Σεΐχηδες και ψιλικατζήδες

Το Βήμα
Της ΛΩΡΗΣ ΚΕΖΑ

O κ. Χάρης Παμπούκης εξέφρασε οργή για τους σεΐχηδες που τον εξέθεσαν. Εξέφρασε επίσης θυμό για όσους επιχαίρουν για το ναυάγιο της επένδυσης στον Αστακό. Αντιδρά με συναισθηματική φόρτιση, οπότε θα αφήσουμε λίγες ημέρες να περάσουν για να πάρουμε στα σοβαρά τις δηλώσεις του. Προσώρας λέει ότι οι Αραβες δεν είναι σοβαροί γιατί ακύρωσαν αναπάντεχα την ανέγερση μονάδας παραγωγής ενέργειας. Και μόνο το είδος της επένδυσης δείχνει πόσο σοβαρά έχει πάρει η κυβέρνηση την ανάπτυξη. Δέχτηκαν λοιπόν να κουβαλούν οι Αραβες τα σκουπίδια τους στην Αιτωλοακαρνανία: ό,τι περισσεύει από την επεξεργασία του πετρελαίου, το λεγόμενο ελπιτζί (LΡG), το καίνε στην Αραπιά προκαλώντας ασυγχώρητη μόλυνση. Αν δεν κόψουν το συνήθειο, θα πληρώσουν πρόστιμα, αρχής γενομένης από το 2013. Το ελπιτζί μπορεί να αξιοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας, οπότε οι Αραβες κανόνισαν να το επεξεργαστούν και να πουλήσουν ως γκάζι στους Ιταλούς. Ερώτημα αφελούς: Γιατί δεν χτίζουν το εργοστάσιο απευθείας στην Ιταλία, να γλιτώσουν και τα μεταφορικά; Είναι απλό: οι προηγμένες χώρες δεν θέλουν επικίνδυνες εγκαταστάσεις στα εδάφη τους. Ο κ. Παμπούκης αποδεχόμενος την επένδυση στον Αστακό έκανε ένα περιβαλλοντικό σκόντο.

Από τη ματαίωση των έργων στον Αστακό μπορεί να ξεκινήσει μια σοβαρή συζήτηση για το είδος των επενδύσεων που θα ωφελήσουν μακροπρόθεσμα. Αν το ζητούμενο είναι να πέσει χρήμα στην αγορά, υπάρχουν και άλλοι τρόποι, αρκεί να αμβλυνθεί ακόμη περισσότερο η οικολογική συνείδηση. Ας σκαρώσουμε ένα σενάριο πολιτικής φαντασίας: Αν οι Γάλλοι πρότειναν αντί κολοσσιαίου ανταλλάγματος να ποντίζουν πυρηνικά απόβλητα στις Κυκλάδες, αν αυτό έφερνε τα περιλάλητα 28 δισ. ώστε να λυθούν όλα τα προβλήματα για τρεις γενιές, αν οι μηχανικοί έπειθαν ότι δεν θα απελευθερωθεί ποτέ ραδιενέργεια, άραγε ο κ. Παμπούκης θα προχωρούσε στις συζητήσεις; Εν ολίγοις, μπορεί η ανάγκη να οδηγεί σε αμφιλεγόμενες αποφάσεις όταν οι επενδύσεις είναι «στρατηγικές»; Με αυτά τα δεδομένα αποκτά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον η διάνοιξη της επενδυτικής λεωφόρου, αγγλιστί fast track, στην οποία ο υπουργός Επικρατείας θα οδηγεί το δικό του crazy truck, ελληνιστί τρελό φορτηγό.

Επί της αρχής το νομοσχέδιο για την επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης στρατηγικών επενδύσεων έχει μια λογική. Η γραφειοκρατία πνίγει στα σπάργανα πολλά επενδυτικά σχέδια. Υπάρχουν ακίνητα σε διαδικασία απαλλοτρίωσης, δεσμευμένα επί σαράντα χρόνια. Για ένα πιστοποιητικό, μια βεβαίωση, μια δικάσιμο ο ιδιώτης περιμένει μήνες, του ασπρίζουν τα μαλλιά, βαριέται, απελπίζεται και πάει αλλού. Ο Ιάπωνας που ήλπισε σε αιολική επένδυση στη Λακωνία είδε και απόειδε, κι επάνω στη δεκαετία πήγε στην Τουρκία. Κάθε υπουργός της μεταπολίτευσης έχει να αφηγηθεί μια ιστορία για γεν ή δολάρια που χάθηκαν επειδή είναι σχεδόν ακατόρθωτο να συγκεντρωθεί η απαιτούμενη χαρτούρα.

Τι λέει λοιπόν ο υπουργός Επικρατείας. Θα προσπεράσει τον γραφειοκράτη δημόσιο υπάλληλο, θα προσπεράσει τις επιτροπές που μηρυκάζουν τις γνωματεύσεις τους, θα ποδοπατήσει τους αργυρώνητους. Ο κ. Παμπούκης αναλαμβάνει ο ίδιος να πάρει από το χεράκι τον επενδυτή των 300 εκατ. ευρώ και άνω. Αυτό από μόνο του συνιστά μια αδικία. Γιατί να τυγχάνει προνομιακής συμπεριφοράς το μεγάλο κεφάλαιο έναντι του μικρού κεφαλαίου; Γιατί εκείνος που θέλει να ανοίξει ψιλικατζίδικο να πρέπει να υποστεί τον δημόσιο τομέα, ενώ ο ζάπλουτος να πρέπει να υποστεί μόνο τον κ. Παμπούκη και τη μικρή παρέα του «Ιnvest in Greece»; Επειδή όσο επικρατεί ένας συμβατικός τρόπος σκέψης τόσο θα διαιωνίζεται η εθνική φτώχεια. Να επισημάνουμε κάτι: δεν θα τύχουν όλοι προνομιακής μεταχείρισης από τον κ. Παμπούκη ούτε είναι υποχρεωτική η υπαγωγή στις νέες ρυθμίσεις. Κατανοούμε καλύτερα τις προθέσεις του υπουργού αν σκαλίσουμε το νομικό παρελθόν του. Οι δικηγόροι που πάνε σε αντιδικίες έχουν την αρχή «έλα να σε σκίσω», ενώ εκείνοι που ειδικεύονται στις διαιτησίες έχουν ως μότο «έλα να τα βρούμε». Κάπως έτσι προσπάθησε να έχει αποτελέσματα με τους Αραβες, πλην όμως ατύχησε.

Είναι μάλλον ανεδαφική η εκτίμηση ότι ο Αστακός ναυάγησε λόγω της πολυνομίας και της γραφειοκρατίας. Πράγματι είναι ανασταλτικοί παράγοντες, αλλά όχι καθοριστικοί. Ανασταλτικός παράγοντας θεωρούνται οι ακτιβιστές και οι συνδικαλιστές του ΠΑΜΕ, όπως εκτιμά στέλεχος της κυβέρνησης. Η εθνική εμπειρία δείχνει ότι όλο και κάποιος τρελαμένος μπορεί να προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όλο και κάποιος ακραίος ή σοβαρός πολίτης μπορεί να καθυστερήσει ένα μεγάλο έργο αν θεωρήσει ότι με κάποιο τρόπο θίγεται. Ας μην κορδώνονται όμως για τον τρομοκρατικό ρόλο τους οι κόκκινοι αγωνιστές. Αυτό που μέτρησε περισσότερο στην απόφαση είναι ότι δεν διασφαλιζόταν η πώληση του γκαζιού, σε συμφερτική τιμή, για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Στην Ελλάδα υπάρχει μια δυσανεξία στο «μεγάλο». Η μεγάλη επένδυση ανέκαθεν τρομοκρατούσε τα πλήθη. Ολη αυτή η συζήτηση για τον Αστακό ήλθε να ενισχύσει την αναπτυξοφοβία. Η ιδέα για γρήγορες και καθαρές επενδύσεις συνδέθηκε με μια ρυπογόνο επένδυση και με ουρανοξύστες στον Αγιο Κοσμά. Αν το fast track έρχεται να υπηρετήσει αυτές τις περιβαλλοντικές, ηθικές και αισθητικές αξίες, μάλλον προσκρούει στο κοινό αίσθημα. Εγινε κακή αρχή, με μια καλή ιδέα. Και μια λεπτομέρεια: για να πείσουν ότι ο Αστακός είναι μια «πράσινη» επένδυση είπαν ότι συν τω χρόνω θα παραγάγουν βιοκαύσιμα μαζεύοντας φύκια. Προφανώς το ρητό για τις μεταξωτές κορδέλες παραμένει αμετάφραστο εις την αραβική.