133 μέρες: Η Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία του 1919.

Lenin Reloaded

Ο Μπέλα Κουν μιλάει στο ουγγρικό προλεταριάτο

Στις 21 Μάρτη του 1919, και σαν αποτέλεσμα πολλαπλών ευτυχών για το εργατικό κίνημα συγκυριών, η Ουγγαρία έγινε Σοβιετική Δημοκρατία αναίμακτα και χωρίς ένοπλη σύγκρουση. Ο "ούγγρος Κερένσκι" Μιχάλι Κάρολι, αν και είχε την υποστήριξη της φεουδαρχικής αριστοκρατίας, του κεφαλαίου και της εκκλησίας, είχε αποτύχει παταγωδώς να φέρει σε πέρας την αστικοδημοκρατική επανάσταση που για μια σειρά ιστορικών και οικονομικών λόγων είχε καταστεί αναγκαία για τις ίδιες τις προνομιούχες τάξεις της χώρας. Η κυβερνητική εξουσία δόθηκε "στο χέρι" ενός νεότευκτου και άπειρου ακόμα Κομμουνιστικού Κόμματος με μοναδική προϋπόθεση την εθελούσια αυτοδιάλυσή του και την συγχώνευσή του στην κυβέρνηση με τους σοσιαλδημοκράτες. Και του δόθηκε από τους Σοσιαλδημοκράτες, που ενώ, μιμούμενοι τους γερμανούς ομολόγους τους, είχαν λίγο πρωτύτερα καταστείλει άγρια τους κομμουνιστές, αποφάσισαν, μετά την κρίση που ανάγκασε τον Κάρολι να αναζητήσει σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση, να τους επισκεφθούν στη φυλακή και να διαπραγματευτούν μαζί τους τη συγκυβέρνηση.


Ο Λένιν, όπως είδαμε, δεν συμμεριζόταν απόλυτα την αισιοδοξία για το απρόσμενα ευτυχές και πρωτόγνωρο των συγκυριών. Στις 23 Μάρτη, δύο μέρες μετά την ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας, έστειλε ένα ανήσυχο και κατεπείγον τηλεγράφημα στον Μπέλα Κουν. Όμως ο Κουν τον καθησύχασε απόλυτα. Στις 1 του Αυγούστου του 1919 όμως, η Σοβιετική Δημοκρατία της Ουγγαρίας θα εξέπνεε άδοξα καθώς ο Λευκός Στρατός της Ρουμανίας εισέβαλλε στη Βουδαπέστη. Είχε διαρκέσει 133 μέρες, 61 περισσότερες από την Παρισινή Κομμούνα.


Τα προβλήματα ξεκίνησαν από την αρχή, όταν η νέα κυβέρνηση βρέθηκε αντιμέτωπη με το "αγροτικό ζήτημα", το πυρηνικό ζήτημα της εποχής. Η πολιτική την οποία επέλεξε ήταν κατά τα φαινόμενα επιθετικότερη αυτής των Μπολσεβίκων προς την κατεύθυνση της κολλεκτιβοποίησης, αλλά αυτό άρχισε να δημιουργεί συμμαχίες μεταξύ των μεσαίων και μεγάλων γαιοκτημόνων και των μικροκαλλιεργητών αντί να τις διαλύει.


Η αυξανόμενη εχθρότητα των αγροτών κατέστησε δύσκολη την απαλλοτρίωση μέρους της παραγωγής για τις ανάγκες της πόλης. Την ίδια στιγμή, η νέα κυβέρνηση υιοθέτησε επιθετικότερη των Μπολσεβίκων πολιτική και στο ζήτημα των χωρίς αποζημίωση εθνικοποιήσεων, κρατικοποιώντας κάθε επιχείρηση με πάνω από 50 εργαζόμενους δια διατάγματος μόλις 5 μέρες μετά την ανάληψη της εξουσίας. Αντίθετα, η εκκαθάριση του στρατού από αντιδραστικά στοιχεία προχώρησε με σημαντικές καθυστερήσεις, και η καταστροφή του παλιού κρατικού μηχανισμού πέρασε σε δεύτερη μοίρα ως προτεραιότητα.

Αυτό κατέστησε την Ουγγαρία ιδιαίτερα αδύναμη στη στρατιωτική επέμβαση, κι έτσι, με την ενθάρρυνση των δυνάμεων της Αντάντ, οι Ρουμάνοι επιτέθηκαν στη χώρα στις 16 Απρίλη του 1919. Ο απροετοίμαστος και διαβρωμένος από αντιδραστικά στοιχεία του παλιού καθεστώτος Κόκκινος Στρατός ηττήθηκε γρήγορα, κι ένα κομμάτι του αυτομόλησε στον εχθρό.


Βλέποντας την εύκολη επιτυχία των Ρουμάνων, οι Σέρβοι, επίσης με την ενθάρρυνση της Γαλλικής, Αγγλικής και Αμερικανικής ιμπεριαλιστικής συμμαχίας, εισέβαλλαν στην νότια Ουγγαρία, και οι Τσέχοι επιτέθηκαν στην Δυτική, με ηγέτες Γάλλους και Ιταλούς αξιωματικούς.

Η αντίδραση των Ούγγρων σοσιαλδημοκρατών, με τους οποίους είχαν συγχωνευθεί οι κομμουνιστές, ήταν η άμεση παραίτηση από την υπεράσπιση της Σοβιετικής Δημοκρατίας. Το ηγετικό στέλεχός τους Wilhelm Bohm, που είχε ηγηθεί μάλιστα πρωτύτερα του Κόκκινου Στρατού, ετοίμασε σχέδιο παράδοσης της χώρας. Οι εργάτες της Βουδαπέστης αντιστάθηκαν, κινητοποιήθηκαν αυτόβουλα, και κατατάγηκαν εθελοντικά και μαζικά στον στρατό. Η είσοδος τους στις ένοπλες δυνάμεις ανέτρεψε την κατάσταση και ο ουγγρικός στρατός πέτυχε να αποκρούσει τις επιθέσεις και να εξαπολύσει αντεπίθεση. Έτσι, οι Ούγγροι ένοπλοι προλετάριοι ελευθέρωσαν μεγάλο κομμάτι της Σλοβακίας και στις 16 Ιούνη κηρύχθηκε Σοβιετική Δημοκρατία και στη Σλοβακία.

Τα κυβερνητικά στελέχη των σοσιαλδημοκρατών όμως άρχισαν να υποσκάπτουν τις προσπάθειες του προλεταριακού στρατού, κατηγορώντας τον για υπερβολική σκληρότητα. Έσπειραν φόβο και ηττοπάθεια στην ίδια τη χώρα τη στιγμή που ο ανανεωμένος Κόκκινος Στρατός της χώρας προέλαυνε στο μέτωπο. Ο Μπέλα Κουν άρχισε, πολύ αργά βέβαια, να συνειδητοποιεί το λάθος της συγχώνευσης, ιδιαίτερα καθώς οι σοσιαλδημοκράτες ήλεγχαν όλα σχεδόν τα ηγετικά σώματα του κόμματος. Όμως η καθυστερημένη αυτή συνειδητοποίηση ενίσχυσε την ηττοπάθεια, καθώς οι αναφορές στο ενδεχόμενο αποχώρησης των κομμουνιστών υπέσκαψαν την αυτοπεποίθηση της χώρας σε μια κρίσιμη στιγμή, όταν ο πόλεμος επέβαλλε την ενότητα.

Στις 8 Ιούνη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Γουντρόου Γουϊλσον έστειλε τηλεσίγραφο στην Βουδαπέστη, απαιτώντας να σταματήσει την προέλασή του ο Ουγγρικός στρατός, απειλώντας να χρησιμοποιήσει βία αν δεν συμμορφωνόταν η χώρα. Οι σοσιαλδημοκράτες άρπαξαν την ευκαιρία για να ξεκινήσουν εκστρατεία για την ανάγκη "ειρήνης με κάθε κόστος". Ο Κουν αποδέχτηκε την συνθηκολόγηση παρά τις προειδοποιήσεις του Λένιν να μην εμπιστεύεται τους Συμμάχους.

Στις 26 Ιούνη, ο Κόκκινος Στρατός της Ουγγαρίας άρχισε την υποχώρηση παρά το γεγονός ότι στο έδαφος της Ουγγαρίας παρέμεναν στρατιωτικές δυνάμεις άλλων χωρών. Η σλοβακική Σοβιετική Δημοκρατία παραδόθηκε στον εχθρό. Οι εργάτες που πολέμησαν για να υπερασπιστούν τη χώρα τους και τον κομμουνισμό ένιωσαν προδομένοι και το ηθικό τους κατέρρευσε.


Δυο μέρες πριν την υποχώρηση, στις 24 Ιούνη, εκδηλώθηκε αντεπαναστατική απόπειρα πραξικοπήματος στη Βουδαπέστη από τους "Εθνικούς Σοσιαλδημοκράτες", η οποία απέτυχε. Στις 20 Ιούλη, ο Κλεμενσώ απέρριψε την νομιμότητα των ούγγρων εκπροσώπων στις συνομιλίες για την ειρήνευση και απαίτησε να δημιουργηθεί νέα κυβέρνηση που να αποκλείει το ΚΚ και να περιλαμβάνει "υπεύθυνους ηγέτες των εργατών." Η απαίτηση έγινε άμεσα δεκτή από τους Ούγγρους Σοσιαλδημοκράτες. Οι κομμουνιστές παραδόθηκαν αμαχητί στις απαιτήσεις Κλεμενσώ και σοσιαλδημοκρατών για να "αποφευχθεί η αιματοχυσία."

Έχοντας ανέβει στην εξουσία αναίμακτα, οι κομμουνιστές εξοβελίστηκαν απ' αυτή χωρίς να ανοίξει ρουθούνι. Η νέα, αποκλειστικά σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση ακύρωσε όλους του νόμους που είχαν ψηφιστεί από το συγχωνευμένο κόμμα σοσιαλδημοκρατών και κομμουνιστών στην πρώτη περίοδο. Οι εθνικοποιημένες επιχειρήσεις επιστράφηκαν στους αστούς ιδιοκτήτες τους. Πολλά μέλη του ΚΚ Ουγγαρίας συνελήφθηκαν, ενώ αντεπαναστατικά και αντιδραστικά στοιχεία ελευθερώθηκαν από τις φυλακές. Αλλά η αντεπανάσταση, έχοντας πια πάρει ξεκάθαρα το πάνω χέρι δεν σταμάτησε εκεί. Στις 6 Αυγούστου, η κυβέρνηση των σοσιαλδημοκρατών ανατράπηκε η ίδια από στρατιωτικούς. Το προλεταριάτο της Βουδαπέστης είχε ήδη παραιτηθεί από την προσπάθεια να σώσει τη δημοκρατία μετά την προδοσία της κυβέρνησής του την άνοιξη και τον Ιούλη του 1919. Ο Ρουμανικός στρατός --το κομμάτι του που δέχτηκε να πολεμήσει, γιατί κι εκεί είχαν διεισδύσει οι μπολσεβίκικες ιδέες για την εργατική διεθνή αλληλεγγύη-- εισέβαλλε ανενόχλητος στη Βουδαπέστη, δολοφονώντας τραυματίες στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού στα νοσοκομεία και χρησιμοποιώντας φριχτά βασανιστήρια σε βάρος των κομμουνιστών. 5.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν.


Αυτή ήταν η μοίρα της πρώτης αναίμακτης ανάληψης της εξουσίας από "εργατική κυβέρνηση" στην ιστορία, τρία χρόνια πριν την απόφαση του Τέταρτου Συνεδρίου της Κομιντέρν.