V.I. Lenin-Η μέθοδος πάλης της αστικής διανόησης ενάντια στους εργάτες (I)

lenin reloaded


V.I. Lenin
Η μέθοδος πάλης της αστικής διανόησης ενάντια στους εργάτες
Prosveshcheniye, αρ. 6, Ιούνιος 1914
Μετάφραση (από τα αγγλικά): Lenin Reloaded

Σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες στον κόσμο, η αστική τάξη προσφεύγει σε δύο μεθόδους στην πάλη της ενάντια στο εργατικό κίνημα και τα εργατικά κόμματα. Η μία μέθοδος είναι αυτή της βίας, των διώξεων, των απαγορεύσεων και της καταστολής. Στην βάση της, είναι μια φεουδαρχική, μεσαιωνική μέθοδος. Υπάρχουν παντού τμήματα και ομάδες της αστικής τάξης —μικρότερα στις αναπτυγμένες χώρες, μεγαλύτερα στις μη αναπτυγμένες— τα οποία προτιμούν αυτές τις μεθόδους· σε ορισμένες, πολύ κρίσιμες στιγμές στην εργατική πάλη ενάντια στην μισθωτή δουλεία, ολάκερη η αστική τάξη συμφωνεί για την χρήση αυτών των μεθόδων. Ιστορικά παραδείγματα τέτοιων στιγμών μας δίνει ο Χαρτισμός στην Αγγλία και το 1849 και το 1871 στη Γαλλία. [1]


Η άλλη μέθοδος που χρησιμοποιεί η αστική τάξη είναι το να διαιρεί τους εργάτες, να δημιουργεί ρήγματα στις τάξεις τους, να εξαγοράζει ορισμένους εκπροσώπους ή ορισμένες ομάδες του προλεταριάτου ώστε να τους έχει με το μέρος της. Αυτές δεν είναι φεουδαρχικές αλλά καθαρά αστικές και σύγχρονες μέθοδοι, οι οποίες συμβαδίζουν με τα αναπτυγμένα και πολιτισμένα έθιμα του καπιταλισμού και με το δημοκρατικό σύστημα.


Γιατί το δημοκρατικό σύστημα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά της αστικής κοινωνίας, το καθαρότερο και πιο τέλειο αστικό χαρακτηριστικό. Σ’ αυτό το σύστημα, η μεγαλύτερη ελευθερία, το μεγαλύτερο εύρος και η μεγαλύτερη καθαρότητα που μπορεί να έχει η ταξική πάλη συνδυάζονται με την μεγαλύτερη πανουργία, με μεταμφιέσεις και τεχνάσματα που έχουν ως στόχο την εξάπλωση της “ιδεολογικής” επιρροής της αστικής τάξης στους μισθωτούς δούλους, ώστε να τους αποτρέψει από την πάλη ενάντια στη μισθωτή δουλεία.



Όντας σε συμφωνία με την τεράστια οπισθοδρομικότητα της Ρωσίας, οι φεουδαρχικές μέθοδοι πολέμου ενάντια στο εργατικό κίνημα κυριαρχούν φρικωδώς στη χώρα. Μετά το 1905, όμως, σημειώθηκε σημαντική “πρόοδος” στην απασχόληση φιλελεύθερων και δημοκρατικών μεθόδων για να εξαπατηθούν και να διαφθαρούν οι εργάτες. Ανάμεσα στις φιλελεύθερες μεθόδους έχουμε, για παράδειγμα: την άνοδο του εθνικισμού, μια ισχυρότερη τάση για την αναπαλαίωση και αναζωογόνηση της θρησκείας “για το λαό” (η οποία πήρε, άμμεσα και έμμεσα, τη μορφή της ανάπτυξης της ιδεαλιστικής, καντιανής και μαχιστικής φιλοσοφίας), τις “επιτυχίες” των αστικών θεωριών για την πολιτική οικονομία (σε συνδυασμό με την εργατική θεωρία της αξίας ή αντικαθιστώντας την), κλπ κλπ.


Ανάμεσα στις δημοκρατικές μεθόδους εξαπάτησης των εργατών και υποταγής τους στην αστική ιδεολογία είναι οι ποικιλίες των εξαϋλωτών, των Ναρόντνικων και των Καντέτων. Η πρόθεσή μας στο άρθρο αυτό, που αφορά κάποια σημαίνοντα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στις παρυφές του εργατικού κινήματος, είναι να επιστήσουμε την προσοχή του αναγνώστη σ’ αυτές τις μεθόδους.

Ι. Η συμμαχία των Εξαϋλωτών και των Ναρόντνικων ενάντια στους εργάτες
Λέγεται πως η ιστορία αγαπά την ειρωνεία, το να παίζει παιχνίδια στους ανθρώπους, να συσκοτίζει την δυνατότητά τους για κατανόηση. Στην ιστορία, αυτό συμβαίνει διαρκώς στα άτομα, τις ομάδες ή τις τάσεις που δεν έχουν επίγνωση του τι πραγματικά εκπροσωπούν, δηλαδή που δεν μπορούν να κατανοήσουν σε ποια τάξηπροσανατολίζονται στην πραγματικότητα (και όχι στη φαντασία τους). Το αν η έλλειψη αυτή κατανόησης είναι γνήσια ή υποκριτική είναι ερώτημα που μπορεί να απασχολεί τον βιογράφο κάποιου συγκεκριμένου ατόμου· για τον μελετητή όμως της πολιτικής, είναι ζήτημα δευτερεύουσας σημασίας το πολύ.


Το σημαντικό θέμα είναι το πώς η ιστορία και η πολιτική ξεμπροστιάζουν τις ομάδες και τις τάσεις και αποκαλύπτουν τον αστικό χαρακτήρα που κρύβεται πίσω απ’ την ψευτοσοσιαλιστική ή ψευτομαρξιστική τους φρασεολογία. Στην εποχή των αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων, πάρα πολλές ομάδες και τάσεις, παντού, σε όλο τον κόσμο, φαντάστηκαν πως ήταν “σοσιαλιστές” και πόζαραν ως τέτοιοι (βλέπε για παράδειγμα τις σχολές που καταλογογραφούν οι Μαρξ και Ένγκελς στο τρίτο κεφάλαιο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου) [2]. Η ιστορία τις έχει ξεμπροστιάσει γρήγορα, σε δέκα με είκοσι χρόνια, ή και λιγότερο.


Σήμερα, η Ρωσία περνά από μια τέτοια ακριβώς φάση.


Πάνε πάνω από δέκα χρόνια τώρα που οι Οικονομολόγοι, και έπειτα οι διάδοχοί τους οι Μενσεβίκοι, και μετά οι διάδοχοι των Μενσεβίκων—οι εξαϋλωτές—άρχισαν να ξεκόβουν από το εργατικό κίνημα.

Οι Μενσεβίκοι ήταν ιδιαίτερα επιθετικοί στις δηλώσεις τους πως οι Μπολσεβίκοι είχαν προσεγγίσει τους Ναρόντνικους.


Και τώρα έχουμε μπροστά μας μια πολύ ξεκάθαρη συμμαχία μεταξύ εξαϋλωτών και Ναρόντνικων, που έχει ως στόχο την εργατική τάξη και τους Μπολσεβίκους, που έμειναν πιστοί στην τάξη αυτή.

Η συμμαχία της μικροαστικής διανόησης—των εξαϋλωτών και των Ναρόντνικων—ενάντια στους εργάτες αναπτύχθηκε αυθόρμητα. Στην αρχή, την προκάλεσε η “πρακτική.” Δεν είναι άξιο απορίας που ο κόσμος λέει πως η πρακτική προπορεύεται της θεωρίας (ειδικά στις περιπτώσεις όσων καθοδηγούνται από ψευδείς θεωρίες). Όταν οι εργάτες της Πετρούπολης απομάκρυναν τους εξαϋλωτές από την εξουσία, όταν απέβαλλαν αυτούς τους εκπροσώπους της αστικής επιρροής από τα διοικητικά συμβούλια των συνδικάτων και από τις υπεύθυνες θέσεις στα συμβούλια των Ασφαλειών, οι εξαϋλωτές βρέθηκαν σε συμμαχία με τους Ναρόντνικους.


“Μόλις βρεθήκαμε βαλλόμενοι (όταν έγιναν οι εκλογές για τα συμβούλια των Ασφαλιστικών)”, γράφει ένας ειλικρινής και αφελής Ναρόντνικος στην Stoikaya Mysl, αρ. 5, “η στενόμυαλη και σεχταριστική στάση των Πραβδιστών έγινε μεμιάς ξεκάθαρη. Αλλά δεν χάσαμε την ελπίδα μας. Μαζί με τους εξαϋλωτές φτιάξαμε μη σεχταριστική λίστα εκλογικών εκπροσώπων που μας έδωσε μια θέση στο Συμβούλιο και δύο θέσεις αναπληρωτών” (βλ. Put Pravdy αρ. 38, 16 Μαρτίου 1914).

Φτωχοί εξαϋλωτές, τι άσχημο παιχνίδι που τους έπαιξε η ιστορία! Πόσο ανελέητα τους ξεμπρόστιασε ο νέος “φίλος και σύμμαχός τους” ο αριστερός Ναρόντνικ!


Οι εξαϋλωτές δεν κατάφεραν ούτε να αποκηρύξουν τις δικές τους επίσημες δηλώσεις και αποφάσεις από το 1903 και μετά, όπου περιέφραφαν τους αριστερούς Ναρόντνικ ως αστούς δημοκράτες!


Η ιστορία πήρε παραμάζωμα τις φράσεις, διέλυσε τις αυταπάτες και ξεμπρόστιασε την ταξική φύση των ομάδων. Τόσο οι Ναρόντνικοι όσο και οι εξαϋλωτές είναι ομάδες μικροαστών διανοουμένων, τους οποίους οι μαρξιστές εργάτες απέβαλλαν από το κίνημα, και που προσπαθούν να ξανατρυπώσουν σ’ αυτό με ψεύτικα προσχήματα.