Μνημόνιο μέχρι το 2020

ΚΌΝΤΡΑ

Ο Παπανδρέου διαβεβαίωσε από τη Θεσσαλονίκη ότι «το 2013, πράγματι είναι το τέλος αυτής της διαδικασίας». Το πήγε μάλιστα και παραπέρα: «Οσο πιο γρήγορα κάνουμε μεγάλες αλλαγές (…) τόσο πιο γρήγορα θα φύγουμε από αυτούς τους περιορισμούς, ακόμα και πριν από το 2013. Μπορεί να γίνει, εφόσον πάμε καλά. Αρα, η απάντηση είναι ναι, το 2013 είναι η λήξη, αλλά θα μπορούσαμε να πάμε ακόμα καλύτερα».

Για την αξία αυτής της διαβεβαίωσης δεν χρειάζεται να πάμε μερικούς μήνες πίσω, όταν ο Παπανδρέου και το οικονομικό του επιτελείο διαβεβαίωναν ότι δεν πρόκειται να παρθούν άλλα μέτρα (μετά τα δύο πρώτα «πακέτα») και στη συνέχεια υπέγραψαν το Μνημόνιο.
Αρκεί να γυρίσουμε μόλις μερικές μέρες πίσω. Παπακωνσταντίνου και Σαχινίδης διαβεβαίωναν ότι η υστέρηση στο σκέλος των εσόδων δεν είναι παρά 770 εκατ. ευρώ, ποσό ασήμαντο που θα καλυφθεί μέχρι το τέλος του χρόνου, διότι έρχονται στο δεύτερο εξάμηνο έσοδα που δεν υπήρχαν το πρώτο, και τώρα ο μεν Παπανδρέου δηλώνει ότι η υστέρηση είναι 1,5 δισ. (διπλάσια δηλαδή), σαν να μην τρέχει τίποτα (στην πραγματικότητα η υστέρηση σε ετήσια βάση είναι πάνω από 4 δισ. ευρώ)! Και μετά ξαμολιούνται όλοι μαζί να θεσπίσουν άρον-άρον μια περαίωση, που θα σβήνει και τις υποθέσεις που εκκρεμούσαν στα δικαστήρια και τις υποθέσεις που έχει γραφτεί φύλλο ελέγχου για φοροδιαφυγή, σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσουν –όπως διαρρέουν στα ΜΜΕ– 1,8 δισ. μέχρι το τέλος του χρόνου, για να κλείσουν την τρύπα του φετινού προγράμματος, που κατά τα άλλα… πήγε πολύ καλύτερα απ’ όσο περίμεναν.

Δεν έχουν, λοιπόν, καμιά αξία οι όποιες διαβεβαιώσεις του Παπανδρέου, του Παπακωνσταντίνου, του Σαχινίδη και του θλιβερού Πεταλωτή. Το ίδιο το Μνημόνιο είναι ένα περίγραμμα με κάποιους στόχους. Επικαιροποιείται συνεχώς με νέα μέτρα που συντείνουν στην επίτευξη αυτών των στόχων. Γι’ αυτό και από την πρώτη στιγμή εμείς μιλήσαμε για «βαρέλι δίχως πάτο». Σημειώσαμε, όμως, και κάτι άλλο. Οτι το 2014 δεν πρόκειται να υπάρξει έξοδος απ’ αυτή την πολιτική, διότι το ελληνικό κράτος θα είναι περισσότερο χρεωμένο σε σχέση με την έναρξη της περιόδου του Μνημόνιου. Τώρα, έρχονται κέντρα του διεθνούς χρηματιστικού κεφάλαιου και επιβεβαιώνουν αυτή μας την εκτίμηση, κάνοντας λόγο για «Μνημόνιο-2», που θα εκτείνεται από το 2014 μέχρι το 2020.

Το χορό άνοιξε η JP Morgan. Ο θεωρούμενος ως κορυφαίος αναλυτής του αμερικάνικου τραπεζικού μονοπώλιου Πάβαν Γουάντα, μιλώντας την προηγού-μενη εβδομάδα στο Bloomberg, δήλωσε ότι η Ελλάδα θα χρειαστεί να επεκτείνει κατά τρία έως έξι χρόνια τη συμφωνία δανεισμού. Αν δεν υπάρξει ένα δεύτερο Μνημόνιο, τόνισε με έμφαση, η χρεοκοπία, είναι αναπόφευκτη. «Δεν πιστεύω ότι έχουν άλλη επιλογή, δεδομένου ότι το έλλειμμα είναι τόσο μεγάλο. Ή θα επιμηκύνουν οι άλλες χώρες τη διάρκεια των δανείων τους στην Ελλάδα, ουσιαστικά απαλείφοντας ένα μέρος του χρέους, ή η Ελλάδα θα αναδιαρθρώσει το χρέος της και η αγορά θα αρχίσει να παγώνει ξανά. Θα χρειασθούν περισσότερη βοήθεια όταν η χρονική διάρκεια του σημερινού "πακέτου" εκπνεύσει, αν πρόκειται να αποφύγουν μια καθαρή χρεοκοπία», σημείωσε ο Γουάντα.

Μολονότι αυτό σχολιάστηκε αρκούντως από τον διεθνή οικονομικό Τύπο, στην Ελλάδα επικράτησε σιωπή νεκροταφείου, λες κι αυτά τα έλεγε κάποιος τυχάρπαστος κι όχι ο εκπρόσωπος μιας κορυφαίας τράπεζας. Βλέπετε, προέχει η… εθνική προσπάθεια. Τουτέστιν, το παραμύθιασμα του ελληνικού λαού ότι όλα βαίνουν καλώς. Ακόμα και το road show σε Λονδίνο, Παρίσι και Φρανκφούρτη, που οργάνωσαν ο Παπακωνσταντίνου με τους τροϊκανούς, είμαστε σίγουροι ότι κοίταζε προς το εσωτερικό της Ελλάδας και όχι προς τις έδρες των χρηματοπιστωτικών μονοπωλίων. Αλλωστε, οι χρηματοπιστωτικές αγορές είχαν ήδη δώσει την απάντησή τους, κρατώντας τα spreads των ελληνικών δεκαετών ομολόγων «καρφωμένα» ελάχιστα κάτω από τις χίλιες μονάδες. Την ίδια απάντηση έδωσε και η ελληνική τραπεζική αγορά, που δάνεισε το ελληνικό κράτος για έξι μήνες με το εξωφρενικό επιτόκιο του 4,82%, έναντι 4,65% που ήταν μόλις πριν δυο μήνες. Παρά ταύτα, ο Παπακωνσταντίνου δήλωσε στο Bloomberg, ότι η Ελλάδα θα βγει για δανεισμό στις «αγορές» το δεύτερο εξάμηνο του 2011, προκαλώντας θυμηδία στα dealing rooms των τραπεζικών μονοπωλίων.

Είχε πλάκα ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε ο Παπακωνσταντίνου την παρακάτω επισήμανση του Κύρτσου, σε πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή: «Το 2013 θα μας ανακοινώσουν δυο πράγματα: Την επαναδιαπραγμάτευση του χρέους και δεύτερον, ένα πρόγραμμα πενταετίας, οκταετίας, δεκαετίας, δε μπορώ να κάνω υπολογισμό, σκληρής λιτότητας για να επιστρέψουμε εκεί που ήμασταν το 2009». Μούγκα ο υπουργός Οικονομικών, προτίμησε να περάσει σε άλλο θέμα.

Το μήνυμα της JP Morgan έχει διπλό περιεχόμενο. Από τη μια, εκφράζει την απαίτηση του διεθνούς χρηματιστικού κεφάλαιου για ανάληψη από τις χώρες της ευρωζώνης του μεγαλύτερου μέρους των χρεών, ώστε να ξεφορτω-    θούν οι τράπεζες τα «τοξικά» κρατικά ομόλογα από τα χαρτοφυλάκιά τους. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τρισέ απάντησε σχεδόν αμέσως από τους Financial Times, υποστηρίζοντας ότι οι χώρες της ευρωζώνης έχουν διαθέσει το 27% του ΑΕΠ τους για τη στήριξη των τραπεζών (στο ποσοστό συμπεριέλαβε και το πακέτο «στήριξης» προς την Ελλάδα) και γι’ αυτό «οι άνθρωποι στις δημοκρατίες μας δεν θα αποδεχθούν νέες ενισχύσεις».

Από την άλλη, η τοποθέτηση της JP Morgan αποτυπώνει την πραγματικότητα και τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει ο καπιταλισμός. Η «φούσκα» των κρατικών ομολόγων είναι τεράστια και δίπλα σ’ αυτή έχει δημιουργηθεί η «φού-σκα» των ασφαλίστρων (CDS). Δεν γίνεται να συνεχίσουν επ’ αόριστον να «φουσκώνουν» και οι δύο. Η ισορροπία που έχει διαμορφωθεί αυτή την περίοδο, ύστερα και από την παρέμβαση της ΕΕ στο ελληνικό χρέος, είναι προσωρινή κι αυτό το ξέρουν πολύ καλά όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Μπορεί ο Τρισέ να δηλώνει ότι οι κρατικοί προϋπολογισμοί δεν θα φορτωθούν άλλο χρέος για να εξυγιανθούν τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, όμως και οι τράπεζες έχουν τα όπλα τους, καθώς αποτελούν τα θεμέλια όλων των καπιταλιστικών οικονομιών.

Αν τους ανησυχεί κάτι, είναι η δυνατότητά τους να επιβάλλουν για πολλά χρόνια εφιαλτικά προγράμματα λιτότητας σαν αυτό που έχει επιβληθεί στον ελληνικό λαό. Αν είχαν εξασφαλισμένο ότι μπορούν απρόσκοπτα να συνεχίσουν να κάνουν ό,τι κάνουν σήμερα στην Ελλάδα, τότε θα μπορούσαν εύκολα ν’ αρχίσουν από τώρα να στήνουν μια νέα συμφωνία τραπεζών-κυβερνήσεων. Οτι θα το επιχειρήσουν είναι βέβαιο, όμως ανησυχούν για τα αποτελέσματα που αυτό θα φέρει στο κοινωνικό πεδίο και για τη δική τους δυνατότητα να ελέγξουν τις κοινωνικές εκρήξεις. Ο εφιάλτης μιας Αργεντινής στην καρδιά της Ευρώπης στοιχειώνει τον ύπνο των αστών πολιτικών της γηραιάς ηπείρου.

Σχέδιο είναι σίγουρο πως δεν έχουν, γιατί απλούστατα δεν μπορείς να σχεδιάσεις σε τέτοιες συνθήκες. Βλέποντας και κάνοντας είναι το μότο που επικρατεί, χωρίς κανείς να το λέει δημόσια. Τα πάντα, λοιπόν, εξαρτώνται από τη στάση του προλεταριάτου. Αν γονατίσει ταπεινωτικά μπροστά στους βαρόνους της κεφαλαιοκρατίας, θα βιώσει έναν παρατεταμένο εφιάλτη. Αν αντιδράσει μαχητικά, τότε θα τεθούν όλα σε νέα βάση. Τότε θ’ αρχίσει να φαίνεται πως διέξοδος μπορεί να υπάρξει μόνο στον κομμουνισμό, που προϋποθέτει την εξαφάνιση των καπιταλιστικών σχέσεων στην παραγωγή.