Γιώργης Ερυθριάδης (1910- 21/1/1963)

Δεσμώτης - μάρτυρας του Ιτζεδίν


Το παράδειγμά του εμπνέει και καθοδηγεί πάντα


Τη μνήμη του αξέχαστου κομμουνιστή ηγέτη Γιώργη Ερυθριάδη, που εξοντώθηκε το Γενάρη του 1963, στο Ιτζεδίν Κρήτης (επί κυβέρνησης Καραμανλή), τιμάμε φέτος με δύο κείμενα από βιβλία συγκρατουμένων του.

Το πρώτο είναι από τις "Μνήμες και Εικόνες" του Γιάννη Μποτού (πάνε χρόνια που πέθανε κι αυτός) και αναφέρεται στο παρακάτω χρονικό, με πρωταγωνιστή τον Ερυθριάδη:

"Στο Καλάμι της Κρήτης, το λεγόμενο και Ιτζεδίν, απ' τ' όνομα κάποιου πασά, φαίνεται, που 'φκιασε το φρούριο, πάνω απ' τον κόλπο της Σούδας, είχαμε και το Γιώργη Ερυθριάδη. Ο μπάρμπα Γιώργης, έτσι τον φωνάζαμε, ήταν ανώτατο στέλεχος του Κόμματος, μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Πολύ ζωντανός άνθρωπος και με πολύ κοφτερό μυαλό, με θέληση και αποφασιστικότητα και αδιάλλαχτος μέχρις υπερβολής στην υπεράσπιση της πολιτικής του Κόμματος. Πέθανε, όπως είναι γνωστό, στη φυλακή του Καλαμιού από συμφόρηση. Τον άφησαν χωρίς γιατρό κι όταν στα στερνά τον μετέφεραν καθυστερημένα στα Χανιά, τον μετέφεραν με φορτηγό... Και κει πέθανε.

Κάποτε βρεθήκαμε σαν ομάδα πολιτικών κρατουμένων σε πολύ δύσκολη θέση απέναντι στον αντίπαλο. Συγκεκριμένα, επειδή στο Καλάμι η ομάδα παλιότερα είχε διασπαστεί, χρειάστηκε επέμβαση του Κόμματος για να ξεπεραστεί η διάσπαση. Και τώρα είχε γίνει σε συνέλευση της ομάδας μια εισήγηση - ανάλυση απ' το γραμματέα της απόφασης του Πολιτικού Γραφείου, σχετικά με την κατάσταση στη φυλακή. Το χαρτί, λοιπόν, με το κείμενο της εισήγησης αυτής, μαζί και με γράμμα, μου φαίνεται, προς το Πολιτικό Γραφείο, το 'πιάσαν στον Α θάλαμο σε μια έρευνα. Το είχε ο Παντελής Κιουρτσής και μόλις είπαν "έρευνα", το 'χωσε στο κρεβάτι του Στέλιου Μαυρομάτη. Ομως απ' έξω απ' το παράθυρο αντελήφθηκαν την κίνηση δυο φύλακες, ο Ρήγας κι ο Καφατάκης, και μόλις μπήκαν μέσα πήγαν κατ' ευθείαν στο Στέλιο, τον στρίμωξαν, πήραν το χαρτί και το πήγαν στον αρχιφύλακα το Μαθιουδάκη, τον λεγόμενο "Χάρτιγκ", στο χωλ ανάμεσα στον Α και Β θάλαμο. Αν σωστά έμαθα τώρα τελευταία, υπήρχε κάποιος χαφιές στον Α θάλαμο που είχε προδώσει το μυστικό. Εγραφε γράμματα στη μάνα του και κει μέσα έγραφε και σημείωμα με πληροφορίες προς τη διεύθυνση της φυλακής. Ξεσκεπάστηκε αργότερα και διώχτηκε απ' την ομάδα. Τότε λοιπόν, σε κείνη τη δύσκολη στιγμή, διαπίστωσα για τον Ερυθριάδη, κι όλοι μας βέβαια, ότι επρόκειτο για άνθρωπο με πολλές ικανότητες και μεγάλη αποφασιστικότητα.

Με εντολή του, ενεργήσαμε τόσο γρήγορα και αποφασιστικά, που μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας είχαμε στραπατσάρει τον αντίπαλο κι είχαμε βγει απ' την πολύ δύσκολη θέση μας. Συγκεκριμένα εκεί στο χωλ, ανάμεσα στους Α και Β θαλάμους, απομονώσαμε τον αρχιφύλακα απ' τους φύλακες που βρίσκονταν στον Α και Β θάλαμο κι έκαναν την έρευνα, του κάναμε και μεις έρευνα και του πήραμε απ' την τσέπη το χαρτί και το κάψαμε. Απ' τη βία τους μάλιστα τα παιδιά που του 'καμαν την έρευνα, του πήραν και την ταυτότητα, που φυσικά την επιστρέψαμε αμέσως. Λύσσαξαν οι φύλακες κι απ' κακό τους και την προσβολή, που θεωρούσαν ότι έπαθαν, ήταν βλέπεις και Κρητικοί και το πήραν και εγωιστικά, προσωπικά το πράμα, φώναζαν στους φρουρούς και τους ζητούσαν να μας ρίξουν στο ψαχνό. "Στους θαλάμους μας, παιδιά", φωνάζει ο μπάρμπα Γιώργης και σε λίγο είμασταν μέσα όλοι. Αυτό ήταν. Σιγά - σιγά τους πέρασε και μέρεψαν...".

Το δεύτερο είναι από την προσωπική κατάθεση του Γιώργη Τρικαλινού με τίτλο "Πιστοί στις Ιδέες του Επιστημονικού Σοσιαλισμού" (Τόμ. Β) και πρόκειται για αδημοσίευτο γράμμα του προς τον αθηναϊκό Τύπο από την Απομόνωση του Ιτζεδίν, για το πώς εξοντώθηκε ο Ερυθριάδης, που έρχεται για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας:

"Τους τάφους των νεκρών κανείς δεν τους αρνείται. Στις 22.1.63, η κυβερνητική εφημερίδα "Καθημερινή" έγραφε:

"Απέθανε το απόγευμα ο Γεώργιος Ερυθριάδης, στέλεχος του ΚΚΕ... από 17μήνου εκρατείτο εν απομονώσει".

Και το υπουργείο Δικαιοσύνης με τη σιωπή του εβεβαίου του λόγου το ασφαλές.

Υπάρχουν, όμως, άνθρωποι που αρνούνται τους τάφους των ζωντανών. Και δεν είναι άλλοι από εκείνους που τους άνοιξαν.

Αυτό συμβαίνει με μας.

Μας άρπαξαν, πριν δυο χρόνια, απ' τις φυλακές Αλικαρνασσού - Ηρακλείου, γιατί με τους 225 συγκρατουμένους μας καταγγείλαμε στο λαό, το διευθυντή κ. Μ. Κουνενάκη, τα εξοντωτικά μέτρα που εφάρμοζε εναντίον μας και για την παράνομη κατακράτηση μέρους του συσσιτίου μας. Διαπίστωσαν και απεφάνθηκαν πως είχαμε δίκιο (Α. Χριστοδούλου - Επιθεωρητής του υπουργείου). Αλλά παρ' όλα αυτά, μας μεταφέρανε αλυσοδεμένους στο κάτεργο του Ιντζεδίν. Μας κλείσανε σε ένα στενό διαμέρισμα, στη λεγόμενη Ακτίνα Β, σε αυστηρή απομόνωση από τους άλλους 70 πολιτικούς κρατούμενους. Μας επέβαλαν ένα ειδικό εξοντωτικό καθεστώς. Βλέπουν τα λαμπρά αποτελέσματα του έργου τους. Από τους 22 απομείναμε 10. Εστειλαν τέσσερις βαριά άρρωστους στην Αθήνα, στο νοσοκομείο "Αγιος Παύλος". Εναν στο ψυχιατρείο της Καλλιθέας. Εναν στον τάφο.

Γνωρίζουν τα μαρτύρια που τραβάμε εδώ μέσα και τους κινδύνους που διατρέχει η ζωή μας. Μας εξοντώνουν εν ψυχρώ...

Κι έρχονται ύστερα και αρνούνται τα πάντα.

Στις 12.4.1963 η εφημερίδα "ΒΗΜΑ" έγραψε:

"Εις απάντησιν σχετικού δημοσιεύματος, το υπουργείον Δικαιοσύνης τονίζει ότι ουδείς κατάδικος ευρίσκεται εν απομονώσει εις τα φυλακάς Καλαμίου". Ωραία!

Ας επιτρέψει, λοιπόν, το υπουργείο να επισκεφτεί τη φυλακή μας μια αντιπροσωπεία βουλευτών, νομικών και δημοσιογράφων.

ΙΔΟΥ ΤΟ ΙΤΖΕΔΙΝ!

ΤΟΛΜΗΣΑΤΕ ΚΥΡΙΟΙ

17.4.63

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΙΤΖΕΔΙΝ ΚΡΗΤΗΣ

Υ. Γ. Το γράμμα αυτό γράφτηκε από τον Γιώργη Μωραϊτη, που κείνο τον καιρό ήταν κι αυτός κρατούμενος στις φυλακές - εξοντωτήρια του Ιτζεδίν, και επρόκειτο να σταλεί σε ορισμένες αθηναϊκές εφημερίδες. Δεν έγινε γνωστό πώς και γιατί δε στάλθηκε. Πολλά τα εμπόδια στη φυλακή του Ιτζεδίν. Ετσι έμεινε αδημοσίευτο. Βρέθηκε εκ των υστέρων στα χαρτιά του σ. Γ. Μωραϊτη και το φέρνουμε στη δημοσιότητα".

(ΡΙΖΟΣΠΆΣΤΗΣ)

(από το αρχείο του ΚΚΕ)

Ο Γ. Ερυθριάδης, γεννήθηκε το 1910. Από παιδί ακόμη, έζησε και ανδρώθηκε στους εργατικούς και λαϊκούς αγώνες στη Νάουσα, όπου ανέπτυξε πλούσια συνδικαλιστική και κομματική δράση μέσα από τις γραμμές της ΟΚΝΕ και του ΚΚΕ.
Στη δικτατορία Μεταξά, ο Ερυθριάδης δούλεψε παράνομα, χρησιμοποιώντας το όνομα Πέτρος. Από τότε αυτό το όνομα, Πετρής, έγινε σχεδόν συστατικό του ονόματός του και μ’ αυτό τον συναντάμε σε πολλά έγγραφα της ιστορίας του ΚΚΕ. Υπήρξε μέλος και Γραμματέας του Μακεδονικού Γραφείου της Κομματικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια της Κατοχής έως την Απελευθέρωση.
Πολέμαρχος του ΔΣΕ, συμμετείχε ως μέλος του Πολεμικού Συμβουλίου στο ένδοξο αυτό έπος, ανέλαβε διοικητής της 20ης Ταξιαρχίας και αργότερα διοικητής της 6ης Μεραρχίας του ΔΣΕ, που δρούσε στην Κεντρική Μακεδονία. Μετά την υποχώρηση του ΔΣΕ, ο Ερυθριάδης πέρασε στην πολιτική προσφυγιά.
Ξαναβρέθηκε στην Ελλάδα παράνομα, ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, με αποστολή την καθοδήγηση των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων. Συνελήφθη το 1960 και την ίδια χρονιά αρχίζει στο Διαρκές Στρατοδικείο της Αθήνας η δίκη 12 στελεχών του ΚΚΕ με την κατηγορία της «κατασκοπείας».
Στο τυποποιημένο κατηγορητήριο αναφέρονταν πως οι κατηγορούμενοι «εισήλθον εις την Ελλάδα εκ χωρών του παραπετάσματος με σκοπόν τη διενέργειαν κατασκοπείας διά λογαριασμόν ξένης δυνάμεως». Οι Ρούλα Κουκούλου, Αύρα Παρτσαλίδου, Κώστας Φιλίνης, Γιώργης Ερυθριάδης, Έλλη Ερυθριάδου και Κώστας Τριανταφύλλου καταδικάζονται σε ισόβια μια βδομάδα αργότερα.
Ο Ερυθριάδης μεταφέρθηκε στις φυλακές Ιτζεδίν, όπου, αν και βαρειά άρρωστος, τον έκλεισαν επί 17 μήνες στην απομόνωση αυτού του κάτεργου όπου και άφησε την τελευταία του πνοή στις 21 Γενάρη 1963.
Από τα 35 χρόνια της ζωής του στο Κόμμα και τη Νεολαία του, ο Ερυθριάδης πέρασε 15 χρόνια στις φυλακές και στις εξορίες, 6 στα βουνά, 4 στην παρανομία, 5 στην πολιτική προσφυγιά και τα άλλα 5 μεταξύ νόμιμης και μισοπαράνομης δράσης. Έτσι κύλησε όλη η αγωνιστική του πορεία που ξεκίνησε από τα εφηβικά του χρόνια και διάρκεσε ως τα 53 του.