Η νορβηγική ακροδεξιά

youpayyourcrisis

Με αφορμή την αιματηρή επίθεση που κόστιζε δεκάδες ζωές και συγκλόνισε ολόκληρη την Ευρώπη, ο Θανάσης Τσακίρης επιχειρεί μια ακτινογραφία της νορβηγικής ακροδεξιάς από τη δεκαετία του ΄30 μέχρι τις μέρες μας

Του Θανάση Τσακίρη
ΠΗΓΗ: tsakthan.blogspot.com (via rednotebook)
Όπως γράφει ο Piero Ignazi στο σημαντικό βιβλίο του Εxtreme Right in Europe, το 1933 μια ομάδα Νορβηγών φασιστών δημιούργησε την «Εθνική Ένωση» (Nasjonal Samling). Ο αρχικός προσανατολισμός του ήταν καθαρά εθνικιστικός και αντικοινοβουλευτικός. Γρήγορα ο προσανατολισμός του άλλαξε προς την κατεύθυνση του εθνικοσοσιαλισμού και του αντισημιτισμού. Στις εκλογές του 1936 το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό καθώς μόνο το 1,8% των ψηφοφόρων τους ακολούθησε. Υπήρχαν βέβαια ορισμένες περιφέρειες που τους έδωσαν 20%. Ακόμη και στη διάρκεια της κατοχής της χώρας από τους γερμανούς ναζιστές το κόμμα δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο. Μόνο το 1943 έπαιξε ρόλο, όταν κατόπιν διαταγής των γερμανών ανέλαβε την πρωθυπουργία της «κυβέρνησης-μαριονέτας» ο αρχηγός του, ο διαβόητος Vidkun Quisling. Από τότε οι κατοχικές κυβερνήσεις όπου γης ονομάζονται «κυβερνήσεις Κουίσλινγκ». Η κομφορμιστική υποταγή ενός μεγάλου μέρος του πληθυσμού είχε ως αποτέλεσμα να διογκωθεί το κόμμα. Μεταξύ 1940-1943 ο αριθμός των μελών του ανήλθε σε 50.000. Αξιοσημείωτη είναι η ένταξη πολλών γυναικών στο κόμμα (πάνω από το 1/3 του συνόλου των μελών) και της νεολαίας (1/3 των μελών ήταν κάτω από 25). Μολονότι η χώρα γνώρισε την εμπειρία ενός μαζικού φασιστικού κόμματος δεν υπήρξε συνέχεια μεταπολεμικά με τη μορφή κόμματος νοσταλγών, όπως π.χ. στην Ιταλία.
Το 1973 εμφανίστηκε ένα προσωπικό «κινηματικό κόμμα» στα δεξιά του Συντηρητικού Κόμματος με ηγέτη έναν σκυλοεκτροφέα ονόματι Anders Lange που ονομάστηκε «Κόμμα του Anders Lange υπέρ μιας Μεγάλης Μείωσης των Φόρων, των Τελών και της Παρέμβασης του Δημοσίου» και που ήταν επηρεασμένο από την επιτυχία του ακροδεξιού Δανικού Προοδευτικού Κόμματος. Στις εκλογές του 1973 πήρε μέρος και κέρδισε 5% και 4 έδρες στη Βουλή. Το 1974 με τον αιφνίδιο θάνατό του το κόμμα έπεσε σε βαθύ τέλμα και διασπάστηκε με τον Carl Hagen να κερδίζει την οργάνωση και να την μετονομάζει σε Κόμμα Προόδου. Χρειάστηκε πολύ καιρό ως το 1987 ώστε να φτάσει το 12,3% και να καταλάβει την τρίτη θέση στις τοπικές εκλογές. Στις βουλευτικές εκλογές του 1989 έφτασε στο 13%. Η εκλογική επιτυχία ακολουθήθηκε από οργανωτική επέκταση καθώς τα μέλη ανήλθαν σε 16.874 το 1989 οργανωμένα σε 256 τοπικές οργανωτικές μονάδες. Το κόμμα απέκτησε κανονική λειτουργία με καταστατικό, όργανα και επικοινωνιακούς μηχανισμούς.

Το εκλογικό ποσοστό του έπεσε στο 6,3% στις εκλογές του 1993 κι έχασε τις μισές έδρες. Στη νέα διάσπαση τέσσερις από τους δέκα βουλευτές συγκρότησαν το εφήμερο Κόμμα Ελεύθερων Δημοκρατών. Το Κόμμα Προόδου επανέκαμψε αλλάζοντας την εκλογική του ατζέντα δίνοντας έμφαση στην υγεία και στα προβλήματα των ηλικιωμένων κατακτώντας ένα εντυπωσιακό 15,3% στις γενικές εκλογές και τη δεύτερη θέση στο κομματικό σύστημα.

Η διαρκής έστω και ασταθής άνοδος της ακροδεξιάς εξηγείται αν λάβουμε υπόψη μας τις ευρύτερες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές που έλαβαν την τελευταία τριακονταετία σε όλη την Ευρώπη αλλά και το γεγονός ότι είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα με μεγάλη παραγωγή πετρελαίου. Σταθμοί σε αυτή την άνοδο ήταν η μετατροπή της χώρας σε υπερκαταναλωτικό παράδεισο λόγω τη αύξησης των τιμών του πετρελαίου, η περιθωριοποίηση του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα της οικονομίας και η απογείωση του τριτογενούς, η σύγκρουση για την είσοδο ή μη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η αύξηση των μεταναστών.

Στη δεκαετία του 1990 η ατζέντα του Κόμματος της Προόδου ήταν η εξής:

- ένα οικονομικό νεοφιλελεύθερο όραμα τύπου Θάτσερ (περικοπές κοινωνικών δαπανών και φόρων εισοδήματος) θέλοντας, όμως, διατήρηση των υψηλών στάνταρντς του κοινωνικού κράτους με περισσότερη αποτελεσματικότητα και λιγότερη γραφειοκρατία,

- αντίθεση στα προγράμματα βοήθειας στον τρίτο κόσμο και περιορισμός της εισόδου μεταναστών στη χώρα καθώς και αιτούντων ασύλου και αναγκαστική απέλασή τους, παρά την ολική αντίθεση της οργάνωσης νεολαίας του κόμματος,

- ένταξη στην ΕΟΚ παρά την εσωτερική αντίθεση του 1/3 των μελών που ψήφισαν εναντίον του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα του 1994,

- ανοιχτή αντίθεση στα φεμινιστικά αιτήματα, χωρίς, όμως, προβολή της επιστροφής στην παραδοσιακή ηθική (η νεολαία είχε αποφασίσει να αγωνιστή υπέρ της νομιμοποίηση των μαλακών ναρκωτικών),

- αυστηροποίηση του ποινικού κώδικα και επιβολή μεγαλύτερο κοινωνικού ελέγχου.

Όλα αυτά τα χρόνια, και με όλες τις αντιφάσεις, προβάλλεται ουσιαστικά ένα κόμμα που προωθεί έναν προνοιακό σωβινισμό, τον αντικρατισμό του νεοφιλελευθερισμού, το αντιμεταναστευτικό πνεύμα και κίνημα (χωρίς εμφανή εθνοκεντρισμό), τον κοινωνικό αυταρχισμό.

Παράλληλα με το Κόμμα Προόδου εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας κι άλλα ακροδεξιά κόμματα με μικρή επιτυχία. Το 2001 εμφανίστηκε το Νορβηγικό Κόμμα του Λαού που αποτελείτο από διαγραμμένους του Κόμματος Προόδου. Παρ’ ότι κατέβηκε σε όλες τις περιφέρειες δεν πήρε παρά μόνο 0,1% των ψήφων. Στις εκλογές του 2003 κατέβηκε μόνο σε μία. Μετά από αποτυχημένες προσπάθειες συγχώνευσης με κομματίδια όπως η Εθνική Συμμαχία και το Κόμμα της Πατρίδας περιορίστηκε στο αντιμεταναστευτικό ζήτημα και στην κατάδοση ανθρώπων που βοηθούν τους μετανάστες να εισέλθουν στη χώρα. Επίσης οι Νορβηγοί Πατριώτες ήταν ενεργοί στο δρόμο σε σταυροφορίες εναντίον του Ισλάμ στην Νορβηγία και αντιμετωπίστηκαν δυναμικά από την SOS-Racism και τις οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.

Οι τοπικές εκλογές έχουν προγραμματιστεί για τις 12 Σεπτεμβρίου. Οι δημοσκοπήσεις περιγράφουν μιαν άνοδο του Συντηρητικού Κόμματος, αλλά με τα τραγικά αυτά γεγονότα κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη συνέχεια και την τύχη της κοκκινοπράσινης συμμαχίας που κυβερνά τη χώρα και αποτελείται από το Εργατικό Κόμμα, το Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα και το Κόμμα του Κέντρου, που είναι ουσιαστικά το οικολογικό κόμμα της Νορβηγίας.

Πιο συγκεκριμένα, η επιρροή των κομμάτων που καταγράφεται μέχρι σήμερα στις δημοσκοπήσεις έχει ως εξής: Εργατικό Κόμμα 24.9%, Συν/τικό Κόμμα 27.0%, Κόμμα Προόδου 16.9%, Κόμμα Κέντρου 7.5%, Χρ/δημ. Κόμμα 5.7%, Σοσιαλιστικό Αριστερό Κόμμα 5.2%, Φιλελεύθερο κόμμα 6.1% και Λοιπά Κόμματα 6.7%. Τα ποσοστά των κοινοβουλευτικών εκλογών του 2009, που είχαν σοκάρει τη χώρα και την Ευρώπη, ήταν 35,4%, 17.2%, 22,9%, 6.2%, 5,5%, 6.2%, 3,9% και 2,7% αντίστοιχα.