτό το εγχείρημα συντάσσεται και η περίφημη έννοια της Aufhebung: η «αναίρεση» ή, καλύτερα, «άρση» (αλλά πάντως όχι «υπέρβαση», «κατάργηση» ή «ακύρωση»). Πρόκειται για το σύνθετο, τριπλό ενέργημα μιας διαδικασίας που εμπεριέχει συγχρόνως ένα tollere, ένα conservare και ένα elevare, δηλαδή: (α) «καταργώ, ακυρώνω, τερματίζω», (β) «διατηρώ, φυλάσσω», και (γ) «σηκώνω, ανυψώνω». Ο Χέγκελ πέρασε στην ιστορία της φιλοσοφίας ως ο μεγάλος στοχαστής της ιστορικό1 τητας. Η άχρονη και «αιώνια» ορθολογικότητα που αναζητούσε η παραδοσιακή μεταφυσική δίνει εδώ τη θέση της σε μια ορθολογικότητα που θεμελιώνεται στην ιστορική αυτοπαραγωγή της και νομιμοποιείται από αυτήν. Σε αντίθεση με τη φύση, στην οποία ο χρόνος λειτουργεί αρνητικά και καταστροφικά, στο πεδίο του πνεύματος ο χρόνος συνιστά ιστορία, δηλαδή διαρκή παραγωγή νέων μορφών. Το εγελιανό Geist («πνεύμα»/spirit, και όχι βέβαια «νους»/mind) δεν έχει τίποτε «πνευματιστικό», τίποτε μυστικιστικό ή... αποκρυφιστικό. Καταρχήν, το πνεύμα δηλώνει το σύνολο αυτού που θα μπορούσε να αποκληθεί πολιτισμική παραγωγή της ανθρωπότητας. Και βέβαια, ένα τέτοιο πνεύμα δεν βρίσκεται ποτέ σε κάποιο μυστηριώδες Επέκεινα, αλλά ανήκει ουσιωδώς στο Εντεύθεν: «δεν φανερώνει κάτι [άλλο από αυτό το ίδιο], αλλά προσδιορισμός και περιεχόμενό του είναι η ίδια η φανέρωσή» του (W 10, σ. 27), η μετάπλασή του σε αντικειμενικό κόσμο. Η πορεία της ιστορίας είναι έτσι μια πορεία αυτογνωσίας του πνεύματος μέσα από τα δημιουργήματά του – μια πορεία που, κατά τον Χέγκελ, ολοκληρώνεται μεν και πληρούται, χωρίς όμως και να διακόπτεται. 

                                                                     *

Το έργο του Χέγκελ εκτείνεται

"Μια άλλη ματια στον Στάλιν"

(απόσπασμα από το γνωστό βιβλίο του Λουντο Μαρτενς)

ΗΡΩΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ


Μισώντας το σοσιαλισμό, η αστική τάξη αρέσκεται να υπογραμμίζει τον «αναγκαστικό» χαρακτήρα της εκβιομηχάνισης. Όσοι όμως έζησαν ή παρακολούθησαν τη σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση από τη μεριά των εργαζόμενων μαζών υπογραμμίζουν τα εξής χαρακτηριστικά της: τον ηρωισμό στην εργασία, τον ενθουσιασμό και τη μαχητικότητα.

Στη διάρκεια του πρώτου πενταετούς προγράμματος, η Άννα Λουίζα Στρονγκ, νεαρή Αμερικανίδα δημοσιογράφος που είχε προσληφθεί στη σοβιετική εφημερίδα Τα Νέα της Μόσχας, διέσχισε τη χώρα απ’ άκρη σ’ άκρη. Όταν, το 1956, ο Χρουστσόφ εξαπέλυσε την ύπουλη επίθεσή του κατά του Στάλιν, εκείνη θεώρησε σκόπιμο να υπενθυμίσει ορισμένα σημαντικά γεγονότα. Αναφερόμενη στο πρώτο πενταετές πρόγραμμα, διατύπωσε την ακόλουθη κρίση: «Ποτέ στην ιστορία δεν πραγματοποιήθηκε τέτοια πρόοδος τόσο γρήγορα.» ·

Το 1929, χρονιά που ξεκίνησε το πρόγραμμα, ο ενθουσιασμός των εργαζόμενων μαζών είναι τέτοιος που, ακόμα και ένας ειδικός του παλιού καθεστώτος της Ρωσίας, που το 1918 είχε ξεράσει όλο του το μίσος ενάντια στους μπολσεβίκους, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει ότι η χώρα ήταν αγνώριστη. Ο δρ. Έμιλ Τζόζεφ Ντίλον έζησε στη Ρωσία από το 1877 ως το 1914 και δίδαξε σε διάφορα ρωσικά πανεπιστήμια.
Αναχωρώντας το 1918, γράφει:

«Στο κίνημα των μπολσεβίκων δεν υπάρχει ίχνος δημιουργικών ή κοινωνικών ιδεών. Ο μπολσεβικίσμός είναι ο τσαρισμός από την ανάποδη. Μεταχειρίζεται τόσο άσχημα τους καπιταλιστές όσο οι τσάροι τους δουλοπάροικούς τους».

Όταν όμως ο Ντίλον επιστρέφει στη Ρωσία δέκα χρόνια αργότερα, δεν πιστεύει στα μάτια του:

«Παντού ο λαός σκέπτεται, εργάζεται, οργανώνεται, πραγματοποιεί ανακαλύψεις