Ματωμένη Κυριακή-3 Δεκέμβρη 1944

Γιώργος Σαρρής

Εκείνη τη νύχτα 2 πρός 3 του Δεκέμβρη του '44 η Αθήνα δεν κοιμήθηκε.Ετοιμαζόταν για το μεγάλο συλλαλητήριο του ΕΑΜ την άλλη μέρα το πρωί.Σε όλες τις συνοικίες γραφόντουσαν τα συνθήματα στα πλακάτ και στα πανό."Ζήτω οι σύμμαχοι",'Όχι Βασιλιά" ,"ΕΑΜ-ΕΛΑΣ", "Λαοκρατία".
Δεν είχαν περάσει ούτε 40 μέρες από την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης,ο λαός δεν είχε προλάβει να χαρεί καλά καλά,να γιορτάσει τη απελευθέρωση και τα πράγματα γυρίζανε παράξενα,πρός μια κατεύθυνση που κανείς δεν φανταζόταν λίγο πρίν.
Το περίφημο "και εις την Λαοκρατία πιστεύομεν",που είχε πεί ο Γ.Παπανδρέου απο το μπαλκόνι στις 18 του Οκτώβρη, ήταν τώρα ένα κουρελόχαρτο που σερνόταν στους άδειους δρόμους της πρωτεύουσας.Σε λίγες ώρες θα ποδοπατιόταν κατακόκκινο στην πιό τραγική, την πιο άδικη μέρα της νεότερης Ελλ.Ιστορίας.Τη "Ματωμένη Κυριακή" 3 Δεκέμβρη 1944.Τη μέρα που οι νικητές του αντιναζιστικού αγώνα, δηλ. το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, αποφασίστηκε να χτυπηθούν, να κυνηγηθούν, να συκοφαντηθούν και να εξοντωθούν τελικά από τους Αγγλους , αφού η παρουσία τους σε μια δημοκρατική εξέλιξη στην Ελλάδα χάλαγε τα σχέδια τους.
Πρωί της Κυριακής απο όλες της γωνιές της πόλης εκατοντάδες χιλιάδες λαού φθάνουν μπροστά στην πλατεία Συντάγματος, σε μια ειρηνικη και άοπλη πορεία.Η λιακάδα έχει βοηθήσει να γίνει το μεγαλύτερο συλλαλητήριο που έγινε ποτέ στην ιστορία και ο ενθουσιασμός είναι χωρίς προηγούμενο.Νέοι, ηλικιωμένοι, εργάτες, γυναίκες, μικρά παιδιά, μαθητές, διανοούμενοι, όλοι αγκαλιά βαδίζουν προς τον Άγνωστο Στρατιώτη.Σημαίες της Ελλάδας,της Αγγλίας,της Ρωσίας,της Αμερικής ανεμίζουν παντού.Ξαφνικά κάποιο χέρι που αργότερα αποκαλύπτεται οτι ήταν του Αγγ.Εβερτ= διευθυντή της Αστυνομίας- δίνει το σύνθημα!
Ακούγονται παρατεταμένες ριπές και οι σφαίρες θερίζουν την έκπληκτη πρώτη γραμμή τις διαδήλωσης.Ακροβολισμένοι σκοπευτές πυροβολούν τυφλά μες το πλήθος που παγώνει.Οι ξένοι δημοσιογράφοι που παρακολουθούν μέχρι εκείνη τη στιγμή ήρεμοι απο τις καρέκλες τους στο ξενοδοχείο Μεγ. Βρετανία δεν πιστεύουν στα μάτια τους.Κόσμος πεσμένος μες το αίμα,χαμός, μια μικρή βουβαμάρα,κορμιά κτυπημένα εδώ κι εκεί μέσα στη λιακάδα του χειμώνα,νεκρά παιδιά στα χέρια των γονιών τους...Σηκώνονται ξανά μετά το πρώτο σοκ.Φωνές, οργή, συνθήματα.Προχωρούν μερικά βήματα.Δεύτερος καταιγισμός πυρών απο τους Αγγλους ,τους ταγματασφαλίτες και την Αστυνομία.Όλοι πια τρέχουν να σωθούν.Το έγκλημα έχει αρχίσει.Η Ελλάδα θεωρείται χώρα υπό Αγγλική κατοχή, και ο λαός πρέπει να λάβει το τελεσίγραφο με τον πιο σκληρό, άνανδρο, αιματοβαμμένο τρόπο.Η θέλησή του για μια πορεία πρός την ελευθερία,την ανεξαρτησία,την αυτοδιοικούμενη δημοκρατία,την επιλογή απο τον ίδιο το λαό του δικού του δρόμου με ελεύθερες εκλογές , έγινε κουρέλι στά χέρια του Τσώρτσιλ, πού βουτήχτηκε στο αίμα πρίν πεταχτεί στα σκουπίδια της ιστορίας μαζί με τόσους και τόσους δημοκράτες και κομμουνιστές αγωνιστές του ΕΑΜ.Ο απολογισμός είναι 21 νεκροί κι 140 τραυματίες! (Στις 2 φωτογραφίες-θλιβερά ντοκουμέντα του Ντμιτρι Κεσσέλ στο πλάι -κάντε κλικ πάνω τους-φαίνεται ο αστυνομικος που γαζώνει το σκυμμένο πλήθος ενώ στη 2η έχει τελειώσει τη δουλειά.Ειναι όλοι νεκροί!)
Την επόμενη μέρα ο λαός κατεβαίνει σε νέα τεράστια πορεία θρήνου να κηδέψει τους νεκρούς του.Νέα επίθεση με πυροβολισμούς από παντού την βάφει και πάλι στο αίμα.Αλλοι 40 νεκροί κι 70 τραυματίες γράφονται στις λίστες των θυμάτων!Η Άθήνα αλλά και ολόκληρος ο κόσμος καταλαβαίνει στην πράξη τι θα πεί Αγγλική αποικιοκρατία. Ο Δεκέμβρης έχει ξεκινήσει. Για 35 περίπου μέρες η Αθήνα γνωρίζει ένα πόλεμο χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της.Από τη μια ο εφεδρικός ΕΛΑΣ και ο πρόχειρα οπλισμένος λαός. Από την άλλη οι Αγγλοι(που μετά τα μέσα Δεκέμβρη είχαν πάνω απο 50000 στρατό στην Αθήνα),ο Ιερός Λόχος και η ορεινή ταξιαρχία που είχε πια εκκαθαριστεί από δημοκρατικά στοιχεία μετά το κίνημα στη Αίγυπτο.Στο πλάι τους η αστυνομία και βέβαια τα Τάγματα Ασφαλείας και οι άλλες παρακαρτικές οργανώσεις που είχε συμφωνηθεί να διαλυθούν και να διωχθούν σα συνεργάτες των Γερμανών. Οί εντολές των Άγγλων ήταν ξεκάθαρες ."Μη διστάσετε να φερθείτε όπως σε κατεχόμενη πόλη όπου έχει εκδηλωθεί στάση!" ήταν τα λόγια του Τσώρτσιλ,που τηρήθηκαν κατά γράμμα.Ο άγριος βομβαρδισμός από αέρα και θάλασσα των λαϊκών συνοικιών μέχρι την ισοπέδωση, αλλά και η όλη στρατιωτική συμπεριφορά των Αγγλων, προκάλεσαν κύμα διαμαρτυρίας στην ίδια την Αγγλία με τους συντηρητικούς ΤIMES να πρωτοστατούν!Η πρόταση μομφής στο Αγγλικό κοινοβούλιο είναι ένα μικρό ενδεικτικό δείγμα της αντίδρασης των ίδιων των Αγγλων, που κατηγορούν τον Τσώρτσιλ για αποικιοκρατική συμπεριφορά προς ανεξάρτητη σύμμαχο χώρα.Εδω οι δικοί μας αστοί πολιτικοί, όχι μόνο δεν ενοχλούνται, αλλά αναπνέουν βαθιά με ανακούφιση,αφού χωρίς την παρουσία των Άγγλων η επικράτηση του ΕΑΜ,που ΕΙΧΕ ΣΤΙΣ ΤΆΞΕΙΣ ΤΟΥ 2000000 ΜΕΛΗ, και που ζητούσε γι αυτό επίμονα εκλογές,ήταν μια απόλυτη βεβαιότητα.Τα παραδοσιακά κόμματα είχαν ελάχιστη συμμετοχή στην Αντίσταση μένοντας στην Αίγυπτο, και κάποιοι συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, κι αυτό βέβαια ο λαός εκείνη τη στιγμή το ήξερε καλά.Η μη συμμετοχή όμως του κύριου όγκου του ΕΛΑΣ που έμεινε γιά διάφορους γνωστούς η άγνωστους λόγους έξω από τη "μάχη της Αθήνας",δημιούργησε απόλυτη στρατιωτική υπεροπλία στους Άγγλους και την κυβέρνηση και έτσι στις αρχές Ιανουαρίου, η μάχη τελείωσε με ήττα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Από εκεί κι έπειτα η ιστορία γράφτηκε απο τους νικητές.Έτσι οι μέχρι χθές ελευθερωτές της Ελλάδας έγιναν "προδότες", "δολοφόνοι", "απάτριδες", "πράκτορες' κλπ. για να κυνηγηθούν ανελέητα μέσα στα επόμενα χρόνια. Η συνέχεια είναι γνωστή.Η συμφωνία της Βάρκιζας και ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ χωρίς να δοθεί καθολική αμνηστία σάυτούς που ειχαν πάρει μέρος στη μάχη της Αθήνας!Οι "δημοκρατικές" εκλογές του '46 μέσα σε καθεστώς τρομοκρατίας και η επικράτηση της Δεξιάς.Το δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου '46 και η επαναφορά της βασιλείας.Ο άγριος διωγμός χωρίς προηγούμενο όλων των αριστερών απο κράτος, φασίστες, παρακρατικούς και λοιπές "δημοκρατικές" δυνάμεις.Και τέλος σαν απόλυτα λογική συνέπεια, ο εμφύλιος 1946-1949 που κατά την ταπεινή μου γνώμη ειχε ελάχιστες πιθανότητες να αποφευχθεί, μέσα σ' αυτό το κλίμα.
Ερωτήματα υπάρχουν χιλιάδες και λογικά.
Έκανε λάθη η αριστερά, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ; Φυσικά!Πολλά και κρίσιμα.Οι συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας πάνω απ' όλα , αφού από εκεί ξεκίνησε το κακό.Η καλοπιστία στην αρχή και πάνω απ'όλα η υπερβολική βεβαιότητα, ότι δεν ήταν δυνατόν να χάσει το ΕΑΜ τον έλεγχο με τόσο τεράστια δύναμη που είχε και στο λαό και στα όπλα.Αλλά και ο όλος χειρισμός της κατάστασης το Δεκέμβρη ήταν ανεπαρκέστατος αφού δυστυχώς ο Σιάντος δεν ήταν Λένιν τι να κάνουμε;Ήταν κι αυτός και οι άλλοι, απλοί λαϊκοί αγωνιστές, που απέναντί τους είχαν μιά τεράστια προσωπικότητα, το καμάρι της αντίδρασης, τον Τσώρτσιλ αλλά και επαγγελματίες της πολιτικής εξαπάτησης που τους χειρίστηκαν μιά χαρά.Όμως σε καμιά περίπτωση δεν ήταν αυτά τα λάθη που οδήγησαν στο αιματοκύλισμα της Αθήνας, αλλά και στον εμφύλιο γενικά.Ήταν χωρίς την παραμικρή αμφιβολία η φασιστική Αγγλική επέμβαση.Το ΕΑΜ είχε την ψευδαίσθηση ότι ήταν δυνατόν να περάσουμε σε μια ελεύθερη δημοκρατική Ελλάδα με τρόπο ειρηνικό.Δεν ήταν ούτε προετοιμασμένο ούτε διατεθειμένο να κάνει κίνημα.Αν ήταν έτσι θα το είχε κάνει πριν τον Οκτώβρη όταν δεν υπήρχε εδώ Αγγλικός στρατός, η πριν τα Δεκεμβριανά θα είχε φροντίσει να έχει έξω απο την Αθήνα έτοιμο τον ΕΛΑΣ με τους εμπειροπόλεμους στρατιωτικούς αρχηγούς του.Δεν ήταν τόσο ηλίθιοι!Απλώς δεν περίμεναν τόσο σκληρό,χυδαίο ,άνανδρο χτύπημα εναντίον άοπλων αθώων, μπροστά στα μάτια ξένων παρατηρητών,όπως και την άμεση,απόλυτα προετοιμασμένη στρατηγικά αντίδραση των Άγγλων.Τη στιγμή μάλιστα που τα πεδία των μαχών με τους Γερμανούς σε όλη την Ευρώπη ήταν ακόμη ζεστά,και ιδιαίτερα στην Ιταλία από όπου μεταφέρθηκε ο περισσότερος στρατός με ρίσκο να αποδυναμωθεί το εκεί μέτωπο.
Θα μπορούσε να αποφευχθεί η σύγκρουση;
Η γνώμη μου είναι όχι,σε καμία περίπτωση.Εκτός αν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ υποχωρούσε κατά κράτος και δεχόταν τα πάντα,ενώ εκείνη τη στιγμή αισθανόταν και ήταν παντοδύναμο.Οι Άγγλοι όπως προκύπτει απο όλα τα ιστορικά ντοκουμέντα -που κάποια παραθέτω εδώ (http://edoketora.blogspot.com/2009/11/44.html ),ειχαν ξεκαθαρίσει τις προθέσεις τους και είχαν αποφασίσει πριν το Δεκέμβρη την εξόντωση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Τέλος υπάρχει η επιστολή Γ.Παπανδρέου (http://edoketora.blogspot.com/2009/12/44.html) προς την Καθημερινή το 1948-όταν πια σχεδόν όλα έχουν κριθεί- που δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για το τι ακριβώς είχε παιχθεί.
Το συμπέρασμά μου, μετά από πολύ προσεκτική και όσο πιο αντικειμενική μελέτη μπορούσα, είναι το εξής. Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ δεν πίστευαν οτι θα δεχόντουσαν τέτοια επίθεση γιατί πίστευαν οτι η δύναμη του ΕΛΑΣ(πάνω απο 100000 έμπειρος τακτικός στρατός) θα τρόμαζε τους Άγγλους και έτσι η μεγάλης κλίμακας σύγκρουση θα μπορούσε να αποφευχθεί.Γιατί όμως δεν τους φόβισε ο ΕΛΑΣ;Μήπως γιατί οι Άγγλοι(και η κυβέρνηση) γνώριζαν οτι δεν θα χρησιμοποιηθεί τελικά η κύρια δύναμή του; Οτι το ΕΑΜ είχε πάρει την απόφαση να αποφύγει πάση θυσία την πολεμική σύγκρουση γιατί θα του στοίχιζε την στήριξη των ευρύτερων λαϊκών μαζών που λογικά λαχταρούσαν επι τέλους την ειρήνη; Εκεί πιστεύω πως βασίστηκαν οι Αγγλοι και χτυπώντας σκληρά και άνανδρα οδήγησαν με ακρίβεια στα Δεκεμβριανά ,τον εμφύλιο και το ξεκλήρισμα της Αριστεράς.
Έτσι λοιπόν γράφτηκαν εκείνες οι μέρες του Δεκέμβρη, που άλλαξαν βίαια τη ροή της ιστορίας προς μια κατεύθυνση άλλη απο εκείνη που φαινόταν πως ήθελε ο λαός εκείνη τη στιγμή.Η ιστορία του χαμένου Ισπανικού εμφύλιου σχεδόν επαναλήφθηκε και γράφτηκε σε μια version Eλληνική σε πολύ σύντομο διάστημα. Και οι δυτικοί σύμμαχοι-αυτή τη φορά οι Άγγλοι- ήταν όπως πάντα παρόντες,φυσικά "στο πλευρό του λαού".
Τελειώνοντας θέλω να πω αυτό.Ο λόγος για τον οποίο θυμίζω ξανά το Δεκέμβρη του '44 δεν είναι βέβαια για να συνεχισθεί το μίσος ανάμεσα στις 2 πλευρές που πήραν μέρος.Κάθε άλλο.Αλλά πιστεύω οτι κάποια στιγμή πρέπει να δικαιωθεί η μνήμη αυτών των απλών αγωνιστών, που έδωσαν τόσο ανυστερόβουλα τη ζωή τους, για να πάρουν πίσω μόνο μίσος και χυδαίες συκοφαντίες.Αυτό πρέπει πρώτα απ΄όλα να τελειώσει οριστικά!