Ελλάδα και Αργεντινή, βίοι παράλληλοι

AΡΙΣΤΕΡΟ ΒΗΜΑ

Τις αναλογίες στις κρίσεις χρέους Αργεντινής και Ελλάδας και τις προοπτικές των αντικαπιταλιστικών κινημάτων στη Λατινική Αμερική ανέλυσε ο διακεκριμένος Αργεντίνος οικονομολόγος Κλαούντιο Κατς στη διεθνή διάσκεψη του Αριστερού Βήματος, στο Πάντειο πανεπιστήμιο. Σύμβουλος των αριστερών κυβερνήσεων του Ούγκο Τσάβες, στη Βενεζουέλα και του Έβο Μοράλες, στη Βολιβία, ο Κλαούντιο Κατς αναφέρθηκε επίσης στα πολιτικά μαθήματα του Αργεντινάσο και στην κατάσταση της λατινοαμερικάνικης Αριστεράς. Το πλήρες κείμενο της μετάφρασης είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά.


Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και μεταφέρω χαιρετισμό αλληλεγγύης από τη Λατινική Αμερική. Παρακολουθούμε με σεβασμό τον μεγάλο αγώνα σας. Όλοι γνωρίζουμε ότι το επαχθές χρέος χρησιμοποιείται από το ΔΝΤ ως μηχανισμός προσαρμογής εναντίον του λαού και μεταφοράς εισοδήματος στους πλούσιους.

ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ

Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα είναι όμοιο σχεδόν μ΄ αυτό που έζησε η Αργεντινή το 2001. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 και του 1990, το χρέος της Αργεντινής αυξήθηκε πολύ. Μέρος της αύξησης οφειλόταν στην απλή απάτη ανύπαρκτων χρεών που προκάλεσε η φυγή κεφαλαίων. Ένα άλλο μέρος οφειλόταν στην μεγάλη αύξηση των τόκων και στην αναχρηματοδότηση και ένα άλλο στην κρατικοποίηση αρκετών ιδιωτικών τραπεζών που χρεοκόπησαν.
Με την αύξηση του χρέους επιβλήθηκε μια νεοφιλελεύθερη αναδιοργάνωση της οικονομίας και το ΔΝΤ επέβαλε πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης, φιλελευθεροποίησης του εμπορίου και ευελιξίας των εργασιακών σχέσεων.
Αφαιρέθηκε από τη χώρα η οικονομική κυριαρχία με τη δολαριοποίηση του νομίσματός της, πράγμα που την εμπόδιζε να διαχειρίζεται το χρήμα και την πίστωση. Η εγχώρια βιομηχανία συρρικνώθηκε με τις αδιακρίτως αυξανόμενες εισαγωγές, έτσι χρεοκόπησαν μικρές επιχειρήσεις και ενισχύθηκαν οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες.
Η ανεργία εξαπλώθηκε, εμφανίστηκαν αυξημένη φτώχεια και στέρηση. Η μεσαία τάξη συρρικνώθηκε και διευρύνθηκε η κοινωνική ανισότητα. Για πρώτη φορά στην ιστορία μας είδαμε ανθρώπους πεινασμένους να ψάχνουν στα σκουπίδια για τροφή.
Το ΔΝΤ διόριζε υπουργούς και οι βουλευτές ποδηγετούνταν. Τα παραδοσιακά κόμματα έγιναν νεοφιλελεύθερα και ο πρόεδρος Μένεμ έγινε ένα είδος Θάτσερ του Τρίτου Κόσμου.
Στη συνέχεια ο Μένεμ αντικαταστάθηκε από έναν άλλο πρόεδρο που ήρθε με προοδευτικό λόγο , αλλά εφάρμοζε τις ίδιες νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Για να πληρώσει το χρέος κατέσχεσε τις τραπεζικές καταθέσεις της μεσαίας τάξης. Αλλά δεν μπορούσε να αποφύγει το τέλος της μετατρεψιμότητας , την υποτίμηση και τον υψηλό πληθωρισμό που οδήγησε σε παύση πληρωμών.
Το πιο σημαντικό όμως ήταν η λαϊκή αντίδραση. Έχουμε συσσωρεύσει μια μεγάλη παράδοση κοινωνικών αγώνων, αλλά ουδέποτε είχαμε μια εξέγερση τόσο μαζική όσο το 2001. Επί εβδομάδες ο κόσμος είχε αποκλείσει τους δρόμους και οι απεργίες είχαν παραλύσει τις πόλεις. Στους δρόμους σφυρηλατήθηκε μια μεγάλη λαϊκή συμμαχία των ανέργων με τη μεσαία τάξη. Η κυβέρνηση ανατράπηκε καθότι δεν μπορούσε πλέον να αγνοεί τη φωνή του λαού.

ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Αυτή η εμπειρία μοιάζει πολύ με την τρέχουσα κατάσταση στην Ελλάδα. Και εδώ είναι σαφές πως το χρέος δημιουργήθηκε με τη φοροδιαφυγή και με τις αλλοιώσεις των λογιστικών βιβλίων, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η εισαγωγή ενός νεοφιλελεύθερου μοντέλου και έτσι έχει καταστεί αδύνατη η αποπληρωμή, οδηγώντας σε αθέτηση πληρωμών είτε ανοιχτά ή καλυμμένα.
Και εδώ ήρθε το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με μεγάλα δάνεια , τα οποία παρουσίασε σαν σωτηρία της Ελλάδας, ενώ στην πραγματικότητα είναι ανακούφιση για τις πιστώτριες τράπεζες. Και εδώ μειώνουν επιδόματα, παγώνουν μισθούς, αυξάνουν τους έμμεσους φόρους και επιχειρούν να ιδιωτικοποιήσουν τις συντάξεις. Περιέκοψαν τις δαπάνες, οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο χαμηλότερων φορολογικών εσόδων και μεγαλύτερης ύφεσης.
Οι αξιωματούχοι του ΔΝΤ που τώρα γράφουν το Μνημόνιο της Ελλάδας διηύθυναν το υπουργείο Οικονομικών της Αργεντινής. Τα ίδια χρηματιστικά κέρδη που αποκομίζουν τώρα από την Ελλάδα με την κερδοσκοπία τα αποσπούσαν επί δέκα χρόνια αγοράζοντας και πουλώντας ομόλογα της Αργεντινής. Βλέπουμε και εδώ, όπως στην Αργεντινή, το ίδιο πολιτικό θέαμα ενός Κοινοβουλίου που συνεδριάζει για να ψηφίσει επειγόντως το πακέτο των μέτρων.
Τα παγκόσμια ΜΜΕ μας “στόλιζαν” με τους ίδιους χαρακτηρισμούς που σήμερα απευθύνουν προς τους Έλληνες. Μας έλεγαν “τεμπέληδες”, “ανεύθυνους”, “διεφθαρμένους” και οι γειτονικές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής, αντί να μας δείχνουν αλληλεγγύη, κοίταζαν να διαχωριστούν, κρατώντας την ίδια στάση που κρατούν σήμερα έναντι της Ελλάδας οι κυβερνήσεις της Πορτογαλίας και της Ισπανίας.
Μας εκβίαζαν με το ίδιο δίλημμα που θέτει και σε εσάς το ευρώ. Μας έλεγαν ότι πρέπει να επιλέξουμε ανάμεσα στη συνεχή αποπληθωριστική προσαρμογή για να διατηρηθεί η μετατρεψιμότητα του νομίσματος ή την πληθωριστική προσαρμογή με την υποτίμηση , για την έξοδο από τη μετατρεψιμότητα.
Ποτέ δεν ανέφεραν τρίτη επιλογή που είναι η αναστολή των πληρωμών του χρέους και η αύξηση της φορολόγησης των πλουσίων. Αυτό διεκδίκησε ο λαός της Αργεντινής στους δρόμους και νομίζω ότι η ίδια απαίτηση αρχίζει να ακούγεται και εδώ, όταν ο κόσμος ζητά να “πληρώσει η πλουτοκρατία για την κρίση”.
Υπάρχουν όμως και διαφορές ανάμεσα στις δύο καταστάσεις, της Ελλάδας και της Αργεντινής. Στην Αργεντινή, η προετοιμασία της έκρηξης διήρκεσε τέσσερα χρόνια και ήταν πιο αργή, ενώ εδώ υπήρξαν μέτρα και ύφεση μέσα στον πρώτο χρόνο. Νομίζω πως τα στοιχεία του χρέους, του ελλείμματος και της αναχρηματοδότησης είναι υψηλότερα εδώ και γι΄ αυτό ορισμένοι αναλυτές έχουν εκτιμήσει ότι η προσαρμογή που χρειάζεται η Ελλάδα είναι 16 φορές μεγαλύτερη απ΄ αυτή που επιχειρήθηκε στην Αργεντινή.
Ενώ στην Αργεντινή οι πιστωτές ήταν διάσπαρτοι σε πολλούς κατόχους ομολόγων, στην περίπτωση της Ελλάδας οι πιστωτές συγκεντρώνονται σε ελάχιστες ευρωπαϊκές τράπεζες. Συνεπώς εδώ παρενέβησαν το ΔΝΤ και η ΕΚΤ με ένα πολύ μεγαλύτερο πακέτο διάσωσης. Εμείς υποστήκαμε κερδοσκοπία εις βάρος ενός νομίσματος που έπαιζε περιθωριακό ρόλο στον κόσμο, ενώ ο κλονισμός της ελληνικής οικονομίας έχει συνέπειες στο ευρώ. Η δική μας κρίση έπαιξε δυσμενή ρόλο σ΄ ένα περιφερειακό σχεδιασμό, όπως αυτός της MERCOSUR [κοινής αγοράς χωρών της Νότιας Αμερικής], ενώ η ελληνική κρίση θέτει εν αμφιβόλω το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης , που είναι μια ισχυρή καπιταλιστική οντότητα.
Η δική μας κρίση του 2001 ακολουθήθηκε από μια πενταετία διεθνούς οικονομικής άνθησης. Αντιθέτως, η ύφεση έπληξε την Ελλάδα εν μέσω μιας παγκόσμιας κρίσης που βαθαίνει όλο και περισσότερο.

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ

Νομίζω ότι τρία κύρια μαθήματα εξάγονται από αυτό που συνέβη στην Αργεντινή. Πρώτον, οι μαζικοί αγώνες περιόρισαν τις επιπτώσεις της προσαρμογής. Με τις απεργίες κατόρθωσε ο λαός να ανακάμψουν οι μισθοί και οι συνθήκες ζωής τα τελευταία δέκα χρόνια. Η κυβέρνηση έκανε υποχωρήσεις. Η απασχόληση βελτιώθηκε, η φτώχεια μειώθηκε και τα δημοκρατικά δικαιώματα επεκτάθηκαν.
Δεύτερο μάθημα. Η στάση πληρωμών ήταν το κατάλληλο μέσο για τη χώρα. Μας έλεγαν ότι η απομόνωση θα ήταν τραγική , αλλά συνέβη το αντίθετο. Η διακοπή των διεθνών χρηματοπιστωτικών σχέσεων ήταν μια μεγάλη ανακούφιση. Η διαρκής αναστολή των πληρωμών του χρέους επέτρεψε την εσωτερική επαναδραστηριοποίηση.
Η καλύτερη διαπραγμάτευση με τους πιστωτές επιβεβαιώνει πως όταν το χρέος είναι μεγάλο, το πρόβλημα το έχουν οι τραπεζίτες. Η απεμπλοκή από τη διεθνή χρηματοπίστωση μας παρέσχε προστασία από την παγκόσμια κρίση του 2008, καθώς κανείς δεν μπορούσε να κερδοσκοπήσει με τα χρεόγραφα και το νόμισμα της Αργεντινής.
Τρίτο μάθημα: δεν αξιοποιήθηκε το πλεονέκτημα της στάσης πληρωμών για να ερευνηθεί και να αποκηρυχθεί το απεχθές χρέος. Εμείς επιλέξαμε τη μέση οδό ανταλλαγής παλιών ομολόγων με νέα ομόλογα χρέους. Αντί να διώξουμε το ΔΝΤ, πληρώθηκε προκαταβολικά όλο το χρέος με τα νέα ομόλογα και τώρα η Αργεντινή αντιμετωπίζει εντάσεις μέσα στο ΔΝΤ, αλλά αποτελεί και μέλος του.
Το δημόσιο χρέος μειώθηκε, αλλά οι πληρωμές είναι υψηλότερες από όσα χρήματα δίνονται για την υγεία ή την παιδεία και τελικά επιζητούν να πάρουν ξανά ξένα δάνεια , τη στιγμή που η χώρα θα μπορούσε να αυτοχρηματοδοτείται από τις εθνικές αποταμιεύσεις.
Εν ολίγοις: δεν χρησιμοποιήθηκε η άρνηση πληρωμών για πολιτικές υπέρ του λαού και για ρήξη με το νεοφιλελευθερισμό. Εφαρμόστηκε ένα μοντέλο πιο πολύ βιομηχανικό παρά χρηματοπιστωτικό , αλλά τα κύρια οφέλη τα αποκόμισε η τοπική τάξη των καπιταλιστών.
Επίσης έγινε φανερό ότι δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να υπακούει κανείς στο ΔΝΤ και ότι μπορεί να απορρίπτει τις πολιτικές διαρθρωτικής προσαρμογής. Εάν είχαμε επιχειρήσει πιο ριζοσπαστικές λύσεις , θα είχαμε πιο ευνοϊκά αποτελέσματα για το λαό στον τομέα της απασχόλησης και των μισθών.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ

Πιστεύω πως αυτά τα ευρήματα μπορούν να επεκταθούν σε όλες τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας που αντιμετωπίζουν τα ίδια δεινά τα οποία βίωσε η Λατινική Αμερική στις δεκαετίες του 1980 και του 1990. Είναι δύο περιφέρειες που υποφέρουν πιο σοβαρά από την κρίση του καπιταλισμού.
Και στις δύο περιοχές, το χρέος δημιουργήθηκε από τους ίδιους μηχανισμούς. Υπήρχε υπερβολική ρευστότητα στα κέντρα και αυτό διευκόλυνε να τοποθετηθούν κεφάλαια σε εξαρτημένες οικονομίες, για να εξασφαλιστούν αγορές εξαγωγών για τις εταιρίες των μητροπόλεων. Η Λατινική Αμερική έλαβε πλεονασματικό κεφάλαιο από τις τράπεζες των ΗΠΑ και αγόρασε προϊόντα από εταιρίες των ΗΠΑ. Η Νότια Ευρώπη ενσωματώθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έγινε ο δέσμιος πελάτης των γερμανικών και γαλλικών εταιρειών.
Και στην κρίση επίσης λειτουργούν οι ίδιοι μηχανισμοί προσαρμογής. Το ιδιωτικό χρέος που δεν μπορεί να πληρωθεί εθνικοποιείται και ο κόσμος υποφέρει για να επιβιώσουν οι πιστωτές. Με αυτό τον τρόπο απαιτείται από μικρές χώρες, όπως η Ισλανδία, να πληρώσουν τον ίδιο φόρο υποτέλειας στις ξένες τράπεζες, όπως απαιτήθηκε στη Νότια Αμερική από την Ουρουγουάη, τη Βολιβία και το Εκουαδόρ. Στις ευάλωτες οικονομίες της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας εφαρμόζεται η ίδια μέθοδος που εφήρμοσε το ΔΝΤ στη Βενεζουέλα και στο Περού.
Σε όλη την Ευρώπη επαναλαμβάνεται ο ίδιος αγώνας δρόμου που έκαναν οι κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής και τα συντηρητικά κοινωνικά στρώματα, για να δουν ποιος θα καταστρέψει πιο γρήγορα τις κοινωνικές κατακτήσεις.
Εμείς είχαμε αρκετά χρόνια υψηλού πληθωρισμού , ενώ η Ευρώπη εφαρμόζει μια ακόμη πιο έντονη αποπληθωριστική περικοπή. Οι ΗΠΑ καθοδήγησαν την αναδιάρθρωση των οικονομιών μας από ιμπεριαλιστική απόσταση. Η Γερμανία και η Γαλλία όμως έχουν λιγότερη νομιμοποίηση να επιβάλλουν την ίδια πολιτική, εφόσον μοιράζονται μια διαδικασία ενσωμάτωσης με τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.
Αφού έχουμε υποστεί μια μεγάλη εκκαθάριση και μια ισχυρή υποτίμηση της τιμής της εργασίας, αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση πιο χαλαρή, ενώ η Ευρώπη βρίσκεται στο μάτι της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής καταιγίδας.
Όμως, αυτές οι διαφορές στον τόπο που εκδηλώνεται η κρίση οφείλονται επίσης στο ότι η Λατινική Αμερική είναι παγκόσμιος προμηθευτής πρώτων υλών, οι τιμές των οποίων διατηρούνται υψηλές, λόγω της συνεχιζόμενης ζήτησης εκ μέρους της Κίνας.
Αντί να ακολουθούμε το δρόμο εκβιομηχάνισης της Ασίας, εξάγουμε μεταλλεύματα, τρόφιμα και ενέργεια και έτσι γινόμαστε πιο ευάλωτοι μακροπρόθεσμα. Στην συγκυρία τούτη όμως, βρισκόμαστε σε καλύτερη κατάσταση, ενώ η Νότια Ευρώπη δεν μπορεί να «απολαύσει» την ανακούφιση αυτή και αντιμετωπίζει άμεσα μια πιο δραματική κατάσταση.

ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Με διαφορετικούς ρυθμούς και καταστάσεις, αντιμετωπίζουμε όλοι τον ίδιο εχθρό, το ΔΝΤ. Πριν από ένα χρόνο λεγόταν πως το ΔΝΤ είναι ανυπόληπτο, ότι δεν έπαιζε πλέον κεντρικό ρόλο και η λειτουργία του θα τροποποιούνταν, για να εφαρμόζει πιο ανεκτές πολιτικές. Συνέβη το αντίθετο. Το G 20 ανασυγκρότησε αυτή την υπηρεσία και τώρα το ΔΝΤ επιστρέφει για να βασιλεύει, το ίδιο όπως πάντα, με τις συνήθεις διαρθρωτικές προσαρμογές.
Όμως, οι εξωτερικοί χρηματοδότες ενεργούν από κοινού με τις τοπικές άρχουσες τάξεις. Για να ενισχυθεί αυτή η συνεργασία, η Βραζιλία, το Μεξικό και η Αργεντινή συμμετέχουν στο G 20 και προσυπογράφουν τις αποφάσεις του ΔΝΤ. Αντί να προωθούν την αντικατάσταση αυτού του σώματος προς όφελος ενός νέου παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, επιζητούν μεγαλύτερη αντιπροσώπευση στο Δ.Σ. του ΔΝΤ και ενθουσιάζονται με τη μεταρρύθμιση αυτού του ιδρύματος.
Αντιμέτωποι μ΄ αυτή την πολιτική των ισχυρών, πρέπει να οικοδομήσουμε μια εναλλακτική λύση. Εμείς στη Λατινική Αμερική έχουμε δημιουργήσει ένα θερμοκήπιο αντίστασης , ιδίως στη Βολιβία, στο Εκουαδόρ και στη Βενεζουέλα και σταματήσαμε τις νεοφιλελεύθερες καταχρήσεις.
Έχουν αντιμετωπιστεί αρκετά πραξικοπήματα και μεταρρυθμιστικές κυβερνήσεις συγκρούονται με τις άρχουσες τάξεις, κινητοποιώντας ευρέως το λαό και προσφέροντας κάποια αναδιανομή εισοδήματος. Η κατάσταση είναι πιο αντίξοη στο Μεξικό και στην Κεντρική Αμερική, όπου οι ΗΠΑ επιβάλλουν εμπορικές συμφωνίες ελεύθερης αγοράς και πολιτικές στρατιωτικοποίησης.
Ο αγώνας, όμως, κατά του ΔΝΤ πρέπει να είναι παγκόσμιος και γι’ αυτό η αντίσταση της Λατινικής Αμερικής ακολουθεί κατά πόδας την κοινωνική αντίσταση που αναπτύσσεται στην Ευρώπη. Λάβαμε ιδιαίτερα υπόψη μας τις απεργίες που έγιναν στη Γαλλία και στην Ισπανία. Μας είναι οικεία τα εμπόδια που δημιουργεί η ανεργία και η εξασθένηση των συνδικάτων. Ωστόσο, δεν έχουμε τα σύνθετα προβλήματα που αντιμετωπίζετε εσείς με την ανάπτυξη της ξενοφοβίας και του ρατσισμού εναντίον των μεταναστών.
Πιστεύω επίσης ότι υπάρχουν λατινο-αμερικανικές εμπειρίες στο επίπεδο του προγράμματος που μπορεί να είναι πολύ χρήσιμες στο ευρωπαϊκό κοινωνικό κίνημα. Έχουμε συζητήσει εξαντλητικά το πώς αναστέλλονται οι πληρωμές του χρέους και σε αρκετές χώρες υπήρχαν παρατάσεις του χρόνου αποπληρωμής. Αλλά ήταν παροδικές, δεν διήρκεσαν αρκετά ώστε να μπορέσουν να προωθήσουν μια εναλλακτική λύση.
Διεξήχθη επίσης βαθιά έρευνα του χρέους και στο Εκουαδόρ εργάστηκε μια Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου, η οποία αποκάλυψε πολλές απάτες και εν τέλει αυτές οι συμβάσεις έγιναν αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Συχνά, εκτιμούμε ως αναγκαία την εθνικοποίηση των τραπεζών και υπάρχουν πρόσφατες εμπειρίες στη Βενεζουέλα. Όμως, καθώς δόθηκαν οι αποζημιώσεις μένει να δούμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της μεταφοράς χρημάτων.
Επί χρόνια συζητούσαμε τη σημασία που είχε να δημιουργηθεί μια “Λέσχη Χρεωμένων Χωρών” για να συντονίσει την αναστολή της πληρωμής των χρεών. Δεν στάθηκε δυνατόν και κάθε χώρα συνέχισε να διαπραγματεύεται μόνη της το χρέος της.
Έχει όμως σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά άλλες πρωτοβουλίες, όπως η δημιουργία μιας Τράπεζας του Νότου με σκοπό τη δημιουργία ενός ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθεροποίησης και μιας περιοχής στην οποία θα ισχύει ένα περιφερειακό νόμισμα, και παρόλο που στη βραζιλιάνικη αστική τάξη δεν αρέσει αυτό το σχέδιο, η συζήτηση έχει αρχίσει και ήδη υπάρχει η ιδέα μιας οικονομικής διοίκησης διαφορετικής από αυτήν του ΔΝΤ.

ΑΝΤΙΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ

Το χρέος είναι τώρα παγκόσμιο πρόβλημα. Για πρώτη φορά επηρεάζει τις ανεπτυγμένες οικονομίες, εφόσον η διάσωση των τραπεζών έχει εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ στα ύψη. Το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας έχει φτάσει επίσης σε εξωφρενικά επίπεδα και τα δημοσιονομικά ελλείμματα των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων είναι μεγαλύτερα από ό,τι οι ανισορροπίες πολλών οικονομιών του Τρίτου Κόσμου.
Στις μεγάλες χώρες, ρίχνουν επίσης την ευθύνη στους φτωχούς, ξεχνώντας ότι οι υποθήκες και το χρέος είναι το μόνο μέσο επιβίωσης που έχουν οι εργαζόμενοι. Στις μεγάλες χώρες η βοήθεια προς τις τράπεζες είναι ακόμη πιο σκανδαλώδης, γιατί έχουν φορτωθεί με τοξικά ομόλογα που μολύνουν όλο τον υπόλοιπο κόσμο.
Η κρίση του χρέους είναι πλέον παγκόσμια. Είναι μια κρίση του καπιταλισμού που ταξιδεύει πλήττοντας τη μία περιοχή του πλανήτη μετά την άλλη.
Έτσι, η άμεση μάχη μας εναντίον του νεοφιλελευθερισμού είναι ένας αγώνας εναντίον του καπιταλισμού με κατεύθυνση προς το σοσιαλισμό. Ορισμένοι θεωρούν πως η όρος σοσιαλισμός έχει δυσφημηθεί και θα έπρεπε να απορριφθεί, αλλά και ο όρος δημοκρατία είναι εκχυδαϊσμένος, συνεχίζει όμως να είναι αναντικατάστατος. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι αναντικατάστατα. Ο σοσιαλισμός είναι το πιο κατάλληλο όνομα για ένα κοινωνικό σχέδιο της ισότητας, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας.
Ο στόχος του σοσιαλισμού επανέρχεται στη Λατινική Αμερική. Στη Βολιβία οργανώθηκε μια διεθνής συνδιάσκεψη για το κλίμα προκειμένου να συζητηθεί η ρύπανση που δημιουργεί ο καπιταλισμός. Στη Βενεζουέλα συζητούμε πώς να οικοδομήσουμε το σοσιαλισμό του 21 ου αιώνα από τα κάτω, με μορφές εργατικού και κοινωνικού ελέγχου στα εργοστάσια και στις πόλεις. Στην Κούβα ανοίγει πάλι τη συζήτηση για σοσιαλισμό με περισσότερη δημοκρατία , χωρίς την απώλεια όσων έχουν επιτύχει.
Για να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση δημιουργήθηκε η ALBA, η Μπολιβαριανή Συμμαχία για τις Αμερικές, μια ένωση κυβερνήσεων και κοινωνικών κινημάτων με σκοπό να προωθήσει μοντέλα συνεργασίας και αντιιμπεριαλιστικής αλληλεγγύης. Αλλά η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι να υπερβούμε το περιφερειακό και να ανακτήσουμε το διεθνισμό. Να πετύχουμε έναν αντικαπιταλιστικό συντονισμό για να μοιραστούμε τις εμπειρίες και τους αγώνες μας στην καπιταλιστική Ευρώπη και στη Λατινική Αμερική.
Και τούτη η διάσκεψη κινείται σ΄ αυτό το πνεύμα. Σας ευχαριστώ ξανά για την πρόσκληση και σας συγχαίρω για τη διεξαγωγή αυτού του σημαντικού σεμιναρίου.


* Ευχαριστούμε την Κατερίνα Χατζοπούλου για τη βοήθεια στη μετάφραση του κειμένου από τα ισπανικά.