Πέμπτη 21 Οκτωβρίου 2010

Ο μύθος του Προμηθέα... Το μέλλον γράφεται στο παρελθόν

στοχασμός-πολιτική

του Σωτήρη Γλυκοφρύδη
Ο Προμηθέας θεωρείο τιτάνας, δηλαδή ον με υπερβατικές δυνάμεις. Η καταγωγή του προκύπτει μάλλον Ασιατική. Πατέρας του ήταν ο Ιαπετός, γιος του Ουρανού και της Γαίας, συγγενής δηλαδή του Δία, και μητέρα του η Ωκεανίδα Ασία ή Θέμις ή Αίθρα ή Κλυμένη. Γλωσσολογικά, το όνομα του πατέρα του, αβέβαιου ετύμου, παραπέμπει στην ορμή και την ταχύτητα, και της μητέρας του στο ένδοξο και ξακουστό πέραν της Ελλάδας χώρο.
Το Ελληνικό όνομα «Προμηθεύς» σημαίνει τον προ της μάθησης - της γνώσης, αυτόν που προμηθεύεται, τον προνοητικό κι επιμελή. Αδέλφια είχε τον Επιμηθέα, τον Άτλαντα και τον Μενοίτιο. Ο Επιμηθεύς ετοιμολογικά συμβολίζει αυτόν που δεν έχει προνοήσει (το επί είναι χρονικό), συνεπώς αυτόν που σκέφτεται κατόπιν εορτής. Ο Άτλας, αυτόν που δεν υποτάσσεται επιχειρώντας πράγματα που δεν τολμούν οι άλλοι, και ο Μενοίτιος αυτόν που πράττει από την επιθυμία, τον φλογερό παρορμητισμό. ...
Ο Προμηθέας ευεργέτησε τους ανθρώπους κλέβοντας από το Δία τη φωτιά για να βελτιώσουν τη ζωή τους, αποκτώντας κατά τον τρόπο αυτό τη γνώση του καλού. Η φωτιά παραπέμπει στην πρώτη γνώση και για το λόγο αυτό ο Προμηθέας καλείτο και Εωσφόρος, δηλαδή ο φέρων το έως, την ηώ-αυγή, το φως της γνώσης στους ανθρώπους.
Ο Δίας, που ο ενικός του συμβολίζει αυτόν που ζεύει (ζεύς) και κατόπιν διαχωρίζει για να κυβερνάει (δυισμός), έστειλε το διαχειριστή της φωτιάς και του σιδήρου του, τον τρισάθλιο στην ουσία κουτσό συγγενή του τον οποίο κάποτε είχε πετάξει απο το πόδι στη Λήμνο, τον Ήφαιστο, για να τιμωρήσει τον Προμηθέα. Η τιμωρία του ήταν να αλυσοδεθεί στο ψηλότερο βουνό και να έρχεται ένας αετός να του τρώει την έδρα του επιθυμητού που τότε πίστευαν πως ήταν το συκώτι, το οποίο όμως ξαναγινόταν. Το βουνό ήταν ο Καύκασος, αρχικά ο μικρασιατικός, όταν όμως οι Έλληνες γνώρισαν τα Ιμαλάϊα, τη λεγόμενη σκεπή του κόσμου, ο Προμηθέας κατέληξε εκεί, όπου από κοντά μάλλον είχε ξεκινήσει, ίσως απο κάποιο οροπέδιο του Ινδικού Καυκάσου (Ινδοκούς). Οι τιτάνες που του έβαλαν τις αλυσίδες είχαν τα «περίεργα» ονόματα Κράτος και Βία.
Εξετάζοντας το μύθο του Προμηθέα με τις υπάρχουσες παραβολές και τη σημασίες των ονομάτων, είναι σαν το μέλλον μας να έχει γραφτεί στο παρελθόν μας. Προμηθέας στο πολιτικό σύστημα είναι ο έντιμος και προνοητικός πολίτης που τολμά να αντιστρατευτεί το σύστημα της εξουσίας, δηλαδή, ο αντικαθεστωτικός επαναστάτης. Ο Δίας εμφανίζεται σαν το κράτος, προσωπικότητα ανόητη, εγωιστική, βίαιη, αυταρχική, ανυπόστατο μόρφωμα «Λεβιάθαν» μιας ιερατοκοσμικής δομής της εξουσίας, που αναθέτει σ’ ένα φύλακα - «ανθρωπάριο» του χεριού του να δουλεύει τη φωτιά και το σίδερό του, κάνοντάς τον ανάπηρο από τη μια και δίνοντάς του την πιο ωραία γυναίκα από την άλλη, την Αφροδίτη, που τον ταράζει στο κέρατο. Στο εύλογο ερώτημα «γιατί ο Δίας δεν έστειλε τον Άρη;» η απάντηση είναι «διότι ο Άρης ποτέ δεν υπήρξε του χεριού του», είναι ζόρικος, πηδά και την Αφροδίτη (είναι γνωστό ότι όταν ο Ήφαιστος τον πιάνει στα πράσα με τη γυναίκα του και τους πάει με το δίχτυ για παράπονα στον αφέντη του τον Δία, μέχρι και ο πτερώεντας Έρμής μουρμουρίζει το περίφημο «καλά του έκανε, άμα μου καθότανε το ίδιο θα έκανα κι εγώ» - και φαίνεται ότι του κάθισε γεννώντας τον Ερμαφρόδιτο). Ανθρωπάκια σαν τον Ήφαιστο που μετέχουν στη διαχείριση της εξουσίας κατέχοντας την αναπηρία και τη γυναικεία γκλαμουριά, θα είναι πάντα υπηρέτες του συστήματος. Στο μύθο αυτό υπάρχουν φοβερές μεταφορές και παρομοιώσεις. Οι τιτάνες με τα σημαδιακά ονόματα Κράτος και Βία, που έδεσαν τον Προμηθέα, είναι φανερό πως εκφράζουν την κρατική τρομοκρατία.
Τον Προμηθέα τον ελευθέρωσε ο άνους και αιώνιος μαθητής, ο Ηρακλής. Και ο πατέρας του ο Δίας τον συγχώρησε γι’ αυτό, γιατί είτε το κράτος είτε οι θεοί συγχωρούν αυτούς που είναι δυνατοί και αμφισβητούν το σύστημα αλλάζοντας τα πράγματα κάνοντάς τα όπως θέλουν να συμβαίνουν.
Ξεχάσαμε στις παρομοιώσεις μας βέβαια, τον αετό. Δεν χρειάζεται πιστεύω να πούμε ότι είναι εδώ το ΔΝΤ που τρώει την έδρα μας του επιθυμητού που αναγεννάται στη σιγαλιά το βράδυ. Αυτό το πτηνό σκότωσε ο Ηρακλής, ελευθερώνοντας τον Προμηθέα. Ζητείται, επομένως, Ηρακλής, ηγέτης, για να ξαναγράψει τον κύκλο που επανέρχεται της ιστο-ροής της ιστορίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου