Παλαιστινιακό, η στιγμή της αλήθειας

Του Πετρου Παπακωνσταντινου
Από τη στιγμή που πάτησε το πόδι του στον Λευκό Οίκο ο πρώτος ηγέτης της Αμερικής με ενδιάμεσο αραβικό όνομα βάλθηκε να ξαναχτίσει τις γέφυρες που είχε γκρεμίσει ο προκάτοχός του με τον πόλεμο κατά του Ιράκ. Την ημέρα που ορκιζόταν ο Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα, το Ισραήλ αναγκαζόταν να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα. Αργότερα, θα γινόταν ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος ο οποίος θα έπαιρνε επίσημα θέση για παλαιστινιακό κράτος στα προ του πολέμου του 1967 σύνορα. Η αντιπάθεια του Ομπάμα για τον πιο σκληροπυρηνικό πρωθυπουργό στην ιστορία του Ισραήλ, τον Βενιαμίν Νετανιάχου, ήταν τέτοια που ανέθεσε στον μέχρι πρόσφατα υπουργό Αμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς να τον κατσαδιάσει δημόσια, λέγοντας ότι «δεν μπορεί να έρχεται για συνάντηση κορυφής στην Ουάσιγκτον χωρίς να έχει ολοκληρώσει την κατ’ οίκον εργασία του»!
Ωστόσο, τα θαύματα στην Ουάσιγκτον δεν διαρκούν πολύ. Για τον Μπαράκ Ομπάμα, η στιγμή της αλήθειας έφτασε την εβδομάδα που πέρασε, όταν η υπό τον Μαχμούντ Αμπάς παλαιστινιακή ηγεσία κατέθεσε στα Ηνωμένα Εθνη αίτημα αναγνώρισης της Παλαιστίνης ως ανεξάρτητου κράτους. Μια κίνηση η οποία, ακόμη κι αν είχε αίσια έκβαση, δεν θα άλλαζε την κατάσταση στα κατεχόμενα -όπου αποφασίζουν τα ισραηλινά όπλα και όχι τα ψηφίσματα του ΟΗΕ- θα είχε, όμως, τεράστια πολιτική και νομική ισχύ, καθώς θα μετέτρεπε αυτομάτως το Ισραήλ σε κράτος - παρία που κατέχει ένα άλλο, ανεξάρτητο κράτος και όχι απλώς κάποια «εδάφη».
Αν ο Μπαράκ Ομπάμα ήθελε πραγματικά να λυγίσει την αδιαλλαξία του Νετανιάχου, δεν θα μπορούσε να ονειρευτεί καλύτερη συγκυρία. Το Ισραήλ εμφανίζεται διεθνώς απομονωμένο όσο ποτέ άλλοτε, όπως μαρτυρεί η ρήξη με την παραδοσιακή του σύμμαχο Τουρκία και η επιδείνωση των σχέσεών του με Αίγυπτο και Ιορδανία, τις μόνες αραβικές χώρες που έχουν συνάψει συνθήκη ειρήνης μαζί του. Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος όχι μόνο απέφυγε να αδράξει την ευκαιρία, αλλά εμφανίστηκε ως ναυαγοσώστης του Νετανιάχου. Αφού ξέκοψε στους Παλαιστινίους ότι θα ασκήσει βέτο στην πρότασή τους, αν τη φέρουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας, αξίωσε από τον Αμπάς να την αποσύρει για να μη φέρει σε δύσκολη θέση την Αμερική, απειλώντας ότι θα του κόψει την οικονομική βοήθεια. Από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ δεν πρόφερε ούτε μία φορά τη λέξη «κατοχή» και εμφάνισε το κράτος του Ισραήλ αθώο θύμα των επιθετικών Αράβων γειτόνων του.
Πανευτυχής για την οβιδιακή μεταμόρφωση του Ομπάμα, ο Νετανιάχου πρότεινε να του απονεμηθεί «μετάλλιο τιμής» για την υπεράσπιση του Ισραήλ. Ακόμη και η σοβαρή ισραηλινή εφημερίδα Haaretz επέκρινε τον υπερβάλλοντα ζήλο του «νέου Ομπάμα», ο οποίος «έφερε αντιμέτωπους κατακτητή και κατακτημένο, καλώντας τους να λύσουν μόνοι τους τα προβλήματά τους». Πραγματικά, μπορεί ο Ομπάμα να έχει θεωρητικά δίκιο όταν λέει ότι η ειρηνική επίλυση του παλαιστινιακού μπορεί να έρθει μόνο μέσω διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, οι Παλαιστίνιοι, είτε υπό τον Αραφάτ είτε υπό τον Αμπάς, ακολουθούν αυτόν τον δρόμο εδώ και 23 χρόνια, από τη στιγμή που έκαναν τον ιστορικό συμβιβασμό τους, αποδέχθηκαν το κράτος του Ισραήλ και αποφάσισαν να διεκδικήσουν κράτος μόνο στο 25% του εδάφους της ιστορικής Παλαιστίνης.
Αντίθετα, αλλεπάλληλες ισραηλινές κυβερνήσεις όχι μόνο δεν έκαναν τον δικό τους ιστορικό συμβιβασμό, αλλά συναγωνίζονταν στην αρπαγή παλαιστινιακής γης με τη διαρκή επέκταση των εβραϊκών εποικισμών. Ακόμη και ένας πρώην πρόεδρος όπως ο Μπιλ Κλίντον, που μόνο για αντι-ισραηλινή στάση δεν μπορεί να κατηγορηθεί, δήλωσε στο CNN: «Είναι διάχυτη η εντύπωση στον κόσμο ότι η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση μπορεί να έχει εγκαταλείψει την πρόθεση να εργαστεί μαζί με τους Παλαιστινίους για τη δημιουργία κράτους στη Δυτική Οχθη και τη Γάζα και απλώς δεν θέλει να το πει ανοιχτά». Την εκτίμηση του Κλίντον ενισχύουν και πρόσφατες αποκαλύψεις, κατά τις οποίες Ισραηλινός αξιωματούχος πρότεινε στους Ιορδανούς να... προσαρτήσουν τη Δυτική Οχθη ώστε να δημιουργηθεί ενιαίο ιορδανικό - παλαιστινιακό κράτος, κάτι που εξόργισε τον βασιλιά Αμπντάλα.
Τα κίνητρα που οδήγησαν τον Ομπάμα να ταυτισθεί απολύτως, σ’ αυτήν τη φάση, με τον Νετανιάχου είναι μάλλον προφανή. Πρώτα απ’ όλα, η δύναμη του ισραηλινού λόμπι στις ΗΠΑ - ακόμη σημαντικότερη εν όψει των εκλογών του 2012.
Μήνυμα
Τα θυελλώδη χειροκροτήματα που απέσπασε πρόσφατα ο Νετανιάχου, από Ρεπουμπλικανούς και Δημοκρατικούς, στο Κογκρέσο ήταν ένα σαφές μήνυμα προς τον Ομπάμα. Εξίσου σαφής ήταν η ήττα - σοκ πολιτικού συμμάχου του Ομπάμα στις εκλογές για την αναπλήρωση μιας βουλευτικής έδρας, στη Νέα Υόρκη: η περιοχή θεωρούνταν άπαρτο κάστρο των Δημοκρατικών, αλλά ο παράγοντας που έγειρε την πλάστιγγα ήταν οι Αμερικανοεβραίοι, που αντιστοιχούσαν στο 40% του εκλογικού σώματος. Πέραν των εσωτερικών πολιτικών παραγόντων, η κυβέρνηση Ομπάμα βλέπει το Ισραήλ ως το μόνο σίγουρο και σημαντικό στήριγμα των ΗΠΑ σε μια χαοτική περιοχή, όπου παραδοσιακοί σύμμαχοί της, όπως η Τουρκία και η Αίγυπτος, βρίσκονται σε τροχιά μεταμόρφωσης.
Ωστόσο, η τυφλή ταύτιση με το Ισραήλ ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την Αμερική. Αν ο Μαχμούντ Αμπάς επιστρέψει με άδεια χέρια στη Ραμάλα, η απογοήτευση, ο οργή και το αίσθημα ότι όλα τα τείχη γύρω τους είναι αδιαπέραστα απειλεί να πυροδοτήσει βίαιες εκρήξεις, ίσως και μια νέα «Ιντιφάντα» - κάτι για το οποίο σαφέστατα προειδοποίησε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί.
Σε κάθε περίπτωση, η στάση του Ομπάμα απειλεί να προκαλέσει ένα νέο κύμα αντιαμερικανισμού στον αραβικό κόσμο, όπως μαρτυρούν οι πρώτες αστερόεσσες που άρχισαν και πάλι να καίγονται στη Δυτική Οχθη και στο Κάιρο. Η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι πιο επικίνδυνη για μια Αμερική που πασχίζει να θέσει υπό έλεγχο τα καινά δαιμόνια που απελευθερώνει η Αραβική Ανοιξη. Στο Κάιρο και το Αμμάν, οι πρεσβείες του Ισραήλ πολιορκούνται από διαδηλωτές, ενώ στη Λιβύη οι ταχύτατα ανερχόμενοι ισλαμιστές αμφισβητούν ανοιχτά τους φιλοδυτικούς τεχνοκράτες. Σε ένα παρόμοιο φόντο, η Αμερική θα αναγκαστεί κάποια στιγμή να αντιμετωπίσει το ενοχλητικό ερώτημα: πόσο πολιτικό κεφάλαιο είναι σε θέση να διασπαθίζει για να καλύπτει όλες τις ζημιές που προκαλεί το χαϊδεμένο παιδί της στη Μέση Ανατολή;