Tα πρώτα βήματα του ΚΚΕ

Για τα πρώτα βήματα στον Πειραιά


«Στον πόλεμο του 1912 στο Π. Ναυτικό ο Τάσος Πιτσάς, ένας επαναστατικός τύπος, πτώμα από τη φθίση, μαζί με το Θανάση Γκέλο, ιδρύσανε, ναύτες ακόμα, μαζί με άλλους ναύτες τη πρώτη ομαδούλα στον Πειραιά με τον τίτλο "Σοσιαλιστική Νεολαία". Η ομάδα αυτή - που είχε αρχές αναρχο-σοσιαλδημοκρατικές - διαλύθηκε, αφού έβγαλε ένα θεατρικό έργο γραμμένο από τον Πιτσά με τον τίτλο "Για το ψωμί" που έδειχνε πώς ένας ιδιοχτήτης ατίμαζε εκβιάζοντας την αδελφή ενός εφέδρου (...) Μετά τη διάλυση της ομάδας Πιτσά - Γκέλου, ιδρύθηκε το "Σοσιαλιστικό Κέντρο του Πειραιά". Ιδρυτές του ήτανε μερικοί τσιγαράδες, τσαγκαράδες και μηχανουργοί. Το Κέντρο αυτό συνεργαζότανε με το Σοσιαλιστικό Κέντρο του Γιαννιού, που βρισκόταν στο Ιστορικό Πατάρι, στον Κήπο του Κλαυθμώνα. Είχε 20-30 μέλη και έβγαζε μαζί με το Κέντρο της Αθήνας την εφημερίδα "Σοσιαλισμός", που την έγραφε ο Γιαννιός.

Η εφημερίδα αυτή βγήκε 2-3 φορές και σταμάτησε γιατί τότε διαγράφτηκε ο Γιαννιός, που την έγραφε. Το Κέντρο του Πειραιά έκανε διαλέξεις και συνδικαλιστική δουλειά στα Σωματεία Τσιγαράδων, Τσαγκαράδων και Μηχανουργών, αλλά ανοργάνωτα.

Στα 1914 - στις 14 του Απρίλη - (παληό ημερολόγιο) με πρωτοβουλία του Κέντρου του Πειραιά και της Σοσιαλιστικής Νεολαίας της Αθήνας ιδρύθηκε στον Πειραιά η Σοσιαλιστική Νεολαία με τον τίτλο "Σοσιαλιστικός Ομιλος Ελληνικής Νεολαίας Πειραιώς". Την ίδρυσαν 14 νέοι εργάτες τσιγαράδες, τσαγκαράδες, μηχανουργοί και ηλεκτρολόγοι. Πριν αρχίσει η ιδρυτική συνεδρίαση, που έγινε στο σχολείο του Βρυώνη, ήρθαν οι τότε χαφιέδες, χωροφύλακες με το διευθυντή της Καταδιώξεως Δροσόπουλο για να την διαλύσουν. Αναγκάστηκαν όμως να φύγουν μπροστά στην αποφασιστική στάση όλων (...) την άλλη Κυριακή που πήγαμε για συνεδρίαση στο ίδιο σχολείο το βρήκαμε κλειστό (....) κάναμε τη συνεδρίασή μας στα βράχια της Πειραϊκής.

Η Νεολαία άρχισε μια προπαγανδιστική δουλειά με διαλέξεις και κυριακάτικες εκδρομές στο Πέραμα, Δαφνί, Ρέντη. Σ' αυτές έπαιρναν μέρος 100-150 άτομα κάθε φορά (...)

Σε λίγο το Σοσιαλιστικό Κέντρο του Πειραιά διαλύθηκε γιατί διαφωνούσε στη σύγκληση του Συνεδρίου που επρόκειτο να γίνει το 1915 με σκοπό τη δημιουργία Κόμματος. Είχαμε την αντίληψη πως δεν είμαστε ακόμα ώριμοι για Κόμμα, πως έπρεπε να ...μορφωθούμε πρώτα (...) Η Νεολαία διαφώνησε τότε με το Κέντρο και εντάχθηκε με τη γνωστή "Φεντερασιόν" της Θεσσαλονίκης που ήταν υπέρ της άμεσης δημιουργίας Κόμματος. Η επιστράτευση του 1915 όμως εματαίωσε όλες τις προσπάθειες.

(...) Στο 1918, που έγινε το ιδρυτικό συνέδριο του Κόμματος όλα τα παληά μέλη της Νεολαίας ήταν στρατιώτες. Το Κόμμα που δημιουργήθηκε ήταν βέβαια σοσιαλδημοκρατικό, μέσα στην καθημερινή δράση του όμως και με την καθοδήγηση της Κομμουνιστικής Διεθνούς ξεκαθαρίστηκε από τα σάπια στοιχεία και τις σοσιαλδημοκρατικές αντιλήψεις και έγινε το σημερινό Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδος που παλεύει ακούραστα για το ξεσκλάβωμα της τάξης μας».

(Μαρτυρία του Ανδρέα Αλιζιγάκη στον «Ριζοσπάστη» στις 22/10/1933).