Το ερώτημα δεν είναι εάν, αλλά πότε

 ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΒΗΜΑ

του Παναγιώτη Σωτήρη

Σύσσωμο το Βρετανικό πολιτικό σύστημα έσπευσε να βγάλει την ετυμηγορία του για τις ταραχές των προηγούμενων εβδομάδων: παραβατικότητα, εγκληματικότητα, ασέβεια προς το νόμο. Ιδού και η απάντηση: πρωτοφανώς αυστηρές ποινές, διαπόμπευση των υπόπτων, αστυνομοκρατία. Από κοντά και διάφοροι εγχώριοι συντηρητικοί σχολιαστές που δεν χάνουν την ευκαιρία να τονίσουν ότι αυτή έπρεπε να ήταν η αντιμετώπιση όσων συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις στις πλατείες και τις συγκρούσεις με την αστυνομία τους προηγούμενους μήνες. Αυτό που αποσιωπάται είναι η ίδια η πραγματικότητα. Όταν στην αφετηρία των Βρετανικών ταραχών είναι μια δολοφονία από τις αστυνομικές δυνάμεις, συμπυκνώνοντας μια μακρόχρονη πολιτική διακρίσεων και περιθωριοποίησης, όταν πρακτικές όπως οι βανδαλισμοί ή το πλιάτσικο συμβαίνουν σε τέτοια κλίμακα και διάρκεια, πολύ πέρα από οποιαδήποτε εκδοχή «παραβατικότητα», όταν τα ίδια τα υποκείμενα που συμμετέχουν δεν παραλείπουν να αναφέρουν τους λόγους της οργής τους, τότε, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχουμε να κάνουμε με  κοινωνική έκρηξη, με κοινωνικό φαινόμενο που μόνο με το τίμημα του στρουθοκαμηλισμού μπορούμε να θεωρηθεί ότι αφορά βασικά τις δυνάμεις καταστολής. Σίγουρα τα γεγονότα στην Αγγλία απέχουν πολύ από αυτό που μπορεί να έχουμε στο νου μας ως κοινωνικό κίνημα και φέρουν έντονο το χνάρι μιας προηγούμενης αποδιάρθρωσης συλλογικών πρακτικών και αναγνωρίσεων. Άλλωστε, δύσκολα θα ήταν αλλιώς τα πράγματα σε μια χώρα όπου οι ήττες των δυνάμεων της εργασίας και η ακραία μετάλλαξη της σοσιαλδημοκρατίας οδήγησαν στην εμπέδωση ενός ακραίου νεοφιλελευθερισμού με στοιχεία κοινωνικού δαρβινισμού και στην αναγόρευση του νεοφιλελεύθερου κυνικού ατομικισμού και του καταναλωτικού ψευδο-ηδονισμού σε κυρίαρχη ιδεολογία. Όμως, αυτά που έγιναν δεν παύουν να αποτελούν κομμάτι ενός ευρύτερου κύκλου κοινωνικών εκρήξεων, με πρωταγωνιστή τη νεολαία. Αυτό το νήμα συνδέει, παρ’ όλες τις διαφορές και την απόσταση, τον καυτό Αύγουστο της Βρετανίας, με την Αραβική άνοιξη, με τον Δεκέμβρη του 2008, τις «Πλατείες της Αγανάκτησης». Ποτέ άλλοτε η νεολαία δεν αντιμετωπίστηκε τόσο πολύ ως αναλώσιμο υλικό. Την ώρα που απαιτείται από αυτή να έχει τις υψηλότερες δυνατές επιστημονικές, τεχνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες,  το μόνο που της προσφέρεται είναι οι κοινωνίες των μειωμένων προσδοκιών, η προοπτικά να ζήσουν πολύ χειρότερα από τους γονείς τους, η καθημερινή ανασφάλεια. Η έκρηξη της ανεργίας, η αδυναμία ενός εκπαιδευτικού συστήματος ολοένα και πιο εμπορευματοποιημένου να προσφέρει διέξοδο, η επέλαση της λιτότητας και των περικοπών στο όνομα της κρίσης δεν ταπεινώνουν μόνο μια γενιά, αλλά και προετοιμάζουν κοινωνικές εκρήξεις. Το ερώτημα δεν είναι εάν, αλλά απλώς πότε... Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα ο αυτισμός των ευρωπαϊκών οικονομικών, πολιτικών και δημοσιογραφικών ελίτ παροξύνεται. Η αντιμετώπιση των νέων ως των «επικίνδυνων τάξεων» της εποχής μας, η ποινικοποίηση της φτώχιας και η καταφυγή σε όλο το οπλοστάσιο της αστυνομικής καταστολής, της ψηφιακή επιτήρησης και του ακραίου ποινικού κολασμού, η συμβολική – αλλά και ενίοτε πραγματική... – οχύρωση απέναντι στις υποτιθέμενες ορδές των βαρβάρων, δεν πρόκειται να φέρουν αποτέλεσμα. Αυτοί που θεωρούν ότι χρειαζόμαστε τουλάχιστον 1200 επιπλέον αστυνομικούς, αλλά μόνο 600 διορισμούς εκπαιδευτικών γρήγορα θα πληρώσουν τις συνέπειες της πολιτικής μικρόνοιάς τους. Η εποχή των εξεγέρσεων είναι εδώ. Όχι «βάσει σχεδίου», αλλά από την ίδια την αστάθμητη κλιμάκωση του κοινωνικού ανταγωνισμού. Γι’ αυτό και δεν έχουμε την πολυτέλεια απλώς να τις αναλύσουμε ή τις εξηγούμε, ή να περιμένουμε να δούμε εάν θα πάρουν μορφή συλλογικού αγώνα ή «τυφλής» έκρηξης».  Τα εκρηκτικά κοινωνικά υλικά που συσσωρεύονται περισσότερο παρά ποτέ χρειάζονται λόγο, όραμα, προοπτική κοινωνικής ανατροπής: για να είναι στοχευμένη η οργή, για να είναι πραγματικά επικίνδυνες οι εκρήξεις, για να μπορέσουμε να βάλουμε φραγμό στον κατήφορο της βαρβαρότητας όπου μας οδηγούν οι κυρίαρχες τάξεις.