H Ευρωζώνη ταλαντεύεται στο χείλος ενός «ευρωσεισμού» εάν τελικά χρεωκοπήσει η Ελλάδα

inprecor

 

Του Liam Halligan,

Επικεφαλής οικονομολόγου της

Επενδυτικής εταιρείας Prosperity Capital Management

Μετάφραση Inprecor

Περισσότεροι από ένας στους τρεις διεθνείς επενδυτές αναμένουν μια παγκόσμια οικονομική κατάρρευση εντός των επόμενων 12 μηνών, σύμφωνα με νέα δημοσκόπηση του Bloomberg. Πολύ περισσότεροι – σχεδόν 70% – λένε ότι η παγκόσμια οικονομία επιδεινώνεται, ενώ το ποσοστό αυτό, πριν από τέσσερις μήνες, δεν ήταν παρά 18%.

Στην καρδιά αυτής της δίνης, φυσικά, βρίσκεται η Ευρωζώνη, με το 90% των ερωτηθέντων να  κρίνει ότι η οικονομία της ζώνης του ενιαίου νομίσματος επιδεινώνεται. Αναρωτιέται κανείς αν το υπόλοιπο 10% των ερωτηθέντων βρίσκεται σε άλλο πλανήτη.

Η ευρωζώνη είναι  ολισθαίνει σαφώς. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποχώρησε στο 95 το Σεπτέμβριο, από 98,4 τον προηγούμενο  μήνα,  βυθιζόμενος σε ποσοστό που δεν έχουμε δει από την κατάρρευση της Lehman Brothers. Οι γερμανικές λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν ταχύτερα τον Αύγουστο, από ό,τι οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο από τον Μάιο του 2007 μέχρι σήμερα.

Η ευρωζώνη – η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία μετά τις ΗΠΑ – βρίσκεται  στα πρόθυρα μιας διπλής ύφεσης.

Αυτή η ζοφερή πρόγνωση, όμως, έρχεται σε αντιπαράθεση με ένα ακόμη πιο αποτρόπαιο σκηνικό – τον κίνδυνο ενός «ευρω-σεισμού». Η Ελλάδα θα χρεωκοπήσει. Το μόνο ερώτημα είναι πώς θα διαχειριστεί η Ευρώπη αυτή την χρεωκοπία – αν στην πραγματικότητα την διαχειριστεί ούτως ή άλλως.

Μια ανεξέλεγκτη ελληνική αδυναμία πληρωμής θα «μεταδοθεί» αμέσως, καθώς πανικόβλητοι πιστωτές θα αρχίσουν να τραβούν την πρίζα για μερικές μεγάλες κυβερνήσεις της ευρωζώνης, με αποτέλεσμα την μη καταβολή των μισθών και των παροχών, την πρόκληση σοβαρής κοινωνικής αναταραχής, και τη διάλυση του ενιαίου νομίσματος.  Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την προοπτική ενός τεράστιου οικονομικού σοκ, του οποίου οι αρνητικές συνέπειες θα γίνουν αισθητές σε ολόκληρο τον πλανήτη.

«Η λειτουργική βιωσιμότητα του ενιαίου νομίσματος δεν είναι γνωστή μέχρι το σύστημα να δοκιμαστεί από μια σοβαρή ύφεση και εκείνη η στιγμή μπορεί να έρθει  πολύ σύντομα», προειδοποιούσε αυτή η στήλη το Δεκέμβριο του 2007, καθώς η πιστωτική κρίση είχε αρχίσει να ανατέλλει. «Το τελικό θύμα αυτής της κρίσης αδυναμίας πληρωμής θα μπορούσε να είναι η ίδια η ύπαρξη του ενιαίου νομίσματος.»

Όταν γράφονταν αυτά λόγια, τότε, στην Ευρώπη πολλοί ήταν εκείνοι που ήταν ιδιαίτερα ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους. Η κρίση ήταν ένα πρόβλημα της Αμερικής και είχε προκληθεί από την Αμερικανική υπερβολή. Η ευρωζώνη θα απέφευγε με ευκολία αυτά τα ζητήματα.

Έτσι, μέχρι να έρθει στην επιφάνεια η κατάρρευση το 2008, όσοι από εμάς είχαμε παρατηρήσει ότι «κάθε νομισματική ένωση στην ιστορία της ανθρωπότητας είχε διαλυθεί, εκτός αν, όπως στην περίπτωση των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, είχαν προηγηθεί γενιές πολιτικής ένωσης, και είχε πραγματοποιήθηκε από κοινού με ένα ομοσπονδιακό φορολογικό σύστημα «συνέχισαν να λοιδορούνται ως  » τρελοί «,»ξενοφοβικοί » και « αντι-ευρωπαϊστές «.

Δεν υπενθυμίζω αυτά τα γραπτά από αυταρέσκεια.  Τα υπενθυμίζω επειδή εκείνοι που αγνόησαν όλες εκείνες τις προειδοποιήσεις, προβάλλοντας ως επιχειρήματα χαρακτηρισμούς για το χαρακτήρα και τις προθέσεις εκείνων που τις διατύπωναν, παραμένουν πάντα υπεύθυνοι για τη διάσωση της Ευρώπης από αυτό το χάος. Και ακόμα δεν καταλαβαίνουν τι πραγματικά συμβαίνει.

Αντί να νιώθουν ταπεινωμένοι ή συντετριμμένοι που η ασυνάρτητη νομισματική τους ένωση είναι στα πρόθυρα της καταστροφής – μια καταστροφή η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει μια νέα παγκόσμια ύφεση τη στιγμή που μόλις ανακάμπτουμε από την προηγούμενη – οι  αρχιτέκτονες της ευρωζώνης επιμένουν να αρνούνται την πραγματικότητα, αμφισβητώντας την ακεραιότητα όσων στοιχειωδώς υποστηρίζουν την κοινή λογική.

Η κοινή λογική μας λέει τώρα ότι οποιαδήποτε «βραχυπρόθεσμη λύση» για την ευρωζώνη δεν θα προσφέρει  τίποτα στην αντιμετώπιση των βασικών διαφορών που έχουν προκύψει ήδη από τη στιγμή που τέθηκε σε λειτουργία αυτή η νομισματική ένωση. Ωστόσο, όλες οι προτάσεις που διατυπώνονται, μέχρι στιγμής, είναι ακριβώς αυτό:  »επέκταση των προσπαθειών που υποκρινόμαστε ότι καταβάλλουμε » προκειμένου να κερδίσουμε χρόνο με την ελπίδα ότι οι εγγενείς αντιφάσεις του ενιαίου νομίσματος θα εξαφανιστούν επειδή υπάρχει η απαραίτητη «πολιτική βούληση».

Πολλοί επενδυτές, επίσης, έχουν πειστεί και οι ίδιοι ότι μπορεί να βρεθεί μια γρήγορη και εύκολη λύση,  αρκεί η Ευρώπη να «επιδείξει ότι έχει ηγεσία» και οι κυβερνήσεις «να ενεργήσουν αποφασιστικά».  Οι δείκτες εκτοξεύτηκαν την περασμένη Τρίτη όταν διέρρευσαν πληροφορίες ότι μετοχές που κινητοποιήθηκαν την περασμένη Τρίτη στις διέρρευσαν πληροφορίες ότι ένα νέο, πιο ισχυρό πλαίσιο παροχής εγγυήσεων, υπό την μορφή ενός νέου μηχανισμού στήριξης, είναι κοντά. Αυτό ράλι ξεθύμανε λίγο αργότερα, όταν εμφανίστηκαν αμφιβολίες σχετικά με τους όρους των χρημάτων που η Ελλάδα θα λάβει.

Στη συνέχεια, την Πέμπτη, ένα νέο ράλι έλαβε χώρα, μετά από την έγκριση του γερμανικού Κοινοβουλίου  στο πρόσφατο πακέτο διάσωσης της Ευρώπης, ενός ταμείου ύψους  450 δις ευρώ με στόχο να μην επεκταθεί η κρίση πέρα ​​από την Ελλάδα και την Πορτογαλία  στον «πυρήνα» των χωρών της ευρωζώνης.

Αυτή η ευφορία δεν βασίστηκε σε τίποτε άλλο παρά στην τυφλή ελπίδα και την απελπισία, και συγκεκριμένα στο επικείμενο τέλος του τρίτου οικονομικού τριμήνου, με τους εμπόρους αποφασισμένους  να κάνουν τους λογαριασμούς τους να δείχνουν ικανοποιητικοί ή τουλάχιστον λιγότερο κακοί, επιδιώκοντας να εξασφαλίσουν ένα μπόνους πριν από τα Χριστούγεννα.

Για μια ακόμη φορά, η πραγματικότητα ξεπέρασε τις αποφάσεις. Η ψηφοφορία στο γερμανικό Κοινοβούλιο αφορούσε ένα πακέτο που εκπονήθηκε τον περασμένο Ιούλιο,  και το οποίο εξουσιοδοτεί το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας να αγοράσει ομόλογα προληπτικά και να ενισχύσει κεφαλαιακά τις τράπεζες, αλλά μέχρις ενός ορίου που τώρα φαίνεται ασήμαντο.

Στους μήνες που πέρασαν από τον Ιούλιο, η παγκόσμια ύφεση έχει στείλει το χρέος και το επιτόκιο δανεισμού σε ύψη ρεκόρ.  Τα ιταλικά και ισπανικά 10ετή ομόλογα έχουν υποτιμηθεί πάνω από 6%.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που η Γερμανία μόλις ενέκρινε ήταν, ήδη, από τον Ιούλιο ανεπαρκές από οικονομικής άποψης, όμως, σήμερα μοιάζει εντελώς εκτός τόπου και χρόνου. Έτσι, η Γερμανία πέρασε μέσα από τεράστιους μαζικούς πολιτικούς τριγμούς, για να καταλήξει να συμφωνήσει σε μέτρα τύπου «μέχρι εδώ και δεν πάει παραπάνω» μετά από μήνες έντονων συσκέψεων, παραιτήσεων και συνταγματικών δικαστικών προσφυγών ενώ, τελικά, το συνολικό πακέτο που ενέκρινε δεν είναι παρά εξαιρετικά μέτριο και δεν ικανοποιεί σε τίποτε τις αγορές που περίμεναν απεγνωσμένα ν’ ακούσουν καλές ειδήσεις.

Για να υπάρχει η οποιαδήποτε ελπίδα να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ισπανίας και της Ιταλίας, tο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα πρέπει να είναι τουλάχιστον πέντε φορές μεγαλύτερο από αυτό ακριβώς που εγκρίθηκε από τη Γερμανία. Αυτή είναι η βασική αριθμητική – και υποθέτει ότι οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων θα παραμείνουν εκεί ακριβώς που βρίσκονται σήμερα, με τρόπο ιδιαίτερα ηρωικό στο πλαίσιο μιας ταχέως κλιμακούμενη κρίσης.

Όποιος θεωρεί ότι ένας τέτοιος μηχανισμός, τέτοιου μεγέθους, είναι εφικτός, όχι μόνο δεν αντιλαμβάνεται τίποτε από γερμανική πολιτική αλλά δεν αντιλαμβάνεται τίποτε από πολιτική γενικώς.

Η ελίτ που χαράσσει την ευρωπαϊκή πολιτική επιδιώκει μια πλήρως ανεπτυγμένη δημοσιονομική ένωση και βλέπει αυτή την κρίση ως ένα τρόπο  για να φτάσει το στόχο της. Αυτό, όμως, απλά δεν πρόκειται να συμβεί, γιατί σχεδόν κανείς έξω από τα σαλόνια των Βρυξελλών, ή τους ευρύτερους μηχανισμούς της ΕΕ, δεν θέλει κάτι τέτοιο. Αυτή είναι η θεμελιώδης αλήθεια που πρέπει να ειπωθεί, επανειλημμένα, προς την εξουσία – όποιο αδίκημα και αν αποτελεί η πράξη αυτή.  Και πρέπει να ειπωθεί επειδή αυτό το πείραμα νομισματικής ένωσης, που επί της ουσίας ήταν μια άσκηση γραφειοκρατικής μεγαλομανίας και απόπειρας οικοδόμησης εθνών σε επίπεδο ύβρης, είναι έτοιμο να προκαλέσει σοβαρότατη ζημιά, η οποία εκτείνεται πολύ πέρα ​​από την Ευρώπη.

Μια μικρότερη, ισχυρότερη ευρωζώνη θα μπορούσε να λειτουργήσει. Για ένα διάστημα. Αν όλοι μείνουν προσκολλημένοι στους κανόνες. Κάτι που ακόμη και αν γίνει αρχικώς, δεν θα κρατήσει πολύ, επειδή οι ψηφοφόροι, ανά χώρα, έχουν πάντα προτεραιότητα. Έτσι λειτουργεί η δημοκρατία. Αλλά εάν τα ασθενέστερα, περιφερειακά  έθνη έχουν πλέον απογυμνωθεί, όπως θέλουν οι ψηφοφόροι τους, το ευρώ μειωθεί σε μια γαλλο-γερμανική υπόθεση, που θα προσφέρει στην Ευρώπη μια ανάσα 3 – 5 χρόνων, επιτρέποντας στην παγκόσμια οικονομία να ανακάμψει, πριν το ενιαίο νόμισμα παραδοθεί, οριστικά και αμετάκλητα, στο σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν ήταν, ούτως ή άλλως, ποτέ η «τελική λύση». Η «μπάλα» είναι τώρα στο «γήπεδο» της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας  να «αυξήσει τα περιουσιακά της στοιχεία προκειμένου να εξαγοράσει το χρέος των κυβερνήσεων που έχουν πρόβλημα». Όλο αυτό δεν είναι  παρά ένας ευφημισμός για την «ποσοτική χαλάρωση», με την ηπειρωτική Ευρώπη ν’ ακολουθεί μετά τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο το δρόμο της μαζικής εκτύπωσης εικονικού χρήματος.

Έτσι, η ΕΚΤ θα διασώσει τις, υπό πτώχευση, κυβερνήσεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, έχουν διασώσει τις, υπό  πτώχευση, τράπεζες. Τα χρέη θα μειωθούν σημαντικά; Πάρα πολύ δύσκολο. Οι τράπεζες θα αναδιαρθρωθούν; Μμμ, όχι. Το αποτέλεσμα, φυσικά, θα είναι ο πληθωρισμός – κάτι καλό για ορισμένους πονηρούς επενδυτές, αλλά άθλιο για τους απλούς ανθρώπους που έχουν εργαστεί σκληρά, έχουν αποταμιεύσει και έχουν προσπαθήσει να προσφέρουν μια αξιοπρεπή ζωή στις οικογένειές τους.

Εκείνοι που αρνούνται ότι η ποσοτική χαλάρωση είναι πληθωριστική τείνουν να είναι αυτοί που έλεγαν ότι η ευρωζώνη δεν θα μπορούσε ποτέ να διαλυθεί. Αυτοί οι άνθρωποι διαβάζουν ποτέ ιστορία; Ο πληθωρισμός ήταν ο τρόπος με τον οποίο ο δυτικός κόσμος αντιμετώπισε τα τεράστια κρατικά χρέη του, όταν έφτασαν για τελευταία φορά στα σημερινά απίθανα επίπεδα, μετά και από τους δύο παγκοσμίους πολέμους, και τον Πρώτο και το Δεύτερο, αν και εκείνα τα χρέη θα μπορούσε κανείς να πει ότι δημιουργήθηκαν εξαιτίας ενός  μάλλον αξιοπρεπούς στόχου.

Ο πληθωρισμός θα είναι η απάντησή μας και στα σημερινά χρέη – τα χρέη της ξεκάθαρης αδυναμίας. Όπως οδεύουν τα πράγματα, θα αποδειχθεί απλώς ότι, παρά τις όποιες τεχνολογικές εξελίξεις του περασμένου αιώνα, έχουμε προοδεύσει πραγματικά πολύ λίγο.

Δημοσιεύτηκε στην βρετανική εφημερίδα The Telegraph την 1^η Οκτωβρίου 2011