 |
[...]
Η αστική τάξη ξέσχισε τον πέπλο του συναισθηματισμού που σκέπαζε τις οικογενειακές σχέσεις και τις έκανε ξεκάθαρες χρηματικές σχέσεις.
[...]
Η συνεχής ανατροπή της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων, η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση διακρίνουν την αστική εποχή από όλες τις προηγούμενες. Διαλύονται όλες οι στέρεες, σκουριασμένες σχέσεις με την ακολουθία τους από παλιές σεβάσμιες παραστάσεις και αντιλήψεις κι όλες οι καινούργιες που διαμορφώνονται παλιώνουν πριν προλάβουν να αποστεωθούν. Καθετί το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται και στο τέλος οι άνθρωποι αναγκάζονται ν' αντικρίσουν με νηφάλιο μάτι τη θέση τους στη ζωή και τις αμοιβαίες σχέσεις τους.Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, "Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος"
Τι είναι ένα παλτό; Είναι ένα κιλό χυτοσίδηρος. Κι ένα κιλό χυτοσίδηρος, τι είναι; Είναι τριάντα μπάλες βαμβάκι. Και το βαμβάκι; Τέσσερα κιλά κάρβουνο. Και το κάρβουνο; Είναι δύο λίρες στερλίνες. Και οι δύο λίρες στερλίνες; Ένα παλτό.
Δεν είναι σουρεαλιστικό ποίημα, είναι η εικόνα του κόσμου από τη σκοπιά της κυριαρχίας της ανταλλακτικής αξίας. Η κυριαρχία αυτή ενώνει όλα τα πράγματα, από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα, απ' τα πιο ταπεινά στα πιο υψηλά, απ' τα πιο απτά στα πιο αφηρημένα, από μια κόμμωση στο κομμωτήριο μέχρι την αυθεντική παρτιτούρα της Ενάτης του Μπετόβεν, σε μια ατέρμονη αλυσίδα ισοδυναμιών.
Ποιο είναι το υλικό απ' το οποίο φτιάχνεται αυτή η αλυσίδα;
Το υλικό είναι αυτό στο οποίο παραπέμπει το σχήμα των κρίκων της: το μηδέν.
Δεν είναι το "γενικό ισοδύναμο"; Το χρήμα;
Βεβαίως. Αλλά τι είναι το χρήμα παρά η έκφραση της δύναμης του μηδενός; Αυτό δεν είναι που, στα χέρια της αστικής τάξης, "Έσπασε χωρίς οίκτο τους πολυποίκιλους φεουδαρχικούς δεσμούς που συνδέανε τον άνθρωπο με τους φυσικούς ανώτερούς του και δεν άφησε κανέναν άλλο δεσμό ανάμεσα σε άνθρωπο και σε άνθρωπο, εκτός από το γυμνό συμφέρον, από την αναίσθητη 'πληρωμή τοις μετρητοίς'"; Αυτό δεν είναι που "έπνιξε στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού τα ιερά ρίγη του ευλαβικού ρεμβασμού, του ιπποτικού ενθουσιασμού, της μικροαστικής μελαγχολίας.";
Μα, το ένα παλτό, το ένα κιλό χυτοσίδηρου, οι τριάντα μπάλες βαμβάκι, τα τέσσερα κιλά κάρβουνο, οι δύο λίρες στερλίνες, όλα αυτά είναι αριθμοί άλλοι από το μηδέν.
Αλλά για αυτόν ακριβώς τον λόγο
προϋποθέτουν το μηδέν και καταλήγουν πάντα στο μηδέν.
Δηλαδή;
Δηλαδή, αφενός το μηδέν είναι το θεμέλιο του αριθμού, η λευκή επιφάνεια πάνω στην οποία "γράφεται" νοητικά ο αριθμός. Το μηδέν είναι επίσης ένας αριθμός, κι έτσι ανήκει στο σύνολο των αριθμών, αλλά ταυτόχρονα εξαιρείται απ' αυτό το σύνολο εφόσον είναι η άρνηση του αριθμού, η έλλειψη του αριθμού, και άρα αυτό σε σχέση με το οποίο ο αριθμός νοείται ως ο εαυτός του. Γι αυτό και η αριθμοποίηση του κόσμου προϋποθέτει το μηδέν ως το νοηματοδοτικό της όριο.
Αφετέρου, και πιο σημαντικά, πιθανώς: Τι ανακαλύπτεις όταν προσπαθήσεις να ορίσεις το παλτό, τον χυτοσίδηρο, το βαμβάκι και τ' άλλα πράγματα απ' την οπτική της ανταλλακτικής αξίας; Ότι τίποτα δεν μπορείς να ορίσεις γιατί το κάθε τι μεταμορφώνεται σε κάτι άλλο διαρκώς. Αλλά τι του επιτρέπει αυτή τη διαρκή μεταμόρφωση; Ότι όσο ο κόσμος εμφανίζεται απ' την οπτική της ανταλλακτικής αξίας τα πράγματα δεν έχουν κανένα δικό τους περιεχόμενο. Το περιεχόμενό τους, αυτό που τα κάνει παλτό ή βαμβάκι, η υφή τους, το χρώμα τους, η μυρωδιά τους, η ομορφιά τους ή η σχέση τους με σένα ή με κάποιον άλλο έχει γίνει μηδέν. Τα πάντα μπορούν να μεταμορφώνονται γιατί τίποτε δεν αφήνει υπόλειμμα, τίποτε δεν μένει έξω απ' την ανταλλαγή. Γι αυτό και η ποσοτικοποίηση του κόσμου ως προϋπόθεση της κεφαλαιοκρατικής ανταλλαξιμότητας καταλήγει πάντα στο μηδέν.
Ποια είναι, στο επίπεδο της σκέψης, η συνέπεια αυτής της διπλής σχέσης με το μηδέν που στοιχειώνει την λειτουργία της ανταλλακτικής αξίας;
Είναι ο αστικός μηδενισμός.
Είναι υποκειμενική προδιάθεση ο αστικός μηδενισμός;
Μπορεί να εκδηλωθεί ως τέτοια, και κάποιες φορές εκδηλώνεται ως φιλοσοφική ή υπαρξιακή τάση, ωστόσο η βάση του είναι απόλυτα αντικειμενική και για αυτό δεν πρόκειται να υπερκεραστεί ποτέ όσο υπάρχει κυριαρχία της ανταλλακτικής αξίας.
Ποια είναι η στάση του μαρξιστή απέναντι στον αστικό μηδενισμό;
Σε αντίθεση με τον μικροαστό, ο επαναστάτης μαρξιστής δεν επιχειρεί να συγκαλύψει το κενό που ανοίγει στο κέντρο του κόσμου νοούμενου ως εμπόρευμα ο αστικός μηδενισμός. Δεν αναζητά παρηγοριά ανάμεσα στα διαρκώς στοιβαζόμενα ερείπια αυτού του κόσμου. Δεν είναι μελαγχολικός. Ο Μαρξ λέει για τούτο τον κόσμο: "Καθετί το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται και στο τέλος οι άνθρωποι αναγκάζονται ν' αντικρίσουν με νηφάλιο μάτι τη θέση τους στη ζωή και τις αμοιβαίες σχέσεις τους."
Με νηφάλιο μάτι θα πει;
Με νηφάλιο μάτι θα πει με μάτι ψυχραμένο από τη θέαση της παγερής καρδιάς του αστικού μηδέν. Αυτό είναι το ψυχρό ρεύμα που σκότωσε τον ρομαντικό σοσιαλισμό των προκατόχων του Μαρξ.
Και το θερμό ρεύμα; Υπάρχει τέτοιο;
Τι άλλο είναι η αξία χρήσης; Δεν είναι αυτό που ξεσηκώνεται ενάντια στον παγωμένο κόσμο του αστικού μηδέν, δεν είναι ο δρόμος προς την ζωντανή εργασία; Η αξία χρήσης είναι οι αισθήσεις οι ίδιες. Είναι η αίσθηση του κόσμου--κι αυτή η γενική είναι τόσο αντικειμενική όσο και υποκειμενική, επειδή ο αποπραγμοποιημένος κόσμος δεν είναι νεκρό αντικείμενο, μετέχει του υποκειμένου.
Ποια είναι τελικά η σχέση του επαναστατικού Μαρξισμού με τον αστικό μηδενισμό;
Το ψυχρό ρεύμα είναι μπολιασμένο απ' αυτόν (Κεφάλαιο), το θερμό τον αποστρέφεται, θέλει να αποκαταστήσει τον κόσμο στις αξίες χρήσης, τον άνθρωπο στη μη αλλοτριωμένη του φύση, την εργασία στη ζωή (Φιλοσοφικά και οικονομικά χειρόγραφα).
Ο αστικός μηδενισμός λέει: "τα πάντα υπάρχουν στον αστερισμό του τίποτα."
Το επαναστατικό προλεταριάτο λέει: "δεν είμαστε τίποτα, ας γίνουμε τα πάντα."
Πρώτη δημοσίευση Lenin Reloaded, 18 Σεπτέμβρη 2013.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου