"Τι θα έλεγε, αλήθεια, σ' αυτή την περίπτωση ο Μαρξ; Θα επικροτούσε τη στάση των συνδικαλιστών, επειδή κράτησαν επί εννέα μήνες ψηλά τη σημαία της «επανάστασης»";Ν. Χασαπόπουλος, "Τι έκανες στην απεργία, πατέρα;", Το Βήμα
---------
-Βλαδίμηρε, σαν να ακούω κάποια φωνή να μου απευθύνει μια ερώτηση μέσα από μια αισχρή φυλλάδα που μοίραζε και το βιβλίο μου για τη Μπρυμαίρ...
-Κάρολε, ένα ακόμα ασπόνδυλο με πληκτρολόγιο από την χώρα των ασπόνδυλων με πληκτρολόγια είναι. Άσε, θα του απαντήσω εγώ...
---------
V.I. Lenin
Η αξιολόγηση της Κομμούνας από τον Μαρξ
Η αξιολόγηση της Κομμούνας από τον Μαρξ είναι η κορωνίδα των επιστολών του στον Κούγκελμαν. Και η αξιολόγηση αυτή είναι ιδιαίτερα πολύτιμη όταν την συγκρίνουμε με τις μεθόδους των ρώσων δεξιών σοσιαλδημοκρατών. Ο Πλεχάνοφ, που μετά τον Δεκέμβρη του 1905 ανεφώνησε ψοφοδεώς: "Δεν έπρεπε να είχαν πάρει τα όπλα", είχε την ταπεινοφροσύνη να συγκρίνει τον εαυτό του με τον Μαρξ. Ο Μαρξ, μας λέει, είχε επίσης βάλει φρένο στην επανάσταση του 1870.
Ναι, ο Μαρξ έβαλε επίσης φρένο στην επανάσταση. Αλλά δείτε τι χάσμα απλώνεται ανάμεσα στον Πλεχάνοφ και τον Μαρξ, στην ίδια τη σύγκριση του Πλεχάνοφ!
Τον Νοέμβρη του 1905, ένα μήνα πριν κορυφωθεί το πρώτο επαναστατικό κύμα στη Ρωσία, ο Πλεχάνοφ, όχι απλά δεν προειδοποίησε έντονα το προλεταριάτο, αλλά μίλησε άμεσα για την αναγκαιότητα να μάθουν να χρησιμοποιούν όπλα και να οπλιστούν. Κι όμως, όταν η πάλη φούντωσε ένα μήνα μετά, ο Πλεχάνοφ, χωρίς να κάνει την παραμικρή απόπειρα να αναλύσει τη σημασία του γεγονότος, του ρόλου του στην γενική ροή των γεγονότων και την σύνδεσή του με πρότερες μορφές πάλης, έσπευσε να παίξει τον ρόλο του μεταμελημένου διανοούμενου και αναφώνησε: "Δεν έπρεπε να είχαν πάρει τα όπλα."
Τον Σεπτέμβριο του 1870, έξι μήνες πριν την Κομμούνα, ο Μαρξ εξέδωσε μια άμεση προειδοποίηση στους γάλλους εργάτες: Η εξέγερση θα ήταν πράξη απελπισμένης τρέλας, είπε στην γνωστή Ομιλία του στη Διεθνή. Εξέθεσε εκ των προτέρων τις εθνικιστικές αυταπάτες της δυνατότητας ενός κινήματος με το πνεύμα του 1792. Μπόρεσε να πει, όχι εκ των υστέρων, αλλά πολλούς μήνες πριν: "Μην παίρνετε τα όπλα."
Και πώς συμπεριφέρθηκε όταν αυτός ο χωρίς ελπίδα αγώνας, όπως ο ίδιος τον αποκάλεσε τον Σεπτέμβρη, άρχισε να παίρνει απτή μορφή τον Μάρτη του 1871; Το χρησιμοποίησε (όπως έκανε ο Πλεχάνοφ για τα γεγονότα του Δεκέμβρη) για να "χτυπήσει" τους εχθρούς του, τους Προυντονιστές και τους Μπλανκιστές, που ήταν οι ηγέτες της Κομμούνας; Άρχισε να τους κάνει μαθήματα σαν δασκάλα του δημοτικού, λέγοντάς τους: "Εγώ σας τα 'πα. Αυτά γίνονται με τον ρομαντισμό σας, με την επαναστατική τρέλα σας"; Έκανε μάθημα στους Κομμουνάρους, όπως έκανε ο Πλεχάνοφ στους αγωνιστές του Δεκέμβρη, το μάθημα του αυτάρεσκου φιλισταίου: "Δεν έπρεπε να είχατε πάρει τα όπλα";
Όχι. Στις 12 Απρίλη του 1871, ο Μαρξ γράφει μια ενθουσιώδη επιστολή στον Κούγκελμαν--μια επιστολή που θα θέλαμε να τη δούμε αναρτημένη στο σπίτι κάθε ρώσου σοσιαλδημοκράτη και κάθε μορφωμένου ρώσου εργάτη.
Τον Σεπτέμβριο του 1870, ο Μαρξ είχε αποκαλέσει την εξέγερση πράξη απελπισμένης τρέλας· αλλά τον Απρίλη του 1871, όταν είδε το μαζικό κίνημα του λαού, το παρακολούθησε με την οξεία προσοχή ενός συμμετέχοντος στα μεγάλα γεγονότα που οριοθετούν ένα βήμα μπροστά στο ιστορικό επαναστατικό κίνημα.
Πρόκειται για μια απόπειρα, γράφει, να συντριβεί η γραφειοκρατική-στρατιωτική μηχανή, και όχι απλώς να μεταφερθεί σε διαφορετικά χέρια. Και τα λόγια του είναι ύψιστα εγκώμια για τους "ηρωϊκούς" εργάτες του Παρισιού που καθοδηγήθηκαν από τους Προυντονιστές και τους Μπλανκιστές. "Τι ελαστικότητα", γράφει, "τι ιστορική πρωτοβουλία, τι ικανότητα θυσίας έχουν αυτοί οι Παριζιάνοι!...Η ιστορία δεν έχει παρόμοιο παράδειγμα τέτοιου μεγαλείου."
Η ιστορική πρωτοβουλία των μαζών είναι ό,τι θαύμαζε περισσότερο ο Μαρξ. Αχ, να μάθαιναν οι δικοί μας ρώσοι σοσιαλδημοκράτες απ' τον Μαρξ πώς να εκτιμούν την ιστορική πρωτοβουλία των ρώσων εργατών και των χωρικών τον Οκτώβρη και τον Δεκέμβρη του 1905!
Συγκρίνετε το εγκώμιο της ιστορικής πρωτοβουλίας των μαζών από έναν εμβριθή στοχαστή, που προέβλεψε την αποτυχία έξι μήνες πριν με τον άψυχο, ψόφιο, πεζό άνθρωπο: "Δεν έπρεπε να είχαν πάρει τα όπλα"! Δεν απέχουν ο ένας από τον άλλο όσο ο ουρανός απ' τη γη;
Και ως συμμέτοχος στην μαζική πάλη, στην οποία αντέδρασε με όλη του την χαρακτηριστική θέρμη και πάθος, ο Μαρξ, που τότε ζούσε σε εξορία στο Λονδίνο, άρχισε να κριτικάρει τα άμεσα βήματα των "αψήφιστα γενναίων" Παριζιάνων που ήταν έτοιμοι "να εφοδεύσουν στον ουρανό."
Αχ, πόσο θα τον κορόϊδευαν τον Μαρξ οι σημερινοί "ρεαλιστές" εξυπνάκηδες ανάμεσα στους Μαρξιστές, που το 1906-07 περιφρονούν τον επαναστατικό ρομαντισμό στη Ρωσία! Πώς θα περιφρονούσαν έναν υλιστή, έναν οικονομολόγο, έναν εχθρό των ουτοπιών, που εγκωμιάζει μια "απόπειρα" να γίνει έφοδος στον ουρανό! Τι δάκρυα, τη χαμόγελα ειρωνικής συγκατάνευσης ή λύπησης θα επιφύλατταν τούτοι οι άνθρωποι για τον Μαρξ και τις εξεγερσιακές του τάσεις, τον ουτοπισμό του, κλπ κλπ· ή για την εκτίμηση που έθρεψε για ένα κίνημα που θέλησε να κάνει έφοδο στον ουρανό!
Αλλά ο Μαρξ δεν εμπνεύστηκε από τη σοφία του ανθρωπάκου που φοβάται να συζητήσει την τεχνικήτων υψηλότερων μορφών επαναστατικού αγώνα. Επίθεση ή άμυνα, ρώτησε, λες και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις γινόντουσαν έξω απ' το Λονδίνο. Και αποφάσισε πως πρέπει οπωσδήποτε να γίνει επίθεση: "Έπρεπε άμεσα να προελάσουν στις Βερσαλλίες..."
Αυτό γράφτηκε τον Απρίλη του 1871, λίγες βδομάδες πριν τον μέγα, τον αιματηρό Μάη...
"Έπρεπε άμεσα να προελάσουν στις Βερσαλλίες"--οι εξεγερμένοι έπρεπε να το κάνουν, αυτοί που είχαν ξεκινήσει την "πράξη απελπισμένης τρέλας" (Σεπτέμβρης 1870) να κάνουν έφοδο στον ουρανό.
"Δεν έπρεπε να είχαν πάρει τα όπλα" τον Δεκέμβρη του 1905 για να αντιμετωπίσουν δια της βίας τις πρώτες προσπάθειες να τους πάρουν πίσω τις ελευθερίες που κέρδισαν...
Ναι, ο Πλεχάνοφ είχε βάσιμους λόγους να συγκρίνει τον εαυτό του με τον Μαρξ!
[...]
Τον Σεπτέμβρη του 1870, Ο Μαρξ είχε αποκαλέσει την εξέγερση πράξη απελπισμένης τρέλας. Αλλά όταν ξεσηκώθηκαν οι μάζες, ο Μαρξ ήθελε να προελάσει μαζί τους μες στη διαδικασία της πάλης, όχι να τους δίνει γραφειοκρατικές προειδοποιήσεις. Συνειδητοποίησε πως το να προσπαθείς εκ των προτέρων να υπολογίσεις τις πιθανότητες με απόλυτη ακρίβεια είναι τσαρλατανισμός και απελπιστική πεζότητα. Αυτό που εκτιμούσε πάνω απ' όλα ήταν πως η εργατική τάξη πήρε την πρωτοβουλία, ηρωϊκά και με αυτοθυσία, να δημιουργήσει παγκόσμια ιστορία. Ο Μαρξ έβλεπε την παγκόσμια ιστορία από την οπτική εκείνων που την δημιουργούν, χωρίς να είναι σε θέση να υπολογίσουν τις δυνατότητες αλάνθαστα εκ των προτέρων, όχι από την οπτική του φιλισταίου διανοούμενου που ηθικολογεί: "Ήταν εύκολο να προβλέψεις...δεν έπρεπε να είχαν πάρει τα όπλα..."
Ο Μαρξ μπόρεσε, επίσης, να εκτιμήσει το γεγονός πως υπάρχουν στιγμές στην ιστορία που ένας απελπισμένος αγώνας των μαζών, ακόμα και για ένα στόχο χωρίς ελπίδα, είναι ουσιώδης για την περαιτέρω εκπαίδευση των μαζών αυτών, την εκπαίδευσή τους για τον επόμενο αγώνα.
Μια τέτοια τοποθέτηση του ζητήματος είναι μάλλον ακατανόητη και μάλλον επί της αρχής ανοίκεια για τους σημερινούς μας μισο-Μαρξιστές, που αρέσκονται να βάζουν στο στόμα τους το όνομα του Μαρξ επί ματαίω, μόνο και μόνο για να δανειστούν την εκτίμησή του για το παρελθόν, όχι την ικανότητά του να δημιουργήσει το μέλλον.
[...]
Αποσπάσματα από τον πρόλογο του Λένιν στην έκδοση Καρλ Μαρξ: Επιστολές στον Δρ. Κούγκελμαν, πρώτη ρωσική έκδοση, 1907. Μετάφραση: Lenin Reloaded.
---------
-Κάρολε, απάντησα στον σκώληκα απ' την Αθήνα.
-Α, ωραία. Να σου πω Βλαδίμηρε. Εμείς σαν υλιστές, γιατί πιστεύουμε ότι είμαστε ακόμα ζωντανοί ώστε να μπορούμε να απαντάμε σε γελοία υποκείμενα εν έτει 2012;
-Επειδή εκείνοι είναι πολύ πιο πεθαμένοι.
-Α. Σωστά.
-Και επειδή, μες στον νοητικό θάνατο της βλακείας τους, εξακολουθούν να μας φοβούνται τόσο. Ο φόβος τους μας δίνει ζωή.
-"Ein gespenst Geht um in Europa. Das gespenst des Kommunismus..."
-Ακριβώς. Καληνύχτα Κάρολε.
-Λέω να μην κοιμηθούμε για αρκετό καιρό. Τα πράγματα αποκτούν ενδιαφέρον για μας. Ας τους τρομάξουμε κι άλλο.
-Καλή ιδέα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου