Πολιτικό πυροτέχνημα

του Π.Παπακωνσταντίνου

Από την "Καθημερινή", 27.5.2011 Μέχρι πρό τινος, το έργο της Μαρίας Δαμανάκη στις Βρυξέλλες περνούσε απαρατήρητο στις σελίδες του ευρωπαϊκού Τύπου. Οι φθίνοντες πληθυσμοί τόνου του Ατλαντικού, βακαλάου της Αρκτικής και τρίγλης της μυστακοφόρου (κν. μπαρμπούνι) της Μεσογείου, παρά την αυτονόητη οικονομική και οικολογική σημασία τους, δεν βρίσκουν τη θέση που θα τους άξιζε στις ιεραρχήσεις εκδοτών και δημοσιογράφων. Προχθές, όμως, η Ελληνίδα Κομισιονάρια κέρδισε περίοπτη θέση στα οκτάστηλα χάρη στο «καθαρό δίλημμα» που μας έθεσε: «Ή συμφωνούμε με τους δανειστές μας σε ένα πρόγραμμα σκληρών θυσιών (…) ή επιστρέφουμε στη δραχμή»! Θα πει κανείς ότι ένα παρόμοιο δίλημμα υπερβαίνει κατά πολύ τις θεσμικές αρμοδιότητες της επιτρόπου Αλιείας. Ωστόσο, η φωνή της Μαρίας Δαμανάκη δεν είναι μοναχική. Το ίδιο δίλημμα έθεσε τις προάλλες ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ζητώντας από τον πρωθυπουργό δημοψήφισμα με το ερώτημα Μνημόνιο ΙΙ ή επιστροφή στη δραχμή. Προφανώς, ούτε η κ. Δαμανάκη, ούτε ο κ. Δασκαλόπουλος είχαν την αίσθηση ότι έφερναν σε δύσκολη θέση τον πρωθυπουργό. Το αντίθετο μπορεί βάσιμα να εικάσει κανείς, αν κρίνει από την αντίδραση του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Πεταλωτή, ο οποίος υπενθύμισε ότι «ο πρωθυπουργός έχει παγίως θετική θέση για τα δημοψηφίσματα». Όντως. Το διαπιστώσαμε ήδη στις 8 Φεβρουαρίου του 2004, όταν ο κ. Παπανδρέου εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ με εσωκομματικό δημοψήφισμα (στο οποίο ήταν, βέβαια, μοναδικός υποψήφιος, αλλά κανείς δεν είναι τέλειος). Προϊόντος του χρόνου, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ δεσμεύθηκε ότι, πλάι στην OpenGov.gr του Διαδικτύου και των γκάτζετ θα ανέπτυσσε την άμεση δημοκρατία των δημοψηφισμάτων. Παραμένει μυστήριο τι τον εμπόδισε να υλοποιήσει την δέσμευσή του, με αποτέλεσμα στα 37 χρόνια από τη μεταπολίτευση η χώρα να έχει γνωρίσει ένα μόνο δημοψήφισμα, εκείνο για την κατάργηση της μοναρχίας. Πάντως οι ευκαιρίες δεν έλειψαν: Ούτε για τη συνθήκη του Μάαστριχτ, ούτε για την ένταξη στην ΟΝΕ, ούτε για τη συνθήκη της Λισαβώνας ζήτησαν δημοψήφισμα οι προκάτοχοι του κ. Παπανδρέου. Αλλά ούτε ο ίδιος ο πρωθυπουργός ένιωσε την ανάγκη να ζητήσει τη λαϊκή ετυμηγορία για μια ιστορική απόφαση, όπως η δανειακή σύμβαση του Μνημονίου, η οποία αφ’ ενός μεν ανέτρεψε απότομα θεμελιώδεις κοινωνικές σταθερές, αφ’ ετέρου δε μετέβαλε το ίδιο το πολίτευμα, δίνοντας τη δυνατότητα στον υπουργό Οικονομικών να κυβερνά με διατάγματα, χωρίς έγκριση της Βουλής. Η βραδυφλεγής ευαισθησία του πρωθυπουργού ξενίζει για άλλον ένα λόγο: Γιατί το ζήτημα που φαίνεται ότι σκέφεται να θέσει, εκείνο της παραμονής ή όχι στην ευρωζώνη, δεν τίθεται από κανένα κόμμα του κοινοβουλίου. ΠΑΣΟΚ, Νέα Δημοκρατία και ΛΑΟΣ τάσσονται αναφανδόν υπέρ του ευρώ, ο ΣΥΝ το υποστηρίζει κριτικά, ενώ ακόμη και το ΚΚΕ, παρότι τάσσεται από θέση αρχής εναντίον της Ε.Ε., δεν ζητά άμεσα την έξοδο από το ευρώ, προτάσσοντας την επίλυση του πολιτικού προβλήματος μέσω αυτού που ονομάζει «λαϊκή εξουσία». Οι μόνοι που θέτουν επιτακτικά το δίπολο «έξοδος από το ευρώ- μερική ή ολική διαγραφή του χρέους» ως εναλλακτική λύση στο Μνημόνιο είναι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και αριστεροί οικονομολόγοι. Σκοπεύει ο πρωθυπουργός να τους καταστήσει ισότιμους συνομιλητές του επίσημου πολιτικού κόσμου σε μια διλημματική, δημοψηφισματικά αναμέτρηση; Και με ποιο σκοπό άραγε; Η μόνη λογική υπόθεση είναι ότι ο πρωθυπουργός αναζητά εκβιαστικά διλήμματα για να συνεχίσει μία αποτυχημένη πολιτική. Στις αρχές του 2010, το χρέος ήταν 298 δις. Ύστερα από ένα χρόνο Μνημονίου φτάνει τα 348 δις και η λύση που μας προτείνεται είναι ένα… δεύτερο, ακόμη περισσότερο οδυνηρό Μνημόνιο! Ένας κλασικός ορισμός λέει ότι ανοησία είναι να κάνεις με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, το ίδιο ακριβώς πράγμα που σε οδήγησε σε αποτυχία, περιμένοντας αυτή τη φορά καλύτερα αποτελέσματα. Και η γαλλική Le Figaro παρομοίαζε την αντιμετώπιση της Ελλάδας από τη γερμανική Ε.Ε. με τα γιατροσόφια των μεσαιωνικών γιατρών, που δεν ήξεραν άλλη θεραπευτική μέθοδο από την αφαίρεση αίματος από τον ασθενή: όσο χειρότερα πήγαινε, τόσο περισσότερο αίμα αισθάνονταν υποχρεωμένοι να του αφαιρέσουν μέχρι να απαλλαγούν από το πρόβλημα- και από τον ασθενή! Το οικονομικό αδιέξοδο μετατρέπεται ταχύτατα σε πολιτικό, όπως έδειξαν η πρόσφατη καταβαράθρωση των κυβερνώντων σε Ιρλανδία και Ισπανία, αλλά και τα πρώτα σημάδια καθόδου της «σιωπηλής πλειοψηφίας» στους δρόμους- με προπομπό το αδιαμόρφωτο, ακόμη, κίνημα των «Αγανακτισμένων». Τίποτα δεν δείχνει όμως ότι το πυροτέχνημα του δημοψηφίσματος μπορεί να αποτελέσει έξοδο κινδύνου για την κυβέρνηση. Αντίθετα, ενέχει τον κίνδυνο να καεί στα χέρια της και να μετατραπεί σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία- ιδιαίτερα αν προκαλέσει τραπεζικό πανικό, κάτι όχι απίθανο στο εκρηκτικά αβέβαιο κλίμα των ημερών. Πέραν τούτων, όσοι θέσουν στον ελληνικό λαό το δίλημμα αν προτιμά να εξοντωθεί με το ευρώ ή να ζήσει με τη δραχμή, πρέπει να είναι έτοιμοι να πληρώσουν τις συνέπειες της μπλόφας τους.