Του Γιώργου Καισάριου
Ας ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα διότι έχω την αίσθηση ότι πολλοί έχουν μπερδευτεί και δεν κατανοούν ορισμένα θέματα.
Δεν νοείται να γίνει οποιοδήποτε αναδιάρθρωση χωρίς παράλληλα να εκπονηθεί σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Σε αυτό θα είμαι ξεκάθαρος. Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κούρεμα, επιμήκυνση ή οτιδήποτε, χωρίς ένα σχέδιο για το τι θα γίνει το τραπεζικό σύστημα την επόμενη μέρα. Δεν έχει κανένα νόημα ορισμένοι να λένε ότι δεν μπορεί να γίνει αναδιάρθρωση διότι θα καταστραφούν οι τράπεζες, διότι εννοείται και είναι δεδομένο ότι, με την όποια αναδιάρθρωση, θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν και οι τράπεζες.
Αν κατά λάθος γίνει ένα κούρεμα ή οτιδήποτε, χωρίς παράλληλα να υπάρχει σχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος (κάτι που δεν μπορώ να φανταστώ), τότε η οικονομία θα καταρρεύσει και η μαύρη τρύπα του χρηματοπιστωτικού κενού θα απορροφήσει τα πάντα μέσα του.
Άρα, μια αναδιάρθρωση σημαίνει παράλληλα και μια ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Τα δυο αυτά πάνε χέρι χέρι και δεν νοείται το ένα χωρίς το άλλο.
Το ερώτημα είναι πως μπορεί να γίνει αυτή η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών; Όπως έχω ξαναπεί, αυτό είναι το μόνο εύκολο. Υπάρχουν σήμερα μηχανισμοί που μπορούν να διεκπεραιώσουν αυτή τη διαδικασία, χωρίς να καταλάβει ο μέσος πολίτης ότι έγινε.
Επίσης, όταν μιλάμε για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δεν είναι μόνο το θέμα των ομολόγων που πρέπει να έχουμε υπόψη. Εδώ που έχουμε φτάσει, οι χασούρες από επισφαλή δάνεια ίσως προκαλέσουν μεγαλύτερες ζημιές στις τράπεζες από το οποιοδήποτε κούρεμα.
Για το κούρεμα συνεχώς ακούτε νούμερα, για τα επισφαλή δάνεια όμως όχι. Πολύ χοντρικά τα συνολικά δάνεια είναι 200 δισ. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο ότι στο τέλος του 2011 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα φτάσουν στο 15% του συνόλου (εκτιμήσεις τραπεζών, όχι δικές μου), τότε μιλάμε για περίπου 30 δισ. σε προβληματικά πάγια.
Παράλληλα όμως, όλοι ξέρουμε ότι μάλλον αυτό το νούμερο είναι λίγο παραπάνω, διότι όλοι ξέρουμε ότι οι τράπεζες προβαίνουν αναγκαστικά σε μετακυλήσεις δανείων που, σε άλλες εποχές δεν θα τα έκαναν. Άρα τα πραγματικά μη εξυπηρετούμε δάνεια ίσως να προσεγγίζουν το 20%.
Άρα ας πάρουμε σαν νούμερο το 20%, ή, περίπου 40 δισ. σε προβληματικά πάγια. Τώρα ας υποθέσουμε ότι περίπου τα μισά θα χρειαστούν να διαγραφούν. Η χασούρα δηλαδή θα είναι περίπου 20 δισ., μείον τα δάνεια τα οποία έχουν ήδη διαγραφεί. Ας υποθέσουμε ότι έχουν ήδη διαγραφεί 5 δισ. Άρα θα χρειαστούμε περίπου 15 δισ. για να στρώσουν οι ισολογισμοί από τα προβληματικά δάνεια.
Για ένα κούρεμα περίπου 50%, να υποθέσουμε ότι οι χασούρες από τα ομόλογα θα είναι περίπου 25 δισ. Άρα μεταξύ ομολόγων και επισφαλών δανείων, οι χασούρες (και άρα τα κεφάλαια τα οποία θα χρειαστούν να αναπληρωθούν) ίσως προσεγγίσουν τα 40 δισ.
Άρα αν υποθέσουμε ότι γίνει ένα κούρεμα, θα πρέπει παράλληλα να βρεθεί τρόπος να διοχετευτούν περίπου 40 δισ. στο τραπεζικό σύστημα.
(Να τονίσω ότι τα πραγματικά ίσως αποδεχτούν λιγότερα, αλλά παίρνουμε σαν παράδειγμα τη χειρότερη δυνατή περίπτωση – worst case scenario).
Το ερώτημα είναι πως θα γίνει αυτό;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Ο ένας βέβαια είναι να τα βάλουν οι μέτοχοι. Κάτι τέτοιο το βλέπω δύσκολο και από την άλλη, ξέρουμε ότι η ΕΚΤ δεν θα το κάνει. Θα μπορούσαν τα λεφτά αυτά να μπουν από τους ήδη μηχανισμούς διάσωσης και αργότερα από το ESM, αλλά αμφιβάλω και για αυτό.
Ο πιο εύκολος τρόπος είναι με τον μηχανισμό ELA. Ενθυμήστε τι έχουμε πει για αυτό τον μηχανισμό ("Παράθυρο για υπονόμευση της ΕΚΤ;" και "Παράθυρο για υπονόμευση της ΕΚΤ; (ΙΙ)").
Όποτε ας κάνουμε μια πρόβα τζενεράλε ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Καθώς λοιπόν αποφασίζουν στην Ευρώπη μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (κατά προτίμηση 50% κούρεμα όπως ελπίζω), το ελληνικό κράτος φτιάχνει ένα σχήμα ονομαζόμενο Greek Bad Bank Fund (GBBF). Κυριότητα των μετοχών έχει κατά 100% το Ελληνικό κράτος.
Στη συνέχεια η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) χορηγεί 40 δισ. σε πιστώσεις σε αυτό το σχήμα, με 1% επιτόκιο.
Το ενέχυρο θα είναι τα περιουσιακά στοιχεία του σχήματος GBBF.
Στη συνέχεια, οι τράπεζες κάνουν αύξηση κεφαλαίου τις τάξεως των 40 δισ. και το GBBF συμμετέχει στην αύξηση παράλληλα με όποιον τωρινό μέτοχο επίσης θέλει να συμμετάσχει. Το GBBF είναι πλέον ο μεγαλύτερος μέτοχος των τραπεζών (ίσως και 90%). Σημαίνει ότι έχει κρατικοποιηθεί το σύνολο του τραπεζικού συστήματος.
Η ΤτΕ λοιπόν έχει εκδώσει 40 δισ. στο σχήμα GBBF με ενέχυρο σχεδόν το σύνολο των κοινών μετοχών του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Αξίζει άραγε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα τόσα; Αν δεν είχε τα τωρινά προβλήματα η απάντηση είναι ναι. Άρα το ενέχυρο είναι ατόφιο.
Μια τέτοια κίνηση (παράλληλα με την αναδιάρθρωση) θα καθάριζε μέσα σε μια νύχτα τις τράπεζες και δεν θα είχε κανένας πλέον καμία αμφιβολία για την φερεγγυότητα τους.
Τόσο ατόφιο και καθαρό θα ήταν πλέον το τραπεζικό μας σύστημα, που όχι μόνο θα μπορούσε από δω και στο εξής να δανείσει (ενώ δεν μπορεί τώρα), αλλά η εμπιστοσύνη θα ήταν τέτοια, που θα επέστρεφαν πολύ γρήγορα οι καταθέσεις που έχουν φύγει και μάλλον θα έρθουν και καταθέσεις που δεν είχαν φύγει εξαρχής.
Όταν μετά από 1-2 χρόνια θα είναι ώριμες οι συνθήκες, το σχήμα GBBF θα πουλήσει σταδιακά τις μετοχές αυτές στην αγορά και θα ξεπληρώσει την ΤτΕ και έτσι θα αντιστραφούν οι συναλλαγές (το πιο πιθανό είναι και με κέρδος για το κράτος, αφού το σχήμα GBBF είναι ιδιοκτησία του κράτους). ΄Η ακόμα καλύτερα, οι τράπεζες να μην μοιράζουν μέρισμα μέχρι να αγοράσουν πίσω τις μετοχές αυτές (εντός δεκαετίας) προκειμένου μάλιστα να αντιστρέψουν και το dilution effect (αλλοίωση μετοχικής σύνθεσης) που προκλήθηκε από αυτή τη διαδικασία.
Το μόνο που θα μείνει να διευθετηθεί είναι να αντιστρέψουν οι συναλλαγές με την ΕΚΤ. Εκτιμώ ότι κάτι είναι σχετικά εύκολο όταν επιστρέψουν και πάλι οι καταθέσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό ίσως κάνει 1-2 χρόνια, αλλά είναι κάτι που με αργούς ρυθμούς θα γίνει.
Για όσους δεν πιστεύουν ότι ένα τέτοια σενάριο μπορεί να γίνει, να σας πω ότι είναι στο περίπου αυτό που έκανε η Ιρλανδία, όταν διοχέτευσε 52 δισ. στο τραπεζικό της σύστημα.
Είναι αυτό το σχέδιο ρεαλιστικό; Η απάντηση είναι ναι είναι. Το αν το έχει σκεφτεί η ελληνική κυβέρνηση και αν το επεξεργάζονται στην Ευρώπη ειλικρινά δεν ξέρω (εκτιμώ όμως πως το επεξεργάζονται). Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι οι λύσεις για να επιλυθεί το πρόβλημα της βιωσιμότητας της Ελλάδος (solvency) είναι περιορισμένες και μόνο κάτι παρεμφερές με αυτό που σας περιέγραψα εδώ μπορεί να προσφέρει μια μακροπρόθεσμη βιώσιμη λύση, σε συνδυασμό με μια αναδιάρθρωση / κούρεμα κτλ.
Διότι έτσι όπως έχει μπλεχτεί το κουβάρι αγαπητέ αναγνώστη, μόνο με τη χρήση της κεντρικής τράπεζας μπορεί να ξεμπλέξει. Όσοι νομίζουν ότι μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα βιωσιμότητας της Ελλάδος με περαιτέρω πιστώσεις που δεν μπορεί να πληρώσει, κάνουν λάθος και πάνε φυρί φυρί να τινάξουν την ένωση και την οικονομία της Ευρώπης στον αέρα.
Α ναι, όσον αφορά το moral hazard της υπόθεσης, ας είχαν λάβει τα μέτρα τους στις Βρυξέλλες και ας είχε προβλέψει ανάλογα η ΕΚΤ για να μην ήταν θέμα. Τώρα πια είναι αργά.
george.kesarios@capital.gr
Ας ξεκαθαρίσουμε ορισμένα πράγματα διότι έχω την αίσθηση ότι πολλοί έχουν μπερδευτεί και δεν κατανοούν ορισμένα θέματα.
Δεν νοείται να γίνει οποιοδήποτε αναδιάρθρωση χωρίς παράλληλα να εκπονηθεί σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Σε αυτό θα είμαι ξεκάθαρος. Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνει κούρεμα, επιμήκυνση ή οτιδήποτε, χωρίς ένα σχέδιο για το τι θα γίνει το τραπεζικό σύστημα την επόμενη μέρα. Δεν έχει κανένα νόημα ορισμένοι να λένε ότι δεν μπορεί να γίνει αναδιάρθρωση διότι θα καταστραφούν οι τράπεζες, διότι εννοείται και είναι δεδομένο ότι, με την όποια αναδιάρθρωση, θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν και οι τράπεζες.
Αν κατά λάθος γίνει ένα κούρεμα ή οτιδήποτε, χωρίς παράλληλα να υπάρχει σχέδιο για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος (κάτι που δεν μπορώ να φανταστώ), τότε η οικονομία θα καταρρεύσει και η μαύρη τρύπα του χρηματοπιστωτικού κενού θα απορροφήσει τα πάντα μέσα του.
Άρα, μια αναδιάρθρωση σημαίνει παράλληλα και μια ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Τα δυο αυτά πάνε χέρι χέρι και δεν νοείται το ένα χωρίς το άλλο.
Το ερώτημα είναι πως μπορεί να γίνει αυτή η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών; Όπως έχω ξαναπεί, αυτό είναι το μόνο εύκολο. Υπάρχουν σήμερα μηχανισμοί που μπορούν να διεκπεραιώσουν αυτή τη διαδικασία, χωρίς να καταλάβει ο μέσος πολίτης ότι έγινε.
Επίσης, όταν μιλάμε για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δεν είναι μόνο το θέμα των ομολόγων που πρέπει να έχουμε υπόψη. Εδώ που έχουμε φτάσει, οι χασούρες από επισφαλή δάνεια ίσως προκαλέσουν μεγαλύτερες ζημιές στις τράπεζες από το οποιοδήποτε κούρεμα.
Για το κούρεμα συνεχώς ακούτε νούμερα, για τα επισφαλή δάνεια όμως όχι. Πολύ χοντρικά τα συνολικά δάνεια είναι 200 δισ. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο ότι στο τέλος του 2011 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα φτάσουν στο 15% του συνόλου (εκτιμήσεις τραπεζών, όχι δικές μου), τότε μιλάμε για περίπου 30 δισ. σε προβληματικά πάγια.
Παράλληλα όμως, όλοι ξέρουμε ότι μάλλον αυτό το νούμερο είναι λίγο παραπάνω, διότι όλοι ξέρουμε ότι οι τράπεζες προβαίνουν αναγκαστικά σε μετακυλήσεις δανείων που, σε άλλες εποχές δεν θα τα έκαναν. Άρα τα πραγματικά μη εξυπηρετούμε δάνεια ίσως να προσεγγίζουν το 20%.
Άρα ας πάρουμε σαν νούμερο το 20%, ή, περίπου 40 δισ. σε προβληματικά πάγια. Τώρα ας υποθέσουμε ότι περίπου τα μισά θα χρειαστούν να διαγραφούν. Η χασούρα δηλαδή θα είναι περίπου 20 δισ., μείον τα δάνεια τα οποία έχουν ήδη διαγραφεί. Ας υποθέσουμε ότι έχουν ήδη διαγραφεί 5 δισ. Άρα θα χρειαστούμε περίπου 15 δισ. για να στρώσουν οι ισολογισμοί από τα προβληματικά δάνεια.
Για ένα κούρεμα περίπου 50%, να υποθέσουμε ότι οι χασούρες από τα ομόλογα θα είναι περίπου 25 δισ. Άρα μεταξύ ομολόγων και επισφαλών δανείων, οι χασούρες (και άρα τα κεφάλαια τα οποία θα χρειαστούν να αναπληρωθούν) ίσως προσεγγίσουν τα 40 δισ.
Άρα αν υποθέσουμε ότι γίνει ένα κούρεμα, θα πρέπει παράλληλα να βρεθεί τρόπος να διοχετευτούν περίπου 40 δισ. στο τραπεζικό σύστημα.
(Να τονίσω ότι τα πραγματικά ίσως αποδεχτούν λιγότερα, αλλά παίρνουμε σαν παράδειγμα τη χειρότερη δυνατή περίπτωση – worst case scenario).
Το ερώτημα είναι πως θα γίνει αυτό;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Ο ένας βέβαια είναι να τα βάλουν οι μέτοχοι. Κάτι τέτοιο το βλέπω δύσκολο και από την άλλη, ξέρουμε ότι η ΕΚΤ δεν θα το κάνει. Θα μπορούσαν τα λεφτά αυτά να μπουν από τους ήδη μηχανισμούς διάσωσης και αργότερα από το ESM, αλλά αμφιβάλω και για αυτό.
Ο πιο εύκολος τρόπος είναι με τον μηχανισμό ELA. Ενθυμήστε τι έχουμε πει για αυτό τον μηχανισμό ("Παράθυρο για υπονόμευση της ΕΚΤ;" και "Παράθυρο για υπονόμευση της ΕΚΤ; (ΙΙ)").
Όποτε ας κάνουμε μια πρόβα τζενεράλε ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Καθώς λοιπόν αποφασίζουν στην Ευρώπη μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (κατά προτίμηση 50% κούρεμα όπως ελπίζω), το ελληνικό κράτος φτιάχνει ένα σχήμα ονομαζόμενο Greek Bad Bank Fund (GBBF). Κυριότητα των μετοχών έχει κατά 100% το Ελληνικό κράτος.
Στη συνέχεια η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) χορηγεί 40 δισ. σε πιστώσεις σε αυτό το σχήμα, με 1% επιτόκιο.
Το ενέχυρο θα είναι τα περιουσιακά στοιχεία του σχήματος GBBF.
Στη συνέχεια, οι τράπεζες κάνουν αύξηση κεφαλαίου τις τάξεως των 40 δισ. και το GBBF συμμετέχει στην αύξηση παράλληλα με όποιον τωρινό μέτοχο επίσης θέλει να συμμετάσχει. Το GBBF είναι πλέον ο μεγαλύτερος μέτοχος των τραπεζών (ίσως και 90%). Σημαίνει ότι έχει κρατικοποιηθεί το σύνολο του τραπεζικού συστήματος.
Η ΤτΕ λοιπόν έχει εκδώσει 40 δισ. στο σχήμα GBBF με ενέχυρο σχεδόν το σύνολο των κοινών μετοχών του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Αξίζει άραγε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα τόσα; Αν δεν είχε τα τωρινά προβλήματα η απάντηση είναι ναι. Άρα το ενέχυρο είναι ατόφιο.
Μια τέτοια κίνηση (παράλληλα με την αναδιάρθρωση) θα καθάριζε μέσα σε μια νύχτα τις τράπεζες και δεν θα είχε κανένας πλέον καμία αμφιβολία για την φερεγγυότητα τους.
Τόσο ατόφιο και καθαρό θα ήταν πλέον το τραπεζικό μας σύστημα, που όχι μόνο θα μπορούσε από δω και στο εξής να δανείσει (ενώ δεν μπορεί τώρα), αλλά η εμπιστοσύνη θα ήταν τέτοια, που θα επέστρεφαν πολύ γρήγορα οι καταθέσεις που έχουν φύγει και μάλλον θα έρθουν και καταθέσεις που δεν είχαν φύγει εξαρχής.
Όταν μετά από 1-2 χρόνια θα είναι ώριμες οι συνθήκες, το σχήμα GBBF θα πουλήσει σταδιακά τις μετοχές αυτές στην αγορά και θα ξεπληρώσει την ΤτΕ και έτσι θα αντιστραφούν οι συναλλαγές (το πιο πιθανό είναι και με κέρδος για το κράτος, αφού το σχήμα GBBF είναι ιδιοκτησία του κράτους). ΄Η ακόμα καλύτερα, οι τράπεζες να μην μοιράζουν μέρισμα μέχρι να αγοράσουν πίσω τις μετοχές αυτές (εντός δεκαετίας) προκειμένου μάλιστα να αντιστρέψουν και το dilution effect (αλλοίωση μετοχικής σύνθεσης) που προκλήθηκε από αυτή τη διαδικασία.
Το μόνο που θα μείνει να διευθετηθεί είναι να αντιστρέψουν οι συναλλαγές με την ΕΚΤ. Εκτιμώ ότι κάτι είναι σχετικά εύκολο όταν επιστρέψουν και πάλι οι καταθέσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτό ίσως κάνει 1-2 χρόνια, αλλά είναι κάτι που με αργούς ρυθμούς θα γίνει.
Για όσους δεν πιστεύουν ότι ένα τέτοια σενάριο μπορεί να γίνει, να σας πω ότι είναι στο περίπου αυτό που έκανε η Ιρλανδία, όταν διοχέτευσε 52 δισ. στο τραπεζικό της σύστημα.
Είναι αυτό το σχέδιο ρεαλιστικό; Η απάντηση είναι ναι είναι. Το αν το έχει σκεφτεί η ελληνική κυβέρνηση και αν το επεξεργάζονται στην Ευρώπη ειλικρινά δεν ξέρω (εκτιμώ όμως πως το επεξεργάζονται). Αυτό που ξέρω όμως είναι ότι οι λύσεις για να επιλυθεί το πρόβλημα της βιωσιμότητας της Ελλάδος (solvency) είναι περιορισμένες και μόνο κάτι παρεμφερές με αυτό που σας περιέγραψα εδώ μπορεί να προσφέρει μια μακροπρόθεσμη βιώσιμη λύση, σε συνδυασμό με μια αναδιάρθρωση / κούρεμα κτλ.
Διότι έτσι όπως έχει μπλεχτεί το κουβάρι αγαπητέ αναγνώστη, μόνο με τη χρήση της κεντρικής τράπεζας μπορεί να ξεμπλέξει. Όσοι νομίζουν ότι μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα βιωσιμότητας της Ελλάδος με περαιτέρω πιστώσεις που δεν μπορεί να πληρώσει, κάνουν λάθος και πάνε φυρί φυρί να τινάξουν την ένωση και την οικονομία της Ευρώπης στον αέρα.
Α ναι, όσον αφορά το moral hazard της υπόθεσης, ας είχαν λάβει τα μέτρα τους στις Βρυξέλλες και ας είχε προβλέψει ανάλογα η ΕΚΤ για να μην ήταν θέμα. Τώρα πια είναι αργά.
george.kesarios@capital.gr
Πηγή:www.capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου