Ο Μάης του '68 κι κόσμος που δεν άλλαξε

dioti
Μισό αιώνα μετά την εξέγερση του Μάη του '68 στη Γαλλία βομβαρδιζόμαστε από έναν ορυμαγδό τηλεοπτικών, ηλεκτρονικών και τυπογραφικών αναλύσεων και μηνυμάτων. Άλλοι θρηνούν για την τελευταία πραγματική επανάσταση καιτο σοσιαλισμό που χάθηκε, άλλοι συμπεραίνουν με απαισιοδοξία πως αφού στις τότε ευοίωνες συνθήκες δεν άλλαξε ο κόσμος, απλά δεν θα αλλάξει.


Σε άλλους φταίει η μαρξιστική θεωρία, σε άλλους οι πολιτικοί φορείς της και σε άλλους η ανικανότητα της κομμουνιστικής ηγεσίας. Όχι μόνο οι νέοι που δεν έζησαν τα γεγονότα εκείνης της εποχής αλλά και κι αυτοί που τα έζησαν τα έχουν όλα ψιλομπερδεμένα στο μυαλό τους. Ανάμεσα σ' αυτούς βρίσκονται και αρκετοί που θεωρούν ότι έχουν ξεκαθαρισμένη άποψη, ενώ το έδαφος πάνω στο οποίο πατάνε είναι σαθρό.


Γιατί όμως όλα αυτά; Μήπως αυτά που συνέβησαν ήταν πράγματι μπερδεμένα, οι πολιτικές εξελίξεις αναπάντεχες ή μήπως η πληροφόρηση είναι ελλειμματική; Ύστερα από 50 χρόνια γεγονότων που πραγματικά συγκλόνισαν τον κόσμο και αναλογιζόμενοι τα προβλήματα που βιώνουμε καθημερινά στο πετσί μας θεωρούμε ότι μπορούμε να βγάλουμε άκρη. Ας αφήσουμε πριν από όλα τους αναμφισβήτητους αριθμούς να μιλήσουν για την τότε πραγματικότητα.

Ποιοι εξεγέρθηκαν το Μάη του '68;

Οι φοιτητές που πήραν μέρος στην εξέγερση ήταν 20 - 30 χιλιάδες. Τα γεγονότα δεν θα είχαν την ίδια έκταση και εμβέλεια αν δεν υπήρχαν τα 2,5 εκατομμύρια των εργαζομένων στις διαδηλώσεις και τα 10 εκατομμύρια απεργών που νέκρωσαν όλη τη Γαλλία. Οι φοιτητές που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις δεν θα μπορούσαν να δώσουν από μόνες τους στα γεγονότα τη δυναμική που απόχτησαν. Αυτοί που χαρακτηρίζουν την εξέγερση σαν φοιτητική ή νεολαιίστικη απλά διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα. Οι αριθμοί δεν επιτρέπουν “ήξεις αφήξεις”. Στις 13 του Μάη έγινε η μεγάλη διαδήλωση που είχε πάνω από 2,5 εκατομμύρια λαό και νεολαία. Στις 15 Μάη γίνεται κατάληψη στο εργοστάσιο της «Ρενό». Μέσα σε τρεις μέρες έγιναν καταλήψεις σχεδόν όλων των εργοστασίων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Στις 25 Μάη, η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Γαλλιας, CGT (ΣΕ-ΖΕ-ΤΕ) κινητοποιεί την εργατική τάξη που με διαδηλώσεις, απεργίες και καταλήψεις ξεκινά γενικευμένους ταξικούς αγώνες, που νεκρώνουν το Παρίσι. Επικεφαλής των κινητοποιήσεων ήταν ο τότε Γ.Γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος Γαλλίας Βαλντέκ Ροσέ και ο Ζορζ Σιγκί, πρόεδρος της CGT.


Τα γεγονότα του '68 ξεκίνησαν από το Πανεπιστήμιο και είχαν επικεφαλής «ηγέτες» αναρχικούς και τροτσκιστές (Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, Αλέν Γκριβίν, Ζαν Λουί Πενινού κ.ά.), χωρίς κανένα σχέδιο, χωρίς οργάνωση, χωρίς στόχους, που να δρομολογούν ουσιαστικές εξελίξεις. Αυτοί οι ηγέτες των φοιτητών αποστρέφονταν το οργανωμένο εργατικό κίνημα και κάποιοι αργότερα πήραν πολιτικούς θώκους πλήρως ενταγμένοι στο καπιταλιστικό σύστημα που αντιμάχονταν σαν νέοι. Η μετέπειτα μάλιστα πολιτική εξέλιξη των πρωτεργατών της φοιτητικής νεολαίας έδωσε την ευκαιρία σε αστούς αναλυτές να περάσουν την αντίληψη ότι τελικά όλοι οι ηγέτες είναι ίδιοι, διότι την κρίσιμη στιγμή “στρίβουν αλά Γαλλικά”.

Ποιος ηγήθηκε της εξέγερσης;

Σε αναρίθμητα δημοσιεύματα προβάλλεται η αντίληψη ότι η εξέγερση του Μάη στο Παρίσι ήταν γενικά μια “αντιαυταρχική” και “αντικαταπιεστική” εξέγερση που αφορούσε την εκπαίδευση και είχε περιορισμένες απαιτήσεις. Αυτό αποτελεί προσπάθεια να συγκαλυφθεί το ταξικό περιεχόμενο των αιτιών που οδήγησαν στα γεγονότα του Μάη του '68. Αποκρύπτει το γεγονός ότι το γαλλικό κεφάλαιο μετά το Β' παγκόσμιο Πόλεμο προσπαθούσε να ανακτήσει το χαμένο έδαφος σε μια περίοδο που τα μονοπώλια επεκτείνονταν σε περισσότερους κλάδους της παραγωγής και ανταγωνίζονταν τόσο τα μονοπώλια άλλων ευρωπαϊκών καπιταλιστικών χωρών, όσο και αυτά των ΗΠΑ. Εργατικοί αγώνες βρίσκονται στην αρένα της ταξικής πάλης. Την άνοιξη του 1963 πραγματοποιήθηκε μεγάλη γενική απεργία των ανθρακωρύχων στη Γαλλία και το Δεκέμβρη του 1964 μεγάλη γενική απεργία στις κρατικές επιχειρήσεις. Η εσωτερική πολιτική του Ντε Γκολ δημιουργούσε συνθήκες ενίσχυσης του κεφαλαίου, συσσώρευσης πλούτου, ενώ για την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα η φτώχεια μεγάλωνε και η λαϊκή αγανάκτηση συσσωρευόταν.


Είναι τελείως εξωπραγματικό να μιλά κανείς για την “τάξη των φοιτητών” που ηγήθηκε της εξέγερσης. Οι φοιτητές και η νεολαία δεν αποτελούν μια ξεχωριστή τάξη. Εμφανίζουν μια ενότητα με κοινά ηλικιακά χαρακτηριστικά, αντικείμενο σπουδών, ενδιαφέροντα, αλλά όλα τα τμήματά της προέρχονται από την τάξη που ανήκει η οικογένειά τους. Αργότερα, εντάσσονται σε μία κοινωνική τάξη ανάλογα με τη θέση που θα αποκτήσουν στην κοινωνική παραγωγή. Τους χαρακτηρίζει μια νεανική επαναστατικότητα αλλά αν θέλουμε να μιλήσουμε για την ουσία θα πρέπει να αναφέρουμε ότι επανάσταση σημαίνει πέρασμα από το κατώτερο κοινωνικό σύστημα παραγωγής στο ανώτερο, σημαίνει ανατροπή της εξουσίας μιας τάξης και κατάληψή της από μιαν άλλη.


Επομένως η νεολαία και οι φοιτητές δεν είναι δυνατόν να κάνουν-και πολύ περισσότερο να ηγηθούν- μιας επανάστασης. Είναι όλως διόλου λοιπόν ανιστόρητη και λαθεμένη η άποψη πως η εξέγερση στη Γαλλία ήταν φοιτητική ή νεολαιίστικη ή πως εκείνο το επαναστατικό κίνημα πέρασε από τα χέρια των εργατών στα χέρια των φοιτητών. Τα γεγονότα του Μάη του '68 επιβεβαίωσαν πως μόνο όταν η εργατική τάξη μπαίνει στη μάχη μπορεί να δημιουργηθούν τριγμοί στον καπιταλισμό διότι αυτή είναι η τάξη που διεκδικεί εξουσία. Εργάτες ήταν αυτοί που έριξαν τότε το σύνθημα για ανατροπή του κοινωνικού συστήματος και για σοσιαλισμό. Επομένως, ο Μάης του '68 δεν ήταν απλά μια φοιτητική εξέγερση. Ήταν μια αναμέτρηση σε ταξική βάση με τις δικές της ιδιαιτερότητες. Τέλη Απρίλη και αρχές του Μάη του '68. είχαμε κυνηγητά και αψιμαχίες φοιτητών με την αστυνομία στο Καρτιέ Λατέν και νυχτερινές οδομαχίες μέχρι τις 10 του Μάη που δεν ανησυχούσαν την αστική τάξη. Ο αναρχικός ηγέτης Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, ο “Κόκκινος Ντάνι”, όπως θέλουν να τον ονομάζουν ούτε κόκκινος ήταν ούτε οι σημαίες στους ιστούς του πανεπιστημίου της Σορβόνης ήταν κόκκινες. Μαύρες ήταν.

Όλα τα επαναστατικά προβλήματα στο προσκήνιο
Το καζάνι την εποχή εκείνη έβραζε σε διεθνές επίπεδο. Η Γαλλία είχε χάσει τον πλήρη έλεγχο σε πάνω από 15 αποικίες της, είχε εναντιωθεί στην είσοδο της Μ. Βρετανίας στην ΕΟΚ και το 1966 είχε αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Αντίθετα τα επιτεύγματα του κράτους των εργατών και αγροτών στη Σοβιετική Ένωση ενέπνεαν όλους τους λαούς και το κεφάλαιο αναγκαζόταν να κάνει πολιτικούς ελιγμούς και να προβαίνει μέσα στα όριά του σε υποχωρήσεις για τη διάσωσή του. Αυτό ήταν το σκηνικό μέσα στο οποίο η εργατική τάξη έδωσε τη μάχη της.


Το ΓΚΚ περιοριζόταν σε συνδικαλιστικά - οικονομικά αιτήματα, ενώ σε πολιτικό επίπεδο ζητούσε την παραίτηση του Ντε Γκολ, την προκήρυξη εκλογών και τη διαμόρφωση μιας κυβέρνησης με τη συμμετοχή του ΚΚ. Ακολουθούσε επομένως μια πολιτική γραμμή πάλη, που κινούνταν στην κατεύθυνση της επιδιόρθωσης του συστήματος, πράγμα που αντικειμενικά διευκόλυνε την εκτόνωση και όχι την κλιμάκωση της δυναμικής των κινητοποιήσεων. Τα αιτήματα του οργανωμένου κινήματος ήταν για αυξήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις, μείωση του ορίου ηλικίας για τα βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα, συνδικαλιστικές ελευθερίες στα εργοστάσια και σύσταση εργοστασιακών επιτροπών των συνδικάτων. Αυτά το Μάη του '68 κατακτήθηκαν αλλά ήταν πολύ πιο πίσω όχι μόνο από τις διαθέσεις των μαζών, αλλά και από τις αντικειμενικές συνθήκες.


Ο Πρόεδρος Ντε Γκολ στις 28 Μάη φεύγει από τη Γαλλία για το Μπάντεν Μπάντεν της Γερμανίας, επιστρέφει στο Παρίσι , στις 30 Μάη διαλύει τη Βουλή και στις 31 Μάη διοργανώνει τη δική του διαδήλωση “των νομιμοφρόνων”, στα Ηλύσια Πεδία. Αρχές Ιούνη τα συνδικάτα σταματούν τις κινητοποιήσεις και τέλος Ιούνη γίνονται εκλογές, που κερδίζει πανηγυρικά ο Ντε Γκολ.

50 χρόνια μετά.

Και να το αποτέλεσμα: Η εργατική τάξη, που είχε το σθένος να προχωρήσει στην κατάληψη όλων των εργοστασίων, των δημόσιων επιχειρήσεων, των τραπεζών με αποτέλεσμα στις 14 Μάη να μη λειτουργεί τίποτα στη Γαλλία, πέτυχε την ικανοποίηση των οικονομικών και συνδικαλιστικών αιτημάτων της αλλά δεν προχώρησε στην κατάληψη της εξουσίας, στην ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Κι αυτό γιατί η πρωτοπορία της, το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα βρέθηκε ανέτοιμο να ανταποκριθεί στο βασικό στόχο της ανατροπής του καπιταλισμού και της κατάκτησης της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας για λογαριασμό της εργατικής τάξης και του γαλλικού λαού.


50 χρόνια μετά, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώνονται δραματικά, τα κοινωνικά δικαιώματα και οι συνδικαλιστικές ελευθερίες που είχαν κατακτηθεί ανατρέπονται η μία μετά την άλλη και από οργανωτική και ιδεολογική άποψη η εργατική τάξη βρίσκεται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από το Μάη του '68. Στη Γαλλία, τηρουμένων των αναλογιών συμβαίνουν σήμερα όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες.


Η σημερινή επιδείνωση της θέσης των εργαζομένων, η εξαθλίωση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων, οι πόλεμοι, οι προσφυγιές δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών για τα γεγονότα του Μάη του '68. Δεν φτάνει η οργή, δεν φτάνει η επαναστατική διάθεση για καμμιά κοινωνική αλλαγή. Η πρωτοποριακή δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος κρίνεται πριν από όλα από τη στρατηγική και ταχτική του με στόχο να αναλάβει την εξουσία η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της. Η έλλειψη του ξεκαθαρισμένου στόχου για ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος και η έλλειψη σωστής οργάνωσης και σχεδιασμού του αγώνα της οδηγούν αργά ή γρήγορα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην ήττα και στη διαιώνιση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.