Μια σύντομη βιο-εργογραφική πορεία του Μπέρλοχτ Μπρεχτ

erodotos weblog

Μπέρλοχτ Μπρεχτ

Βιο-εργογραφική πορεία

• Γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1898
• 1904: Ο Μπρεχτ μπαίνει στο δημοτικό, το 1908 στο γυμνάσιο.
• Δεκάχρονος δημοσιεύει ποιήματα και διηγήσεις στο γυμνασιακό περιοδικό και στην ομώνυμη εφημερίδα της γενέτειράς του.
• 1917: γράφεται στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου του Μονάχου και παρακολουθεί τα μαθήματα του θεατρολόγου Αρτουρ Κούτσερ, φίλου του Φρανκ Βέντεκιντ.
• 1918: σπουδάζει Ιατρική. Τον Οκτώβρη επιστρατεύεται σαν νοσοκόμος. Γράφει τον ποιητικό “Θρύλο του νεκρού στρατιώτη” και την πρώτη μορφή του θεατρικού “Βάαλ”.
• 1920: συμμετέχει σ’ ένα Συμβούλιο Εργατών και Στρατιωτών.
• Σε κείμενό του (3/1954), αναφέρεται αυτοκριτικά στη “δυσκολονόητη”, “ιδεαλιστική διαλεκτική” του θεατρικού “Ταμπούρλα μέσα στη νύχτα” (πρώτη γραφή το 1920) με ήρωα τον στρατιώτη Κράγκελ που “γυρίζει την πλάτη του στην επανάσταση”, αλλά και στα”Βάαλ”, “Στη ζούγκλα των πόλεων” (1922), “Αντρας ίσον άντρας” (1925. Τίτλος της πρώτης γραφής “Γκαλγκάι”), γράφει: “Δεν είχα σχεδόν ακόμα καμιά ακριβή πληροφορία για τη Ρώσικη Επανάσταση, όμως ακόμα και οι περιορισμένες εμπειρίες μου όταν ήμουν απλός υγειονομικός φαντάρος το χειμώνα του 1918, μ’ έκαναν να υποψιάζομαι ότι είχε εμφανιστεί στο προσκήνιο μια εντελώς διαφορετική, μια νέα αγωνιστική δύναμη τεράστιας έκτασης: το επαναστατικό προλεταριάτο. (… ) Αργότερα εργάστηκα σύμφωνα με διαφορετικές απόψεις και τα έργα ήταν απλούστερα και υλιστικότερα (… ) “.
• 1919: Στο Μόναχο βοηθά τους Σπαρτακιστές. Συνεργάζεται με τον δημοφιλή κωμικό Καρλ Βάλεντιν.Η Πάουλα Μπανχόλτσερ γεννά το γιο του Φρανκ. Γράφει για θέατρο στην κομμουνιστική εφημερίδα του Αουγκσμπουργκ “Volkswille”, τον “Σπάρτακο” και τα μονόπρακτα για τον Βάλεντιν “Μικροαστικός γάμος”, “Lux in tenebris”, “Ο ζητιάνος”, “Ο ψόφιος σκύλος”, “Ξορκίζει το διάβολο”, “Το ψάρεμα”.
• 1922: “δραματουργός” του “Καμερσπίλε” του Μονάχου, όπου παρουσιάζεται το “Ταμπούρλα μέσα στη νύχτα”, που διακρίνεται με το βραβείο “Κλάιστ” και ανεβάζεται στο βερολινέζικο “Ντόιτσες Τεάτερ” του διάσημου σκηνοθέτη Μαξ Ράινχαρτ. Παντρεύεται τη Μαριάννα Τσοφ. Γράφει το αυτοβιογραφικό “Για τον Μπ. Μπ. “ και τον “Αννίβα”.
• 1923: γεννιέται η κόρη του Χάννε. Παρουσιάζεται στο Μόναχο το “Στη ζούγκλα των πόλεων”. Συνδέεται με την τρίτη γυναίκα του, Ελένα Βάιγκελ,κορυφαία ερμηνεύτρια των έργων του. Το αποτυχημένο πραξικόπημα των Χίτλερ – Λούντεντορφ (11/1923) τον περιλαμβάνει στη λίστα των διώξεων. Παρουσιάζεται στη Λειψία ο “Βάαλ”.
• Με τον Φοϊχτβάνγκερ διασκευάζει τον “Εδουάρδο Β” του Μάρλοου και το σκηνοθετεί (1924) στο Μόναχο.
• 1924 – 1926: “δραματουργός” του “Ντόιτσες Τεάτερ”, όπου ανεβάζεται η “Ζούγκλα των πόλεων”, ενώ στο”Στάατς Τεάτερ” ο “Εδουάρδος Β”. Η Ελένα Βάιγκελ γεννά το γιο τουΣτέφαν.
• 1925: διασκευάζει την “Κυρία με τας καμελίας”,που σκηνοθετεί ο Μπέρναρντ Ράιχ. Δημοσιεύει ποιήματα, σύντομες ιστορίες κλπ., σε πολλές εφημερίδες. Με νέους συγγραφείς ιδρύει την “Ομάδα 1925″.
• 1926: σκηνοθετεί παραλλαγή του “Βάαλ”, “Βίος και πολιτεία του Βάαλ του αρσενικού”.Αναπτύσσει τη θεωρία του για το επικό θέατρο.Παίζεται ο “Γάμος” στη Φραγκφούρτη. Δημοσιεύεται το ποιητικό “Προσευχητάρι τσέπης”,που επανεκδίδεται το 1927 ως “Προσευχητάρι του Μπέρτολντ Μπρεχτ”. Μεταδίδεται ραδιοφωνικά το “Αντρας για άντρας”. Δουλεύει τον “Σβέικ” για τον διάσημο σκηνοθέτη Πισκάτορ και το “Μικρό Μαχαγκόνι” με τον συνθέτη Κουρτ Βάιλ,που παίζεται στο Φεστιβάλ Μουσικής του Μπάντεν – Μπάντεν. Παρουσιάζει ραδιοφωνικά τον “Μάκβεθ”.Δουλεύει τα “Φάτσερ” και “Φλαϊσχάκερ” για να τα ανεβάσει ο Πισκάτορ.
• 1928: Στη βερολινέζικη “Λαϊκή Σκηνή” το “Αντρας για άντρας” και στο “Σιφμπάουερνταμ Τεάτερ” η “Οπερα της πεντάρας”.Γράφει τα“Ανοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόνι” και “Η πτήση των Λίντμπεργκ”,το οποίο μαζί με το “Διδακτικό έργο του Μπάντεν – Μπάντεν” παρουσιάζεται στο Μπάντεν – Μπάντεν. Ανεβαίνει, με ποιήματά του, το “Χάπι έντ” της Ελίζαμπεθ Χάουπτμαν,με την οποία συνεργάζεται για ημιτελή έργα του. (σ. σ. Τη συνεργασία αυτή επικαλούνται οι λασπολόγοι περί του “κλέφτη” ξένης πνευματικής ιδιοκτησίας Μπρεχτ).
• 1930: “Ανοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόνι” στη Λειψία. Εκδοση των δύο πρώτων τόμων των “Δοκιμών”.Στο Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Βερολίνου παρουσιάζεται το “Αυτός που λέει Ναι”,που το ξαναγράφει. Γράφει και το “Αυτός που λέει Οχι”.Η Βάιγκελ γεννά την κόρη του Μπάρμπαρα (ζει και είναι κληρονόμος του). Ανεβαίνει η “Απόφαση”. Δίκη με τον Παμστ για την αλλοίωση του σεναρίου του στην κινηματογραφική “Οπερα της πεντάρας”. Γράφει τα “Η εξαίρεση και ο κανόνας”, “Η Αγία Ιωάννα των Σφαγείων” και πλήθος θεωρητικά (ιδεολογικά, θεατρολογικά κ.ά.).
• 1931: Γράφει στην εφημερίδα του ΚΚΓ.Διασκευάζει για το ραδιόφωνο τον “Αμλετ”. Σκηνοθετεί νέα παραλλαγή του “Αντρας για άντρας”.Δημοσιεύει το πραγματικό κινηματογραφικό σενάριο για την “Οπερα της πεντάρας”. Γράφει τη “Μάνα” (βασισμένος στη “Μάνα” του Γκόρκι) και τη σκηνοθετεί το 1932, όπως και την “Αγία Ιωάννα των σφαγείων”.Η Επιτροπή Ελέγχου απαγορεύει λόγω του σεναρίου του, την ταινία του Σλάταν Ντούβο “Κούλε Βάμπε”,που παίζεται αργότερα λογοκριμένη. Ο Μπρεχτ πάει στη Μόσχα για την προβολή της ταινίας αυτής. Παρακολουθεί μαρξιστικά μαθήματα στη Σχολή “Καρλ Μαρξ” στο Βερολίνο.Γράφει το “Στρογγυλοκέφαλοι και Σουβλοκέφαλοι” και το παιδικό “Τρεις στρατιώτες”.
• 1933: Γενάρης: στην Ερφούρτη η αστυνομία διακόπτει την παράσταση της “Απόφασης” και στο Ντάρμστατ απαγορεύεται το ανέβασμα της “Αγίας Ιωάννας των σφαγείων”.

15χρονη εξορία και επιστροφή

• 27/2/1933: πυρκαγιά στο Ράιχσταγκ.
• 28/2: η οικογένεια Μπρεχτ, κυνηγημένη από τους ναζί, παίρνει το δρόμο της εξορίας (Πράγα, Βιέννη, Ζυρίχη, Καρόνα). 
• 10/5/1933 οι ναζί καίνε τα βιβλία του. Τα “Επτά θανάσιμα αμαρτήματα των μικροαστών” παίζονται στο Παρίσι. Συνεχίζεται η εξορία: Δανία (Σβέντμποργκ). Γράφει το “Μυθιστόρημα της πεντάρας”.
• 1934: Συνεργάζεται σε γερμανόφωνα περιοδικά εξορίστων. Εκδίδονται το “Μυθιστόρημα της πεντάρας” (Αμστερνταμ) και τα “Τραγούδια, ποιήματα, χορικά” (Παρίσι). Γράφει το “Οράτιοι και Κουράτιοι”.
• 1935: Ταξίδι στη Μόσχα. Του αφαιρείται η γερμανική ιθαγένεια. Συμμετέχει στο αντιφασιστικό Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων (Παρίσι). Ερασιτέχνες εργάτες ανεβάζουν τη “Μάνα” στην Κοπεγχάγη.Πάει στη Ν. Υόρκη, όπου ανεβαίνει η “Μάνα” και γράφει τα “Τρόμος και αθλιότητα στο Γ Ράιχ” και “Πέντε δυσκολίες για να γράψει κανείς την αλήθεια”.
• 1936: Γυρίζει στο Σβέντμποργκ. Ανεβαίνουν στην Κοπεγχάγη οι “Στογγυλοκέφαλοι και σουβλοκέφαλοι” και τα “Επτά θανάσιμα αμαρτήματα των μικροαστών”.Η παράσταση αυτή απαγορεύεται από τον βασιλιά. Γράφει θεωρητικά κείμενα για το θέατρο.
• 1937: Συμμετέχει στο Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων υπέρ του Ισπανικού λαού (Παρίσι), όπου σκηνοθετεί τα “Ντουφέκια της κυρά Καράρ” και γράφει το “Μυθιστόρημα των Τούι” και το “Με Τι”.
• 1938: Στην Κοπεγχάγη παρουσιάζει τα “Ντουφέκια της κυρά Καράρ” και στο Παρίσι το “Γ Ράιχ” με τίτλο “99%”.Στο Σβέντμποργκ γράφει το “Η γη γυρίζει” (πρώτη παραλλαγή του “Βίου του Γαλιλαίου”) και το μυθιστόρημα “Οι κομπίνες του κυρίου Ιουλίου Καίσαρα”.
• 1939: Ενόψει της γερμανικής κατοχής της Δανίας, καταφεύγει στη Σουηδία, όπου βοηθά εργατικούς και φοιτητικούς θιάσους. Γράφει θεωρητικά κείμενα και τα “Ανάκριση του Λούκουλου”, “Η μάνα Κουράγιο και τα παιδιά της”, “Ποιήματα του Σβέντμποργκ”, “Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν”.
• 1940: Λόγω της γερμανικής παρουσίας εγκαταλείπει τη Σουηδία για τη Φινλανδία, όπου γράφει θεωρητικά κείμενα και τα“Ο αφέντης Πούντιλα και ο υπηρέτης του ο Μάτι”, “Διάλογοι εξορίστων”.
• 1941: Καταφεύγει στην ΕΣΣΔ και από εκεί για τις ΗΠΑ,όπου γράφει τα “Η αποτρεπτική άνοδος του Αρτούρο Ούι”, “Τα οράματα της Σιμόν Μασάρ”.
• 1942: Συνεργάζεται με τον Φριτς Λανγκ για την ταινία “Και οι δήμιοι πεθαίνουν”.Στη Ν. Υόρκη ανεβαίνει στα γερμανικά το “Τρόμος και αθλιότητα στο Γ Ράιχ”.
• 1943: Κυκλοφορεί στη Ν. Υόρκη το “Μυθιστόρημα της πεντάρας”. Διασκευάζει τη “Δούκισσα του Αμάλφι” του Γουέμστερ. Στο Ανατολικό Μέτωπο σκοτώνεται ο γιος του Φρανκ.Γράφει τον “Σβέικ στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο”.Στην Ευρώπη είναι διάσημος, στις ΗΠΑ υποφέρει.
• 1944: Γράφει τον “Καυκασιανό κύκλο με την κιμωλία”,σχεδιάζει τα “Βίος του Κομφούκιου”, “Ζωή και θάνατος της Ρόζας Λούξενμπουργκ” κ. ά. και με τον φιλοκομμουνιστή, κορυφαίο Αμερικανό ηθοποιό Τσαρλς Λότον ξαναδουλεύει τον “Γαλιλαίο” και συνεργάζεται για σενάρια.
• 1945: Ανεβαίνει στη Ν. Υόρκη, στα αγγλικά, με τίτλο “Η ιδιωτική ζωή της ανώτερης φυλής”,το “Γ Ράιχ”. Διασκευάζει σε ποίημα το “Κομμουνιστικό Μανιφέστο”.
• 1946: Στη Ν. Υόρκη και Βοστόνη παίζεται η διασκευασμένη “Δούκισσα του Αμάλφι”.
• 1947: Ο Λότον ανεβάζει τον “Γαλιλαίο”.
• Οκτώβρης 1947: Ανακρίνεται από την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών. Εγκαταλείπει τις ΗΠΑ. Πάει στην Ελβετία. Γράφει την “Αντιγόνη”.
• 1948: Ανεβαίνουν έργα του στο Βερολίνο, στη Μινεσότα, στη Ζυρίχη. Οι Αμερικάνοι “σύμμαχοι” τού αρνούνται τη βίζα για να πάει στο Βερολίνο. Με τσέχικο διαβατήριο τελικά καταφέρνει να περάσει στο Ανατολικό Βερολίνο,όπου εκδίδει τη συλλογή “Ιστορίες του Καζαμία” και γράφει το σπουδαίο ιδεολογικό – θεωρητικό “Μικρό όργανο για το Θέατρο”.
• 1949: Ιδρύει με τη Βάιγκελ το θίασο “Μπερλίνερ Ανσάμπλ” και ανεβάζει στο “Ντόιτσες Τεάτερ” τη “Μάνα Κουράγιο” και τον “Πούντιλα”. Γράφει τις “Μέρες της Κομμούνας”.
• Από τα τέλη του 1949 μέχρι τις 14/8/1956 που πεθαίνει, η ζωή, η δράση, το συγγραφικό και σκηνοθετικό έργο του επιβεβαιώνει την τεράστια πνευματική αξία και ακλόνητη πίστηστο σοσιαλισμό του Μπρεχτ. Πολλούς και μεγάλους “σταθμούς” έχει και αυτή την περίοδο η πολύπλευρη δημιουργία του. Αναφέρουμε μερικούς και όσα έγραψε αυτά τα χρόνια: Γίνεται μέλος της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου. Εκδίδει πλήθος ποιημάτων του. Απευθύνει ιδεολογικού περιεχομένου “Ανοιχτή επιστολή στους Γερμανούς συγγραφείς και καλλιτέχνες”.Του απονέμεται το Εθνικό Βραβείο της ΓΛΔ. Το “Μπερλίνερ Ανσάμπλ” εμφανίζεται στη Βαρσοβία. Ζητά χάρη για τους Ρόζεμπεργκ.Στην εφημερίδα του ΚΚ της ΓΛΔ κριτικάρει εποικοδομητικά την κρατική πολιτιστική πολιτική. Το κράτος στεγάζει στο θέατρο “Αμ Σιφερμπάουερνταμ” το “Μπερλίνερ Ανσάμπλ” το 1954, χρονιά που το “Μμπερλίνερ Ανσάμπλ” συμμετέχει στο 1ο “Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου των Εθνών” (Παρίσι) και ο δημιουργός του τιμάται με το βραβείο “Στάλιν”.Μιλά στο 1ο Διεθνές Συνέδριο Ειρήνης. Απρίλιο του 1955 πάει στη Μόσχα για την τελετή απονομής του βραβείου “Στάλιν”. Τον Μάιο γράφει στην Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου γράμμα – διαθήκη, σε περίπτωση θανάτου του.
• 4/7/1956: Γράμμα του στο Κοινοβούλιο της Βόννης εναντίον του επανεξοπλισμού της ΟΔΓ.
• 10/8/1956: Τελευταία πρόβα του στο “Βίο του Γαλιλαίου”.
• 14/8/1956: Στις 23.45 πεθαίνει από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.
• Τα έργα του από το 1950 – 56: “Μπουκοβινά ελεγεία”. Διασκευή του “Λούκουλου” σαν όπερας και την παραλλαγή “Η καταδίκη του Λούκουλου”. “Εκθεση του Χέρνμπουργκ” για το Φεστιβάλ Δημοκρατικής Νεολαίας. “Εκπαίδευση της σίκαλης”. Το θεωρητικό “Η Διαλεκτική στο θέατρο”. Διασκευή του “Κοριολανού”. Ποιήματα για την ταινία του Γιόρινς Ιβενς “Το τραγούδι των ποταμών”. Το τελευταίο του θεατρικό “Τουραντό ή το συνέδριο των ασπρορουχάδων”.Και το περίφημο ποιητικό “Το αλφαβητάρι του πολέμου” (τέλη του ’55).