Το τσιγάρο, το πούρο και ο τραμπούκος

 από 24grammata

Η περιηγηση στον κόσμο των πράγματων ξεκινά την επόμενη εβδομάδα με πρώτο σταθμό τον Καπνό. Αναζητάμε την ώσμωση του Καπνού (tabacco) στην Τέχνη και την Καθημερινότητα μας.
γράφει ο Γιώργος Δαμιανός
Έχουμε λέξεις των Μάγια στο καθημερινό μας λεξιλόγιο;
Μπορεί η προφητεία των Μάγια να είναι μακριά από τη ζωή του κάθε λογικού ανθρώπου, αλλά λέξεις των Μάγια έχουν ενταχθεί στην καθημερινή μας ζωή. Μία από αυτές είναι το “τσιγάρο”. Το cigar στη γλώσσα των Μάγια σημαίνει “καπνίζω”, απ εκεί, πιθανότατα, το πήραν οι Ισπανοί και το μετέτρεψαν σε cigarro > ιταλ. cigaro και έφτασε σε εμάς ως τσιγάρο> τσιγαρ(ι)λίκι, τσιγαροθήκη, τσιγαρόχαρτο κ.ά. (η λέξη μαρτυρείται από το 1871).
πούρο και πουριτανός
Η λέξη πούρο παράγεται από το ιταλικό ή ισπανικό “puro”, που σημαίνει  “αγνός, καθαρός,  γνήσιος”. Με την ίδια σημασία και το αγγλικό “pure” (και από εδώ προήλθε η λέξη πουριτανισμός για να δηλώσει την αυστηρή, συνήθως υποκριτική,  “αγνότητα” των ηθών)
Σχετικά με το ελληνικό πούρο, μόνο στην Ελλάδα προσδιορίζει τον ταμπάκο, φαίνεται ότι οι Έλληνες  επηρεάστηκαν με τα κουτιά των πούρων,  που έγραφαν “puro tabbacco” (: αγνός καπνός) και κράτησαν το αρχικό επίθετο “puro” για να προσδιορίζουν αυτό που άλλοι ορίζουν ως cigar, cigare, cigaro κλπ
Πούρα τραμπούκο
Αξιοπερίεργη είναι  η ιστορία και αυτής της λέξης: τραμπούκο. Η σημερινή σημασία του όρου, συνδυάζεται με τη νοηματική απόδοση της λέξης «γορίλλας» και προσδιορίζει τον άνθρωπο που προκαλεί επεισόδια, συνήθως, επί πληρωμή (κακοσημη μόνο στην ελληνική γλώσσα). Χρησιμοποιήθηκε, στη γλώσσα μας, με αυτήν τη σημασία λόγω της συνήθειας ορισμένων πολιτικών (στα τέλη του 1800) να προσφέρουν ένα πούρο Αβάνας, μάρκας Trabuco (υπάρχει ακόμα) στους μπράβους τους, όταν εκφόβιζαν τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Γενικότερα, ήταν η μόδα της εποχής να κυκλοφορούν οι «γορίλες» ή οι  «φουσκωτοί» με τα πούρα Trabuco
Το πούρο Αβάνας Tραμπούκο ήταν χοντρό και κοντό και ονομάστηκε έτσι, από τους κουβανούς, επειδή έμοιαζε με τη ρωμαϊκή πολιορκητική μηχανή  που εκτόξευε πέτρες («το κανονάκι», λατ: trabuchetum, trabucus, ισπ: trabuco)