Από την "Καθημερινή" 24/3/2012
Έντονη διαπάλη στην ηγεσία του ΚΚK – Στα όριά του το μοντέλο Nτενγκ Σιαοπίνγκ
Ολα έμοιαζαν φυσιολογικά στο βασίλειο της Ουράνιας Γαλήνης μέχρι την περασμένη εβδομάδα. Απτόητη από τη χειρότερη μεταπολεμική κρίση του διεθνούς καπιταλισμού, η αναδυόμενη υπερδύναμη συνέχιζε να απολαμβάνει αξιοζήλευτους ρυθμούς ανάπτυξης και το ηγετικό δίδυμο Χου Ζιντάο - Γουέν Τζιαμπάο ετοιμαζόταν να παραδώσει ομαλά τη σκυτάλη στους προεπιλεγμένους διαδόχους κατά το προγραμματισμένο για το φθινόπωρο κομματικό συνέδριο. Να όμως που ήρθε η απροσδόκητη καθαίρεση του χαρισματικού Μπο Σιλάι, ταχύτατα ανερχόμενου στελέχους στην κορυφή της κομματικής πυραμίδας, να εδραιώσει την υποψία ότι κάτι δεν πάει καλά πίσω από την κουρτίνα της «κοινωνίας της αρμονίας».
Κινέζοι και Δυτικοί αναλυτές μίλησαν για τη χειρότερη πολιτική κρίση μετά τις αιματηρές ταραχές της πλατείας Τιενανμέν, το 1989. Πράγματι, ο κυβερνήτης της υπ΄ αριθμόν ένα βιομηχανικής μεγαλούπολης του πλανήτη, του Τσονκίνγκ με τα 33 εκατομμύρια κατοίκους, δεν έχασε το αξίωμα και τις ηγετικές φιλοδοξίες του μόνο εξαιτίας ενός μυστηριώδους πολιτικού σκανδάλου (ο υπαρχηγός του αναζήτησε καταφύγιο σε αμερικανικό προξενείο) ή επειδή το έντονα προσωπικό στυλ του θορύβησε την απρόσωπη «συλλογική ηγεσία». Η καθαίρεσή του είχε ξεκάθαρα πολιτικό χαρακτήρα, όπως εμμέσως παραδέχθηκε ο πρωθυπουργός Γουέν Τζιαμπάο μιλώντας για τον κίνδυνο να ξαναστοιχειώσουν την Κίνα οι δαίμονες της χαοτικής «υπεραριστερής» περιόδου της Πολιτιστικής Επανάστασης,
επί Μάο Τσετούνγκ. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο κατά πάσα βεβαιότητα επόμενος ηγέτης του κόμματος και του κράτους, Σι Τζινπίνγκ, μίλησε για «παρεκκλίσεις» και προανήγγειλε εκκαθαρίσεις με στόχο την αποκατάσταση της «ιδεολογικής καθαρότητας».
Αιρετικό προφίλ
Ο Μπο Σιλάι είχε διαμορφώσει όντως αιρετικό προφίλ, με την «κόκκινη εκστρατεία» του για τη διάδοση της κληρονομιάς του Μάο, την εξύμνηση του ακραίου κοινωνικού εξισωτισμού της Πολιτιστικής Επανάστασης, τις πολιτικές αναδιανομής υπέρ των ασθενεστέρων και τις (όχι πάντα εντός ορίων της νομιμότητας) διώξεις επιχειρηματιών και αξιωματούχων στο όνομα της πάταξης της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Μ΄ αυτά και μ΄ αυτά, εμφανιζόταν ως ο αρχιτέκτονας του «μοντέλου του Τσονκίνγκ», εναλλακτικού δρόμου ανάπτυξης μιας Κίνας, η οποία πορεύεται, εδώ και τρεις δεκαετίες, με βάση το μοντέλο που διαμόρφωσε ο τελευταίος των ιστορικών ηγετών της, Ντενγκ Σιαοπίνγκ: οικονομικός φιλελευθερισμός με πολιτικό αυταρχισμό, προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και ταχύρρυθμη ανάπτυξη εξαγωγικών βιομηχανιών χάρη στη συμπίεση του κόστους εργασίας. Για την ώρα, φαίνεται ότι οι επίγονοι του Ντενγκ κέρδισαν τη μάχη απέναντι στους αμφισβητίες. Ωστόσο, και μόνο η ανοιχτή εκδήλωση της κρίσης ίσως υποδηλώνει ότι το μοντέλο Ντενγκ αγγίζει τα όριά του και η μεγάλη χώρα είναι αναγκασμένη να αναζητήσει νέα κατεύθυνση.
Η εκτίμηση αυτή ακούγεται ως παραφωνία σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου συνεχίζει να κυριαρχεί ο θαυμασμός ή και το δέος για το κινεζικό «θαύμα». Η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ για να γίνει η πρώτη οικονομία του κόσμου το 2050, εκτιμά η HSBC, το 2040 κατά την Deutsche Bank, το 2030 σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα ή και το 2020, αν πιστέψουμε την GoldmaSachs. Πρόσφατα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έφερε πιο κοντά την ώρα της κρίσεως, στο 2016, ενώ ο ιστορικός Νάιαλ Φέργκιουσον πιστεύει ότι ήδη το 2014 οι Κινέζοι θα ξεπεράσουν τους Αμερικανούς και σε όρους αγοραστικής δύναμης. Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι ότι οι ηγέτες του δυτικού κόσμου εναποθέτουν στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας μεγάλο μέρος των ελπίδων τους για έξοδο από την κρίση του διεθνούς καπιταλισμού. Με δεδομένο ότι η Κίνα αντιπροσωπεύει σήμερα το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομικής μεγέθυνσης, ότι οι ταχύτατα αναπτυσσόμενες πόλεις της απορροφούν το 50% της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα, τσιμέντου και κατασκευαστικού, μηχανολογικού εξοπλισμού και ότι η χώρα με το 7% της καλλιεργήσιμης γης καταφέρνει να θρέφει το 22% του πλανήτη, οι εν λόγω προσδοκίες δεν φαίνονται αδικαιολόγητες.
Σημάδια υπερθέρμανσης
Το τελευταίο διάστημα, όμως, η μεγάλη ατμομηχανή της παγκόσμιας ανάπτυξης εμφανίζει ανησυχητικά σημάδια υπερθέρμανσης και δεν είναι λίγοι αυτοί που ανησυχούν μήπως η Κίνα αποδειχθεί, αν όχι η μεγαλύτερη «φούσκα», πάντως ο αδύνατος κρίκος στην αλυσίδα της διεθνούς οικονομίας. Τα διαδοχικά σοκ σε ΗΠΑ και Ε. Ε. έπληξαν τις κινεζικές εξαγωγές, κάτι που είχε σοβαρό αντίκτυπο στο εσωτερικό της χώρας: από το 2001 έως το 2010, το μερίδιο της κατανάλωσης στο ΑΕΠ έκανε μια τρομερή βουτιά από το 45% στο 34% - το χαμηλότερο επίπεδο μεταξύ όλων των μεγάλων οικονομιών του πλανήτη. Για να αναχαιτίσει την προϊούσα κρίση, η κινεζική ηγεσία έριξε στην αγορά το τεράστιο ποσό των 585 δισ. δολαρίων (15% του ΑΕΠ), στο μεγαλύτερο ανά τον κόσμο πρόγραμμα κρατικής αναζωογόνησης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτή η τυπικά κεϊνσιανή παρέμβαση στηρίχθηκε αποκλειστικά στα μεγάλα έργα υποδομών και κατάφερε σε πρώτο χρόνο να κρατήσει τη χώρα έξω από τη δίνη της διεθνούς ύφεσης. Το αντίτιμο, ωστόσο, ήταν να δημιουργηθούν «φούσκες», ιδίως στον τομέα των ακινήτων (οι τιμές των οποίων ανέβηκαν κατά 70% μέσα σε λίγα χρόνια) και των τραπεζών, που επωμίστηκαν προβληματικά δάνεια. Τα φαινόμενα υπερσυσσώρευσης παγίων κεφαλαίων είναι ήδη έντονα, με πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα τα άδεια αεροδρόμια, τα νεκρά εμπορικά κέντρα και τις καινούργιες συνοικίες-φαντάσματα. Παρά τα τεράστια εμπορικά πλεονάσματα και συναλλαγματικά αποθέματά της, η Κίνα αρχίζει να αντιμετωπίζει κι αυτή, όσο κι αν δεν έχει συνειδητοποιηθεί ευρέως, πρόβλημα δημόσιου χρέους: τα φαραωνικά, μη παραγωγικά έργα προκάλεσαν τεράστια χρέη των τοπικών κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα το πραγματικό δημόσιο χρέος να φτάνει το 76% του ΑΕΠ. Ολα αυτά δικαιώνουν τον απερχόμενο πρωθυπουργό Γουέν Τζιαμπάο, ο οποίος προειδοποίησε από το βήμα της Λαϊκής Εθνοσυνέλευσης ότι το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμο και ότι η χώρα οφείλει επειγόντως να προχωρήσει σε κοινωνικές, αλλά και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να αποφύγει απρόβλεπτης έντασης θύελλες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου