Aπό Lenin Reloaded
I.
Στις 16 Αυγούστου, μέλη της νοτιοαφρικανικής αστυνομίας άνοιξαν πυρ κατά εξοργισμένων απεργών στην Μαρικάνα, στα μεταλλεία πλατίνας της εταιρίας Λονμίν, στην Νότιο Αφρική, σκοτώνοντας 34 και τραυματίζοντας 78. Οι θεωρίες του τι συνέβη εκείνη την μέρα έξω από τα μεταλλεία είναι διαφορετικές και αλληλοσυγκρουόμενες. Αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι το μέγεθος της σφαγής και το άμεσο ζήτημα που τέθηκε για τους κομμουνιστές σε όλο τον κόσμο από το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής αποτελείται από μια τρικομματική συμμαχία μεταξύ του Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC), του Κομμουνιστικού Κόμματος Νοτίου Αφρικής (SACP), και του Κογκρέσου Νοτιοφρικανικών Συνδικαλιστικών Ενώσεων (COSATU).
Στις 18 Αυγούστου, ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε ρεπορτάζ για τα γεγονότα, μαζί με ανακοινώσεις του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ. Στην δική του ανακοίνωση, το ΚΚΕ σημείωνε:
Το ΚΚΕ καταδικάζει το έγκλημα της μαζικής σφαγής που διέπραξαν αστυνομικές δυνάμεις της Ν. Αφρικής σε βάρος απεργών μεταλλωρύχων με αποτέλεσμα 35 νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Οι πολιτικές ευθύνες για το έγκλημα είναι τεράστιες και οι υπεύθυνοι πρέπει να τιμωρηθούν αυστηρά. Το ΚΚΕ εκφράζει την αλληλεγγύη του στην εργατική τάξη της Ν. Αφρικής και στις οικογένειες των απεργών.Από την πλευρά του, το ΠΑΜΕ ανέφερε:
Το ΠΑΜΕ καταδικάζει τη δολοφονική επίθεση των δυνάμεων καταστολής σε βάρος των απεργών στα ορυχεία πλατίνας "Μαρικάνα" της Νότιας Αφρικής, που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο διαδηλωτών και τον τραυματισμό δεκάδων. Οι δυνάμεις καταστολής χτύπησαν τους εργάτες που αγωνιζόντουσαν για τη ζωή τους ενάντια στην πολυεθνική εταιρεία που εκμεταλλεύεται τα ορυχεία.
Εκφράζουμε τη συμπαράστασή μας στους απεργούς και την αλληλεγγύη μας στην Ομοσπονδία των εργαζομένων στα Ορυχεία (NUMSA) και απαιτούμε να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι.
Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ανακοινώσεις είναι ενδιαφέρουσες: Το ΚΚΕ κάνει λόγο για "πολιτικές ευθύνες για το έγκλημα" χωρίς να κατονομάζει πού εντοπίζονται αυτές· εξ ορισμού όμως οι πολιτικές ευθύνες για τις ενέργειες της αστυνομίας ανήκουν στην κυβέρνηση και συνεπώς στα κόμματα τα οποία συμμετέχουν σ' αυτή. Στη δική του ανακοίνωση, το ΠΑΜΕ, αντίθετα, δεν κάνει λόγο για "πολιτικές ευθύνες" αλλά για "δολοφονική επίθεση των δυνάμεων καταστολής", αποσπώντας την δράση της αστυνομίας από τις κυβερνητικές αποφάσεις και πρακτικές, τουλάχιστον φραστικά. Επίσης, το ΠΑΜΕ εκφράζει ταυτόχρονα (και παραδόξως) την συμπαράστασή τους στους απεργούς και την αλληλεγγύη του στο σωματείο από το οποίο αποσχίστηκαν, κάνοντας μάλιστα και το λάθος να το ταυτοποιήσει ως NUMSA (που στην πραγματικότητα είναι το σωματείο των μεταλλουργών), και όχι ως NUM, που είναι το εμπλεκόμενο σωματείο των εργαζόμενων στα ορυχεία.
Την ίδια μέρα, το Lenin Reloaded απήυθηνε "ανοιχτή επιστολή" στον Γιώργο Μαυρίκο, μέλος του ΚΚΕ και Γενικό Γραμματέα της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας, θέτοντας το ζήτημα καταγγελιών για την στάση και στελέχωση του NUM, κυρίως σε ό,τι αφορά τον βίο και την πολιτεία του ιδρυτή της, Cyril Maraphosa, και το σκάνδαλο κάθετης αύξησης της αμοιβής του σημερινού της ΓΓ, Frans Baleni. Το δικό μου άρθρο παρέπεμπε τον Μαυρίκο στις καταγγελίες του Justice Malala στον αγγλικό Guardian και εξέφραζε την διαμαρτυρία του για την βιασύνη με την οποία το ΠΑΜΕ έσπευσε να δηλώσει αλληλεγγύη στην NUM. Έγραφα συγκεκριμένα και επικριτικά για την ανακοίνωση του ΠΑΜΕ:
Αυτή όμως η δήλωση είναι βιαστική εφόσον δεν έχετε διερευνήσει συγκεκριμένα τις ευθύνες της NUM (στην οποία εικάζω ότι θέλατε να αναφερθείτε) για ό,τι έγινε. Υποχρέωση του ΠΑΜΕ, όσο και της ΠΣΟ (και όχι βέβαια μέριμνα της ίδιας της εμπλεκόμενης νοτιοαφρικανικής κυβέρνησης, που είναι βέβαιο
ότι δεν θα τιμωρήσει τον εαυτό της!) είναι η διερεύνηση αυτών των ευθυνών. Γιατί "τιμωρία υπευθύνων" χωρίς διερεύνηση ευθυνών δεν νοείται.Όσο για το ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη κατά την 18η, με το οποίο ξεκίνησα τις αναφορές μου, αυτό διαφοροποιούνταν αρκετά από την ανακοίνωση του ΚΚΕ, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η ανακοίνωση του κόμματος κάνει λόγο για "τεράστιες πολιτικές ευθύνες." Αντίθετα, το ρεπορτάζ της 18ης Αυγούστου επικεντρώνεται στην συμπεριφορά της αστυνομίας και στο παρελθόν των συγκρούσεών της με τους απεργούς, ενώ περιλαμβάνει, χωρίς κανένα κριτικό σχόλιο, τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Τζέικομπ Ζούμα, του ANC, και του COSATU, το οποίο με την σειρά του δηλώνει αλληλεγγύη στο συνδικάτο NUM και καταγγέλει τις διαιρετικές πρακτικές "πρώην συνδικαλιστικών ηγετών" (πιθανώς όπως ο Julius Malema, πρώην μέλος του ANC, που ηγήθηκε του "στασιασμού" των εργατών απέναντι στο συνδικάτο NUM και την άνοδο του ανταγωνιστικού συνδικάτου AMCU).
Άνετα θα μπορούσε κάποιος να συμπεράνει από αυτό το πρώτο ρεπορτάζ ότι ο Ριζοσπάστης έκανε "διεκπεραιωτική" δουλειά, κάνοντας αναγκαστικά λόγο για τα συμβάντα (αν και ελάχιστοι στην Ελλάδα ασχολήθηκαν, και αν και ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε ολύμπια αδιάφορος) αλλά καλύπτοντας ταυτόχρονα "κομμουνιστικά νώτα" ώστε να μην εκτεθούν σύμμαχα κόμματα και συνδικαλιστικές οργανώσεις στην Ν. Αφρική.
Πέρα από το γεγονός ότι η ανακοίνωση του ίδιου του κόμματος δεν κινήθηκε σε τέτοιο πλαίσιο όμως, υπάρχει και το εξής άλλο παράδοξο: ο ίδιος ο Ριζοσπάστης δεν "ξέχασε" το θέμα των ορυχείων και του φονικού όπως θα περίμενε κανείς, αλλά συνέχισε να γράφει για αυτό τακτικά και χωρίς να έχει καμία πραγματική πίεση να το κάνει από την εξω-ΚΚΕ ελληνική αριστερά (όπως είπαμε, ελάχιστοι πλην ΚΚΕ ασχολήθηκαν καν, κανείς σε επίπεδο κόμματος).
Στις 29 Αυγούστου, χαιρέτισε το "υψηλό αγωνιστικό φρόνημα" των απεργών στην Λονμίν, συμμεριζόμενος πλήρως την διάθεσή τους "να παλέψουν για τα δικαιώματά τους"· στις 25 Αυγούστου, σημείωνε ότι οι ενέργειες Ζούμα για διερεύνηση του συμβάντος δε φαίνεται να αρκούν για να εκτονώσουν "την υψηλή ένταση και τον αναβρασμό που επικρατεί σε ένα μεγάλο κομμάτι της εργατικής τάξης στη Νότια Αφρική, που υποφέρει από τις συσσωρευμένες και βαθιές οικονομικοκοινωνικές ανισότητες τόσων ετών"· στις 31 Αυγούστου κατήγγειλε το "αστικό δικαστικό σύστημα" που προσπαθούσε να φορτώσει "τους φόνους στους απεργούς"· στις 2 Σεπτεμβρίου παρατηρούσε ότι "τα εγκλήματα" σε βάρος της εργατικής τάξης στην Νότια Αφρική συνεχίζονται και περιλαμβάνουν τρομακτικές ανισότητες και εκμετάλλευση· στις 5 Σεπτεμβρίου δημοσίευσε καταγγελία για αστυνομική βία σε βάρος των απεργών στη Μαρικάνα, δίνοντας έμφαση στην διόγκωση του αριθμού συμμετεχόντων στην απεργία· την επόμενη, στις 6 Σεπτεμβρίου, συνέχισε την κάλυψη της απεργίας· στις 11 Σεπτεμβρίου δημοσίευσε νέο ρεπορτάζ για την πορεία των απεργών που "βροντοφώναζαν συνθήματα μεταξύ άλλων υπέρ των 34 αδικοσκοτωμένων συναδέλφων τους από τα αστυνομικά πυρά στις 16 Αυγούστου"· στις 15 Σεπτεμβρίου επιτέθηκε στην εταιρία Λονμίν για την πενιχρή αύξηση που πρότεινε στους απεργούς με τον τίτλο "Οι πολυεθνικές των ορυχείων προκαλούν"· και στις 23 Σεπτεμβρίου, ήρθε η σειρά του πρωθυπουργού και μέλος του ANC Jacob Zuma να δεχθεί την επίθεση του Ριζοσπάστη, ο οποίος τον κατηγόρησε για "επικίνδυνους ελιγμούς" και για διάθεση συμβιβασμού με τις πολυεθνικές χρυσού και πλατίνας στη χώρα του.
Συνολικά, ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε 25 άρθρα για τα γεγονότα στην Λονμίν και για τον πολιτικό τους απόηχο μεταξύ της επόμενης του φονικού στις 17 Αυγούστου και της σημερινής μέρας (23 Σεπτεμβρίου)· κάτι λιγότερο από ένα άρθρο τη μέρα.
Τα σημειώνω όλα αυτά αναλυτικά και ίσως αναλυτικότερα από όσο χρειάζεται για να στοιχειοθετήσω ορισμένα αρκετά βασικά πράγματα:
* Πρώτον, είναι προφανές ότι παρά τις όποιες αρχικές ενδείξεις "υπερβολικής διπλωματίας", ο Ριζοσπάστης δεν συγκάλυψε το θέμα της απεργίας, της τρομερά βίαιης καταστολής της και των τεράστιων ζητημάτων που αποκαλύπτονται για την κατάσταση της εργατικής τάξης στην υπό "προοδευτική" διακυβέρνηση Νότια Αφρική από "αλληλεγγύη" στο ΚΚΝΑ ή στο NUM· αντίθετα, πρόβαλλε συστηματικά τα ζητήματα που τίθενται, χωρίς μεν να επιτεθεί ευθέως στο ΚΚΝΑ και το NUM, αλλά και παίρνοντας ξεκάθαρα το μέρος των απεργών που αποσχίστηκαν από το NUM και εξεγέρθηκαν εναντίον της ηγεσίας του.
* Δεύτερον, είναι εξίσου προφανές ότι η εφημερίδα ενδιαφέρεται συστηματικά για την διερεύνηση ευθυνώνγια το περιστατικό και για την ευρύτερη κατάσταση, χωρίς να την πιέζει κανείς στην Ελλάδα να το κάνει (τέτοιες πιέσεις άλλωστε τις αγνοεί συστηματικά το ΚΚΕ, το οποίο είναι διαβόητο για την αδιαφορία του για την ελληνική "κοινή γνώμη", που με την σειρά της είναι βαθύτατα αδιάφορη για το τι συμβαίνει στην Νότια Αφρική).
* Τρίτον, η δημοσιότητα που έχει δώσει στα τεκταινόμενα στη χώρα ο Ριζοσπάστης μόνο κολακευτική δεν είναι για το ΚΚΝΑ, το NUM, την συγκυβέρνηση, και το είδος της εργατικής πολιτικής τους.
* Τέταρτον, όλα αυτά ανατρέπουν εκ βάθρων την εικόνα μιας εφημερίδας που απλά επιτίθεται στους κομματικούς εχθρούς και συγκαλύπτει τους κομματικούς συμμάχους, μιας εφημερίδας προβλέψιμης ή ενός κόμματος στερεοτυπικά αγκυλωμένου σε "ιδεοληψίες." Εν προκειμένω, το ΚΚΕ και όχι οι γνωστοί και μη εξαιρεταίοι υπεραπαναστάτες του γλυκού νερού είναι ο φορέας που κάνει όλη τη "φασαρία" για κάτι που όλα δείχνουν ότι δεν το συμφέρει πολιτικά να κάνει φασαρία.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Για αυτό θα χρειαστεί να μιλήσουμε σε ένα δεύτερο μέρος.
Πριν το κάνουμε όμως, θα προτάξουμε τις ακόλουθες θέσεις:
1. Το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ γνωρίζουν περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον στην Ελλάδα για την κατάσταση και τους συσχετισμούς του ταξικού κινήματος στην Νότιο Αφρική. Τα γνωρίζουν επειδή η Νότιος Αφρική τα ενδιαφέρει καίρια και επειδή έχουν άμεσες και συχνές επαφές με πρόσωπα και πράγματα στη χώρα. Και για αυτό έχουν και ηθικές ευθύνες να παρέμβουν, και το γνωρίζουν.
2. Το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ έχουν περισσότερους λόγους από οποιονδήποτε άλλον στην Ελλάδα να ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στην Νότιο Αφρική. Το γιατί θα το εξετάσουμε στο δεύτερο μέρος, αλλά εδώ μπορούμε να προειπούμε ότι αφορά το παγκόσμιο συνδικαλιστικό κίνημα και τις ισορροπίες σ' αυτό, όπως και το νοτιοαφρικανικό πολιτικό σκηνικό και τις δικές του ισορροπίες.
3. Ο Ριζοσπάστης δεν κάνει "ρεπορτάζ" για την Νότιο Αφρική. Κάνει πολιτικές παρεμβάσεις, με συγκεκριμένες στοχεύσεις που ελάχιστα αφορούν το κοινό που τον διαβάζει και πολύ περισσότερο τις κινήσεις και την διεθνή στρατηγική του ΠΑΜΕ και της ΠΣΟ στην σημερινή συγκυρία. Η πρώτη δημόσια ένδειξη του χαρακτήρα αυτών των κινήσεων έγινε δημόσια γνωστή προχθές: Το COSATU, που συμμετέχει στην τριμερή κυβέρνηση της χώρας, και στο οποίο ανήκουν 1.8 εκατομμύρια εργάτες, προσχώρησε στην ΠΣΟ κατά το 11ο του συνέδριο.
II.
Τι σήμαινε πολιτικά η απόφαση του COSATU για προσχώρηση στην ΠΣΟ -- και μάλιστα μετά την θυελλωδώς επαναστατική ομιλία του ΓΓ της, Γιώργου Μαυρίκου, στις 18 του μήνα; Αυτό είναι ένα ερώτημα που όχι απλώς δεν έχει απαντηθεί στην Ελλάδα αλλά δεν έχει καν τεθεί. Είναι γνωστό ότι το COSATU, το οποίο περιλαμβάνει 21 συνδικάτα (μεταξύ των οποίων το επίμαχο NUM), είναι μέλος της τριμερούς κυβέρνησης της χώρας -- κάτι σαν να ήταν, ας πούμε, η ΓΣΕΕ μέλος κυβερνητικής συμμαχίας στην Ελλάδα.
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να στραφούμε στον νοτιοαφρικανικό Τύπο, μιας και οΡιζοσπάστης είναι χαρακτηριστικά φειδωλός για το θέμα και μιας και κανείς άλλος στην Ελλάδα δεν είναι σε θέση να προσφέρει μια τέτοια ανάλυση. Στο άρθρο της "Συνέδριο COSATU: Στοιχειωμένο από το σάβανο της Μαρικάνα", λοιπόν, η εφημερίδα Daily Maverick σημειώνει τα ακόλουθα εξόχως ενδιαφέροντα:
Όπως τα φερε η τύχη, οι εξεγέρσεις που έχουν πλέον προκαλέσει μια οιωνεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήρθαν [...] μέσω ενός ξεσηκωμού για τους μισθούς σε έναν τομέα που ως τώρα ήταν σχετικά σταθερός. Όμως ο Vavi (ΓΓ του COSATU) δεν θα ένιωθε αυτάρεσκα απλώς επειδή αποδείχθηκε πως είχε δίκαιο [θα δούμε αργότερα τι εννοεί εδώ η εφημερίδα]. Θα ήταν επίσης γεγονός ότι το αποτέλεσμα της σφαγής στη Μαρικάνα και της κρίσης στα ορυχεία που ακολούθησε ήταν πως αυτοί που νόμιζαν πως θα χρησιμοποιούσαν το συνέδριου του Cosatu αυτή τη βδομάδα για να του δώσουν [του Vavi] ένα μάθημα είναι πια αποσυντονισμένοι και ταπεινωμένοι. Αν τα γεγονότα στον τομέα πλατίνας, ξεκινώντας από τις αναταραχές του Γενάρη στην Impala Platinum και κορυφωνόμενα στην παρατεταμένη απεργία της Λονμίν δεν αποκάλυπταν το γεγονός ότι οι απεργοί απορρίπτουν την NUM, το μεγαλύτερο μέλος της COSATU [δηλαδή το NUM] θα έκανε επίδειξη δύναμης, ιδιαίτερα ενάντια στον Vavi.Τι μας λέει η εφημερίδα; Μας λέει ορισμένα πολύ βασικά πράγματα:
1. Ότι το NUM είναι ένας ισχυρός, ο πιο ισχυρός, "παίχτης" μέσα στο COSATU
2. Ότι το NUM είχε ως στόχο να χρησιμοποιήσει το συνέδριο του COSATU για να βάλει "στη θέση του" τον ΓΓ του COSATU Vavi, ο οποίος είχε απευθύνει κάποιες δραματικές προειδοποιήσεις (θα δούμε στην συνέχεια ποιες ήταν αυτές)
3. Ότι ήταν η σφαγή στην Μαρικάνα και τα όσα ακολούθησαν που εξέθεσαν το NUM και για αυτό ενίσχυσαν τον Vavi
4. (Αυτό δεν μας το λέει το απόσπασμα αλλά ο Ριζοσπάστης): ότι το αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης του NUM λόγω της σφαγής στη Μαρικάνα ήταν ο θρίαμβος...Μαυρίκου πάνω στους συντηρητικούς αντιπάλους του στο COSATU
5. Και συνεπώς, ότι ο Ριζοσπάστης "στήριξε" το NUM μόνο τυπικά, αλλά κράτησε το θέμα στην δημοσιότητα για να το χτυπήσει ανελέητα για την στάση του ενόψει συνεδρίου όπου θα κρινόταν η εσωτερική ισορροπία δυνάμεων στο COSATU και η σχέση του με την ΠΣΟ.
Επιστρέφουμε στην Daily Maverick και στο δικό της ρεπορτάζ:
Το NUM, το οποίο είναι παραδοσιακά το μέσο περάσματος σε υψηλά αξιώματα στο Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC), έχει συνηθίσει να επηρεάζει το COSATU για πολιτικά θέματα, και είχε κάθε πρόθεση να το ξανακάνει στο συνέδριο. Αλλά όταν οι ηγέτες του εξευτελίστηκαν κατά συρροή και σημαδεύτηκαν ως πουλημένοι [θυμηθείτε τι έγραφε το Lenin Reloaded για τον ΓΓ του NUM Frans Baleni, ο οποίος αντιτίθεται σθεναρά στην εθνικοποίηση των ορυχείων, και για την απίθανη αύξηση μισθού του] δεν θα του ήταν και τόσο εύκολο να παίξει τον "Μεγάλο Αδελφό" στο συνέδριο. Το NUM θα πρέπει να εξηγήσει στο συνέδριο γιατί το απέρριψαν κατ' επανάληψη τα ίδια του τα μέλη, και γιατί η αποσχιστική Association of Mineworkers and Construction Union (AMCU) μπόρεσε να καταλάβει τον δικό του συνδικαλιστικό χώρο. Με δεδομένη την απεργία και την συνεχιζόμενη αναταραχή στον τομέα των ορυχείων, αυτά δεν θα είναι εύκολα ερωτήματα για το NUM να τα απαντήσει ή να τα υποτονίσει. Η "Ανοιχτή επιστολή" μας λοιπόν έφτασε στον παραλήπτη της (αυτό μπορώ να σας το διαβεβαιώσω προσωπικά, μιας και ο Μαυρίκος επικοινώνησε μαζί μου ηλεκτρονικά αν και δεν στάθηκε εφικτό να μιλήσουμε λόγω άλλων γεγονότων που παρεμβλήθηκαν), αλλά ήταν άχρηστη. Ο Μαυρίκος, αυτό αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, γνώριζε ήδη τον εξουσιαστικό και ανασταλτικό για την ριζοσπαστικοποίηση ρόλο του NUM μέσα στο COSATU, και ακόνιζε ήδη τα μαχαίρια ενόψει συνεδρίου (δείτε και αναφορές στην συνδικαλιστική διαφθορά στην ομιλία του). Αυτός ήταν φυσικά και ο λόγος που ο Ριζοσπάστης έκανε οτιδήποτε παρά να "θάψει" το θέμα του τι έγινε στην Μαρικάνα, συντηρώντας το στη δημοσιότητα σχεδόν καθημερινά.
Αλλά το NUM δεν έπρεπε απλώς να χτυπηθεί μέσω της έμμεσης και διπλωματικής του έκθεσης στην κριτική απ' τις σελίδες του Ριζοσπάστη (έμμεσης και διπλωματικής γιατί εξακολουθεί να είναι μέλος του COSATU, φυσικά) επειδή έπαιζε ηγεμονικό και ανασταλτικό για τους εργατικούς αγώνες ρόλο. Έπρεπε να χτυπηθεί επειδή είναι το συνδικάτο το οποίο στηρίζει την συνεργασία του COSATU με το ANC, επειδή είναι ο οργανικός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον καθεστωτικό συνδικαλισμό και την πολιτική εξουσία του Ζούμα, τον οποίο όπως είδαμε στο πρώτο μέρος άρχισε τώρα --μετά την πρώτη νίκη στο συνέδριο-- να "περιλαμβάνει" ο Ριζοσπάστης. Πάλι Daily Maverick:
Ευτυχώς για τους ηγέτες του NUM, υπάρχει η παράλληλη παράσταση της μάχης για την διαδοχή στο ANC και του ανταγωνισμού για θέσεις εξουσίας μέσα στο COSATU για να ασχολούνται οι απεσταλμένοι. Το NUM βρίσκεται γερά εδρασμένο στο στρατόπεδο που υποστηρίζει τον Jacob Zuma για επανεκλογή ως προέδρου του ANC στο Mangaung τον Δεκέμβρη. Ο Vavi [υπενθυμίζουμε, ο ΓΓ του COSATU] δεν είναι τόσο ένθερμος. Έχει σοβαρό πρόβλημα ενοχής για την προεδρία Ζούμα, αφού ήταν από τους κεντρικούς υποστηρικτές του. Ο Vavi είναι η πεμπτουσία του αντικομφορμισμού σε ό,τι αφορά το ANC και την πολιτική συμμαχιών. Αν και έχει πιέσεις μέσα από το COSATU και το ΚΚΝΑ για αρκετό καιρό λόγω της κριτικής του στην κυβέρνηση και κυρίως λόγω της απροθυμίας του να στηρίξει τον Ζούμα, αρνείται να κάνει πίσω -- ακόμα και για λόγους δημοσίων σχέσεων. Δεν υποχωρεί ώστε να δηλώσει ότι θα στηρίξει δεύτερη προεδρία για τον Ζούμα, ακόμα και αν η επανεκλογή του ίδιου του Vavi ως ΓΓ εξαρτάται από αυτό. Με άλλα λόγια, η απόφαση του συνεδρίου του COSATU εμπλέκεται άμεσα με το ζήτημα της στάσης του απέναντι στην επανεκλογή Zuma και απέναντι στην προοπτική της συγκυβέρνησης. Και ο ΓΓ του COSATU, όπου υπερίσχυσε η γραμμή της ριζοσπαστικοποίησης και της προσχώρησης στην ΠΣΟ παρά τις αντίθετες επιθυμίες της NUM είναι ο Zwelinzima Vavi, για τον οποίο --όπως και για κάποιους άλλους όπως τον Cyril Maraphosa, τον Zuma, και τον Malema-- θα πρέπει να πούμε κάποια περισσότερα πράγματα σε ένα τρίτο μέρος.
III.
Ποια ήταν η προειδοποίηση του ΓΓ του COSATU Zwelinzima Vavi για τον οποίο η Daily Maverick γράφει ότι "δικαιώθηκε" στο συνέδριο του Κογκρέσου; Ότι, με τα λόγια της εφημερίδας, αν το COSATU δεν αντιμετωπίσει άμεσα "τις αδυναμίες του, δεν έχει μέλλον για πάνω από πέντε χρόνια." Ότι αν δεν κοιτάξει να βελτιώσει την κατάσταση της εργατικής τάξης, οι πόλεις της Νότιας Αφρικής θα ζωστούν από έναν "δακτύλιο φωτιάς." "Χιλιάδες Νοτιοαφρικανών", προειδοποιούσε ο Vavi τον Ιούνη του 2011, "νιώθουν περιθωριοποιημένοι και αγνοημένοι, ζουν σε παράγκες, πίνουν νερό απ' το δρόμο, χρησιμοποιούν ακόμα κουβάδες για τουαλέτα." Με τις απεργίες που ξέσπασαν από εξοργισμένους εργάτες ορυχείων που υποαμείβονται δραστικά, η οικονομία της χώρας, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, "έχει γονατίσει" σε μια φάση που η ανεργία βρίσκεται στα ύψη.
Στην ίδια εφημερίδα, και πριν την σφαγή στην Μαρικάνα, φιλοξενήθηκε άρθρο για τις προειδοποιήσεις του Vavi προς τους κομμουνιστές κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του ΚΚΝΑ. Στο συνέδριο μίλησε και ο πρόεδρος Ζούμα, για την ομιλία του οποίου η εφημερίδα σημειώνει ότι ήταν μάλλον αδιάφορη.
Τι είπε ο Vavi στο συνέδριο του ΚΚΝΑ τον Ιούλη του 2012, λίγο πριν τα γεγονότα της Μαρικάνα; Πολλά πράγματα. Ας τα συνοψίσουμε:
* Ότι η εισοδηματική ανισότητα στη χώρα έχει αυξηθεί για όλους τους δείκτες και ότι οι προβλέψεις θέλουν το χάσμα να μεγαλώνει.
* Ότι αν το ANC δεν θα ξαναδεί εξουσία αν συνεχίσει στον δρόμο που διάλεξε.
* Ότι το κίνημα εθνικής απελευθέρωσης δεν μπορεί να συνεργάζεται με τον φιλελεύθερο καπιταλισμό και να διατηρήσει λαϊκή βάση.
* Ότι η τριμερής συμμαχία έχει αποτύχει να εφαρμόσει το πολιτικά και ηθικά δέον γιατί δεν έχει δείξει την πολιτική βούληση να εφαρμόσει τις ίδιες της τις αποφάσεις.
* Ότι η τριμερής συμμαχία δεν μπορεί να συνεχίσει ως έχει και ότι χρειάζεται δραστική στροφή στον σοσιαλισμό.
Στο ρεπορτάζ της στις 17 Σεπτέμβρη στο μεταξύ, η Daily Maverick σημείωνε πως "ο Vavi δεν κρύβει ότι θέλει να συνεχίσει να ηγείται του COSATU ως ανεξάρτητης και κριτικής φωνής των εργατών, ακόμα κι αν αυτό καθιστά τις σχέσεις της [τριμερούς] συμμαχίας μη βιώσιμες." Η προσχώρηση του COSATU στην ΠΣΟ αναδεικνύεται μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ως δήλωση απείθειας προς την τριμερή και την διάθεσή της να συμβιβαστεί με την νεοφιλελεύθερη οικονομία παρά ως φυσική συνέπειά της συμμαχίας της με ANC και SACP, και ως τέτοια πρέπει να ερμηνεύεται. Άλλωστε, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Mail and Guardian, άλλη μία εφημερίδα της χώρας:
Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι η ηγεσία του NUM θα έδινε σημασία στις προειδοποιήσεις του ΓΓ του COSATU Zwelinzima Vavi για την κοινωνική απόσταση ανάμεσα στο ίδιο και σε αυτούς των οποίων ηγείται. Θα μπορούσε να δώσει ίσως σημασία στο τι είχε πει κάποτε ένας από τις δικές του τάξεις, ο Silumko Nongwandu: "Το βασικό ζήτημα που αναδεικνύεται και που το συνέδριό μας πρέπει να απαντήσει είναι το τι κίνδυνοι υπάρχουν όταν το συνδικαλιστικό κίνημα μετατρέπεται σε αγωγό "συμφερόντων της ελίτ" και όταν, χωρίς να το καταλάβει καταντάει με τον καιρό ένα μέσο πλουτισμού, στάτους και πρόσβασης στις θέσεις εξουσίας και προνομίων μέσα στο κράτος, στον ιδιωτικό τομέα, και στο ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα".
Μπορεί να φανταστούμε το NUM να εργάζεται 24 ώρες το 24ωρο για να αλλάξει τέτοιες αντιλήψεις αναλαμβάνοντας πράγματι την στήριξη των απαιτήσεων των εργατών και επιτρέποντας νέες εκλογές εκεί όπου οι τοπικοί του ηγέτες αμφισβητούνται. Αλλά αυτές οι προσδοκίες μας είναι πολύ ιδεαλιστικές.
Στην πραγματικότητα, πολλοί από τους ηγέτες των εργατών που προετοιμάζονται για το συνέδριο [του COSATU] δεν χάνουν τον ύπνο τους για την Μαρικάνα. Τους απασχολεί κυρίως πώς να προσγειώσουν τον Vavi και πώς να σταματήσουν την τάση του να φέρνει την κυβέρνηση σε δύσκολη θέση κριτικάροντας τους πάντες και τα πάντα: πώς να του κλείσουν το στόμα.
Η ανησυχία τους είναι πώς να ημερέψουν το COSATU ώστε να γίνει μια πιο φιλική φωνή (όπως είναι το ΚΚΝΑ) και πώς να βεβαιωθούν ότι, μέχρι να φύγουν οι σύνεδροι από το Gallagher Estate, θα έχουν πλήρως κατανοήσει πως ο ρόλος τους στην κοινωνία είναι η καταπολέμηση της φτώχειας, της ανισότητας και της ανεργίας – όσο ο στόχος της οργής τους δεν είναι η κυβέρνηση του ANC.
Κρίνοντας από τους κεραυνούς του Γιώργου Μαυρίκου στο συνέδριο που το NUM και το ANC ήθελαν, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ δύο νοτιοαφρικανικών εφημερίδων, να μετατρέψουν σε μέσο πολιτικού ευνουχισμού του Vavi και όσων εκπροσωπεί, τα πράγματα δεν πήγαν πολύ καλά για τις ρεφορμιστικές συνδικαλιστικές δυνάμεις:
Σήμερα, χρειαζόμαστε συνδικάτα που θα οργανώνουν την πάλη σε κάθε μορφή με αποφασιστικότητα και μαχητικότητα για την κατάκτηση εργατικών δικαιωμάτων.Χρειαζόμαστε ένα συνεπές και διαρκές μέτωπο ενάντια στον ρεφορμισμό, ενάντια στον οπορτουνισμό, ενάντια στη διαφθορά. Χρειαζόμαστε, σε διεθνές επίπεδο, ένα ενωμένο στρατευμένο μέτωπο του προλεταριάτου ενάντια στα αφεντικά. [...] Χρειαζόμαστε [...] συνδικάτα που θα έχουν ηγεσίες από την καρδιά της εργατικής τάξης. Ηγεσίες που θα σέβονται την κριτική και την αυτοκριτική. Ηγεσίες με προλεταριακή αυτοπειθαρχία που θα είναι ταγμένες στον αγώνα ενάντια στη γραφειοκρατία και την διαφθορά.
Ο Vavi, τον οποίο ακόμα και ο άσπονδος εχθρός του ANC Μαλέμα χαιρέτισε ως τον "μόνο επαναστάτη στo COSATU", ήταν ο δεύτερος μεγάλος κερδισμένος του συνεδρίου του COSATU μετά την ΠΣΟ και τον Γιώργο Μαυρίκο. Αλλά ίσως υπήρχαν και άλλοι κερδισμένοι: τα φαντάσματα των εργατών της Μαρικάνα άσκησαν το δικό τους δικαίωμα ψήφου στο συνέδριο του COSATU, τρομοκρατώντας όσους αναζητούσαν "ισορροπίες" και "καλές δημόσιες σχέσεις".
Θα συνεχίσουμε σε ένα τέταρτο μέρος για κάποιες ακόμη αγνοημένες διαστάσεις των γεγονότων.
IV.
Ας δούμε, τέλος, κάποια πράγματα για τους άλλους πρωταγωνιστές της υπόθεσης:
Πρώτον, το πρώην μέλος του ANC Julius Malema, που εκμεταλλεύτηκε την απόσταση μεταξύ των εργατών στα ορυχεία και του NUM για να κάνει την δική του καμπάνια κόντρα στο NUM, το ANC, και τον πρόεδρο Ζούμα. Σύμφωνα με την εφημερίδα της χώρας The Citizen, ο Malema, σε συνεργασία με το αποσχιστικό σωματείο AMCU, έχουν "πάρει τον έλεγχο" στην Λονμίν, όχι για λογαριασμό του "εργατικού ελέγχου" αλλά για αυτόν ανταγωνιστικών φραξιών στο ANC, και συγκεκριμένα για την στήριξη του ανταγωνιστή του Zuma για την ηγεσία του ANC, Kgalema Motlanthe. Ο Malema κατηγορείται από την εφημερίδα για υπόθαλψη της βίας στα ορυχεία, περιλαμβανομένων των θανατηφόρων επιθέσεων κατά στελεχών του NUM. Σε δικό της άρθρο, η Mail and Guardian καταγγέλει την χρηματοδότηση, με συμβόλαια πολλών εκατομμυρίων ραντ, του Μαλέμα από το Πανεπιστήμιο του Λιμπόπο και σκιαγραφεί ένα δεύτερο δίκτυο διαπλοκής και διαφθοράς με την εμπλοκή εταιριών, με τον Malema να φιγουράρει σε περίοπτη θέση.
Ο Malema, που αξίζει να σημειωθεί ότι ενθάρρυνε τους απεργούς στην Λονμίν να μην υποχωρήσουν και να εμμείνουν στις απαιτήσεις για μισθό 12.500 ραντ, έχτισε έπαυλη αξίας 16 εκατομμυρίων ραντ, ενώ οι δύο του συνολικά επαύλεις φιγουράρουν στην λίστα των "Όμορφων πολυτελών επαύλεων της Νοτίου Αφρικής." Εν ολίγοις, αν και η επαναστατική και αντικαθεστωτική ρητορική τού περισσεύει, η πραγματικότητα πίσω από την εμπλοκή του στην όξυνση των συγκρούσεων στην Λονμίν είναι πολύ διαφορετική. Όσο παράδοξο και αν ακούγεται ότι ο υπερεπαναστάτης-προστάτης των εξαθλιωμένων της Λονμίν είναι και ιδιοκτήτης δύο κατοικιών που κανείς τους δεν θα δει στο διάστημα της ζωής του, ακούγεται αποφασιστικά λιγότερο παράδοξο όταν σημειωθεί πως ο Malema είναι επίσης γνωστός ως ο βασικός προαγωγός της "οικονομικής ελευθερίας" στη χώρα -- έννοιας προφανώς νεοφιλελεύθερης και πολύ θολά εννοημένης από τον ίδιο.
Στον αντίποδα, ο άνθρωπος που ο Malema κατηγόρησε ευθέως ως υπεύθυνο για την σφαγή στην Λονμίν, ο Cyril Maraphosa, ιδρυτής και πρώτος ΓΓ του NUM και εμπλεκόμενος στα ΔΣ αρκετών πολυεθνικών, μαζί και της Λονμίν: η Mail and Guardian σημειώνει ότι παρά το παρελθόν του στην Εθνική Εκτελεστική Επιτροπή του ANC, ο Maraphosa νιώθει πιο άνετα πια να μιλάει "για μπίζνες", αφήνοντας τα πολιτικά θέματα για άλλους. Η ίδια εφημερίδα τοποθετεί το μετοχικό του μερίδιο στην Λονμίν στο 9%, και περιγράφει τις θέσεις του σε πρόσφατη ομιλία του ως "ανοιχτές στην εθνικοποίηση, αλλά με προτίμηση για ιδιωτικές επενδύσεις" και τις απαντήσεις του σε ερωτήσεις ως απαντήσεις "ενός ανθρώπου που τον ανησυχούν οι τιμές των μετοχών."
Αυτό το σκηνικό γενικευμένης διαφθοράς, εκφυλισμού, πελατειακών σχέσεων, καμαρίλας και χρήσης του συνδικαλισμού ως μέσο πλουτισμού έχει απέναντί του το νέο μέλος της ΠΣΟ COSATU και ο γενικής αποδοχής για την εντιμότητα και το επαναστατικό ήθος ΓΓ του, Zwelinzima Vavi. Από την πορεία λοιπόν του COSATU είναι πιθανό να εξαρτηθεί όχι μόνο η μελλοντική βιωσιμότητα του ίδιου, ούτε απλά το μέλλον της συγκυβέρνησης στην χώρα, ούτε μόνο η πορεία που θα πάρει το ΚΚΝΑ. Είναι πιθανό να εξαρτηθεί το ίδιο το μέλλον της χώρας, που δείχνει να πλησιάζει με αστραπιαία ταχύτητα προς μια γενικευμένη σύρραξη μεταξύ των τάξεων που έχει δημιουργήσει η μετα-Απαρτχάιντ εποχή. Η Mail and Guardian θέτει το θέμα εύστοχα ενόψει του συνεδρίου του Κογκρέσου που ολοκληρώθηκε πριν λίγες μέρες με την απόφαση προσχώρησης στην ΠΣΟ:
...όταν τα μέλη του COSATU συναντηθούν την ερχόμενη εβδομάδα για να αξιολογήσουν την κατάσταση της οργάνωσής τους κατά τα τελευταία τρία χρόνια, ελπίζει κανείς πως θα αναλογιστούν τι συμβαίνει στην Νότιο Αφρική.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί η ταραχή, η αδράνεια και η ανησυχία που έχουν περικυκλώσει την Νότιο Αφρική πηγάζουν από μια εξεγερσιακή κατάσταση όπου ηγέτες είναι εργάτες από τα κάτω, που διαμαρτύρονται για τους χαμηλούς μισθούς, τις κακές συνθήκες διαβίωσης και την γενική ανισότητα στην κοινωνία μας.
Είναι λοιπόν το συνέδριο του COSATU στο οποίο στρεφόμαστε με την ελπίδα ότι η Ομοσπονδία και οι ηγέτες της θα δώσουν απαντήσεις, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει μια εργατική επανάσταση που δεν έχει ως ηγέτες το ηγετικό συνδικαλιστικό σωματείο ή το ΚΚΝΑ. Όταν εργάτες ορυχείων θυσιάζουν τον μισθό ενός μήνα και πεινούν στην προσπάθειά τους να εξαναγκάσουν τις εταιρίες εξόρυξης να τους πάρουν σοβαρά, το πεδίο είναι αχαρτογράφητο για όλους.
Το προσυνεδριακό άρθρο απ' το οποίο παρέθεσα το απόσπασμα τιτλοφορείται "Η Μαρικάνα είναι το τελευταίο πράγμα στο μυαλό του COSATU." Το αποτέλεσμα του συνεδρίου δείχνει μάλλον το αντίθετο: ο θρίαμβος της δικαιωμένης αφρικανικής "Κασσάνδρας" που ακούει στο όνομα Zwelinzima Vavi ή "κόκκινος Vavi", είναι μια πρώτη ένδειξη ελπίδας ότι η Μαρικάνα μπορεί να πυροδοτήσει μια δραστική αλλαγή στα πεπραγμένα του εργατικού κινήματος στη χώρα, ακόμα και αν αυτό σημαίνει διάλυση συμμαχιών του ΚΚΝΑ με το ANC. Η περιθωριοποίηση των διεφθαρμένων και συμβιβασμένων στοιχείων του NUM, η αφύπνιση του αποκοιμισμένου από την μετα-Απαρτχάιντ κοινοβουλευτική νομιμοποίηση ΚΚΝΑ και η πρόταξη μιας λενινιστικής, επαναστατικής αντζέντας για τον νοτιοαφρικανικό συνδικαλισμό, στα πρότυπα των κατευθύνσεων της ομιλίας του Γιώργου Μαυρίκου, είναι η μόνη πραγματική μορφή σεβασμού και τιμής για τους σκοτωμένους της Λονμίν.
Για την ΠΣΟ, που μετά το 1990 και την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού βρέθηκε "εγκαταλελειμμένη από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές συνδικαλιστικές οργανώσεις" που συνδεόταν μ' αυτήν, η προσχώρηση ενός ριζοσπαστικοποιημένου COSATU 1.8 εκατομμυρίων εργατών με ηγεσία που έχει διάθεση για ρήξη με το κυβερνητικό στάτους κβο, είναι πολύ σημαντική υπόθεση.
Το ίδιο ισχύει και για το ΠΑΜΕ, που δίνει τον δικό του ανηφορικό αγώνα σε μια χώρα όπου το εργατικό κίνημα είναι πολύ λιγότερο μαζικό και πολύ πιο υπανάπτυκτο την ίδια στιγμή που προσφέρει τις θεωρητικές του και πρακτικές του εμπειρίες στους συνδικαλιστικούς αγώνες άλλων χωρών (εδώ νιώθει κανείς τον πειρασμό να προσθέσει πικρά: "ουδείς προφήτης στον τόπο του"...).
Δεν υπάρχει αγώνας για τον σοσιαλισμό που να μην δίνεται σε συγκεκριμένες συνθήκες και συγκεκριμένες χώρες· αλλά δεν υπάρχει καμία ελπίδα να φουντώσει ένας αγώνας που δίνεται σε απόλυτη απομόνωση σε παγκόσμια κλίμακα, ένας αγώνας που δεν μεριμνά για την διεθνοποίησή του, την σύνδεση των κοινωνιών όπου διεξάγεται, την ενημέρωση για την ταξική πάλη σε άλλες χώρες του προλεταριάτου σε κάθε χώρα.
Το άρθρο αυτό είχε ως βασικό στόχο τούτη την σύνδεση, και άρα την διαύγαση του γιατί μας ενδιαφέρει, και πρέπει να μας ενδιαφέρει, το τι ακριβώς συμβαίνει στην Νότια Αφρική.
Στις 16 Αυγούστου, μέλη της νοτιοαφρικανικής αστυνομίας άνοιξαν πυρ κατά εξοργισμένων απεργών στην Μαρικάνα, στα μεταλλεία πλατίνας της εταιρίας Λονμίν, στην Νότιο Αφρική, σκοτώνοντας 34 και τραυματίζοντας 78. Οι θεωρίες του τι συνέβη εκείνη την μέρα έξω από τα μεταλλεία είναι διαφορετικές και αλληλοσυγκρουόμενες. Αυτό που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι το μέγεθος της σφαγής και το άμεσο ζήτημα που τέθηκε για τους κομμουνιστές σε όλο τον κόσμο από το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής αποτελείται από μια τρικομματική συμμαχία μεταξύ του Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC), του Κομμουνιστικού Κόμματος Νοτίου Αφρικής (SACP), και του Κογκρέσου Νοτιοφρικανικών Συνδικαλιστικών Ενώσεων (COSATU).
Στις 18 Αυγούστου, ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε ρεπορτάζ για τα γεγονότα, μαζί με ανακοινώσεις του ΠΑΜΕ και του ΚΚΕ. Στην δική του ανακοίνωση, το ΚΚΕ σημείωνε:
Το ΚΚΕ καταδικάζει το έγκλημα της μαζικής σφαγής που διέπραξαν αστυνομικές δυνάμεις της Ν. Αφρικής σε βάρος απεργών μεταλλωρύχων με αποτέλεσμα 35 νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Οι πολιτικές ευθύνες για το έγκλημα είναι τεράστιες και οι υπεύθυνοι πρέπει να τιμωρηθούν αυστηρά. Το ΚΚΕ εκφράζει την αλληλεγγύη του στην εργατική τάξη της Ν. Αφρικής και στις οικογένειες των απεργών.Από την πλευρά του, το ΠΑΜΕ ανέφερε:
Το ΠΑΜΕ καταδικάζει τη δολοφονική επίθεση των δυνάμεων καταστολής σε βάρος των απεργών στα ορυχεία πλατίνας "Μαρικάνα" της Νότιας Αφρικής, που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο διαδηλωτών και τον τραυματισμό δεκάδων. Οι δυνάμεις καταστολής χτύπησαν τους εργάτες που αγωνιζόντουσαν για τη ζωή τους ενάντια στην πολυεθνική εταιρεία που εκμεταλλεύεται τα ορυχεία.
Εκφράζουμε τη συμπαράστασή μας στους απεργούς και την αλληλεγγύη μας στην Ομοσπονδία των εργαζομένων στα Ορυχεία (NUMSA) και απαιτούμε να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι.
Οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ανακοινώσεις είναι ενδιαφέρουσες: Το ΚΚΕ κάνει λόγο για "πολιτικές ευθύνες για το έγκλημα" χωρίς να κατονομάζει πού εντοπίζονται αυτές· εξ ορισμού όμως οι πολιτικές ευθύνες για τις ενέργειες της αστυνομίας ανήκουν στην κυβέρνηση και συνεπώς στα κόμματα τα οποία συμμετέχουν σ' αυτή. Στη δική του ανακοίνωση, το ΠΑΜΕ, αντίθετα, δεν κάνει λόγο για "πολιτικές ευθύνες" αλλά για "δολοφονική επίθεση των δυνάμεων καταστολής", αποσπώντας την δράση της αστυνομίας από τις κυβερνητικές αποφάσεις και πρακτικές, τουλάχιστον φραστικά. Επίσης, το ΠΑΜΕ εκφράζει ταυτόχρονα (και παραδόξως) την συμπαράστασή τους στους απεργούς και την αλληλεγγύη του στο σωματείο από το οποίο αποσχίστηκαν, κάνοντας μάλιστα και το λάθος να το ταυτοποιήσει ως NUMSA (που στην πραγματικότητα είναι το σωματείο των μεταλλουργών), και όχι ως NUM, που είναι το εμπλεκόμενο σωματείο των εργαζόμενων στα ορυχεία.
Την ίδια μέρα, το Lenin Reloaded απήυθηνε "ανοιχτή επιστολή" στον Γιώργο Μαυρίκο, μέλος του ΚΚΕ και Γενικό Γραμματέα της Παγκόσμιας Συνδικαλιστικής Ομοσπονδίας, θέτοντας το ζήτημα καταγγελιών για την στάση και στελέχωση του NUM, κυρίως σε ό,τι αφορά τον βίο και την πολιτεία του ιδρυτή της, Cyril Maraphosa, και το σκάνδαλο κάθετης αύξησης της αμοιβής του σημερινού της ΓΓ, Frans Baleni. Το δικό μου άρθρο παρέπεμπε τον Μαυρίκο στις καταγγελίες του Justice Malala στον αγγλικό Guardian και εξέφραζε την διαμαρτυρία του για την βιασύνη με την οποία το ΠΑΜΕ έσπευσε να δηλώσει αλληλεγγύη στην NUM. Έγραφα συγκεκριμένα και επικριτικά για την ανακοίνωση του ΠΑΜΕ:
Αυτή όμως η δήλωση είναι βιαστική εφόσον δεν έχετε διερευνήσει συγκεκριμένα τις ευθύνες της NUM (στην οποία εικάζω ότι θέλατε να αναφερθείτε) για ό,τι έγινε. Υποχρέωση του ΠΑΜΕ, όσο και της ΠΣΟ (και όχι βέβαια μέριμνα της ίδιας της εμπλεκόμενης νοτιοαφρικανικής κυβέρνησης, που είναι βέβαιο
ότι δεν θα τιμωρήσει τον εαυτό της!) είναι η διερεύνηση αυτών των ευθυνών. Γιατί "τιμωρία υπευθύνων" χωρίς διερεύνηση ευθυνών δεν νοείται.Όσο για το ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη κατά την 18η, με το οποίο ξεκίνησα τις αναφορές μου, αυτό διαφοροποιούνταν αρκετά από την ανακοίνωση του ΚΚΕ, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η ανακοίνωση του κόμματος κάνει λόγο για "τεράστιες πολιτικές ευθύνες." Αντίθετα, το ρεπορτάζ της 18ης Αυγούστου επικεντρώνεται στην συμπεριφορά της αστυνομίας και στο παρελθόν των συγκρούσεών της με τους απεργούς, ενώ περιλαμβάνει, χωρίς κανένα κριτικό σχόλιο, τις δηλώσεις του πρωθυπουργού Τζέικομπ Ζούμα, του ANC, και του COSATU, το οποίο με την σειρά του δηλώνει αλληλεγγύη στο συνδικάτο NUM και καταγγέλει τις διαιρετικές πρακτικές "πρώην συνδικαλιστικών ηγετών" (πιθανώς όπως ο Julius Malema, πρώην μέλος του ANC, που ηγήθηκε του "στασιασμού" των εργατών απέναντι στο συνδικάτο NUM και την άνοδο του ανταγωνιστικού συνδικάτου AMCU).
Άνετα θα μπορούσε κάποιος να συμπεράνει από αυτό το πρώτο ρεπορτάζ ότι ο Ριζοσπάστης έκανε "διεκπεραιωτική" δουλειά, κάνοντας αναγκαστικά λόγο για τα συμβάντα (αν και ελάχιστοι στην Ελλάδα ασχολήθηκαν, και αν και ο ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε ολύμπια αδιάφορος) αλλά καλύπτοντας ταυτόχρονα "κομμουνιστικά νώτα" ώστε να μην εκτεθούν σύμμαχα κόμματα και συνδικαλιστικές οργανώσεις στην Ν. Αφρική.
Πέρα από το γεγονός ότι η ανακοίνωση του ίδιου του κόμματος δεν κινήθηκε σε τέτοιο πλαίσιο όμως, υπάρχει και το εξής άλλο παράδοξο: ο ίδιος ο Ριζοσπάστης δεν "ξέχασε" το θέμα των ορυχείων και του φονικού όπως θα περίμενε κανείς, αλλά συνέχισε να γράφει για αυτό τακτικά και χωρίς να έχει καμία πραγματική πίεση να το κάνει από την εξω-ΚΚΕ ελληνική αριστερά (όπως είπαμε, ελάχιστοι πλην ΚΚΕ ασχολήθηκαν καν, κανείς σε επίπεδο κόμματος).
Στις 29 Αυγούστου, χαιρέτισε το "υψηλό αγωνιστικό φρόνημα" των απεργών στην Λονμίν, συμμεριζόμενος πλήρως την διάθεσή τους "να παλέψουν για τα δικαιώματά τους"· στις 25 Αυγούστου, σημείωνε ότι οι ενέργειες Ζούμα για διερεύνηση του συμβάντος δε φαίνεται να αρκούν για να εκτονώσουν "την υψηλή ένταση και τον αναβρασμό που επικρατεί σε ένα μεγάλο κομμάτι της εργατικής τάξης στη Νότια Αφρική, που υποφέρει από τις συσσωρευμένες και βαθιές οικονομικοκοινωνικές ανισότητες τόσων ετών"· στις 31 Αυγούστου κατήγγειλε το "αστικό δικαστικό σύστημα" που προσπαθούσε να φορτώσει "τους φόνους στους απεργούς"· στις 2 Σεπτεμβρίου παρατηρούσε ότι "τα εγκλήματα" σε βάρος της εργατικής τάξης στην Νότια Αφρική συνεχίζονται και περιλαμβάνουν τρομακτικές ανισότητες και εκμετάλλευση· στις 5 Σεπτεμβρίου δημοσίευσε καταγγελία για αστυνομική βία σε βάρος των απεργών στη Μαρικάνα, δίνοντας έμφαση στην διόγκωση του αριθμού συμμετεχόντων στην απεργία· την επόμενη, στις 6 Σεπτεμβρίου, συνέχισε την κάλυψη της απεργίας· στις 11 Σεπτεμβρίου δημοσίευσε νέο ρεπορτάζ για την πορεία των απεργών που "βροντοφώναζαν συνθήματα μεταξύ άλλων υπέρ των 34 αδικοσκοτωμένων συναδέλφων τους από τα αστυνομικά πυρά στις 16 Αυγούστου"· στις 15 Σεπτεμβρίου επιτέθηκε στην εταιρία Λονμίν για την πενιχρή αύξηση που πρότεινε στους απεργούς με τον τίτλο "Οι πολυεθνικές των ορυχείων προκαλούν"· και στις 23 Σεπτεμβρίου, ήρθε η σειρά του πρωθυπουργού και μέλος του ANC Jacob Zuma να δεχθεί την επίθεση του Ριζοσπάστη, ο οποίος τον κατηγόρησε για "επικίνδυνους ελιγμούς" και για διάθεση συμβιβασμού με τις πολυεθνικές χρυσού και πλατίνας στη χώρα του.
Συνολικά, ο Ριζοσπάστης δημοσίευσε 25 άρθρα για τα γεγονότα στην Λονμίν και για τον πολιτικό τους απόηχο μεταξύ της επόμενης του φονικού στις 17 Αυγούστου και της σημερινής μέρας (23 Σεπτεμβρίου)· κάτι λιγότερο από ένα άρθρο τη μέρα.
Τα σημειώνω όλα αυτά αναλυτικά και ίσως αναλυτικότερα από όσο χρειάζεται για να στοιχειοθετήσω ορισμένα αρκετά βασικά πράγματα:
* Πρώτον, είναι προφανές ότι παρά τις όποιες αρχικές ενδείξεις "υπερβολικής διπλωματίας", ο Ριζοσπάστης δεν συγκάλυψε το θέμα της απεργίας, της τρομερά βίαιης καταστολής της και των τεράστιων ζητημάτων που αποκαλύπτονται για την κατάσταση της εργατικής τάξης στην υπό "προοδευτική" διακυβέρνηση Νότια Αφρική από "αλληλεγγύη" στο ΚΚΝΑ ή στο NUM· αντίθετα, πρόβαλλε συστηματικά τα ζητήματα που τίθενται, χωρίς μεν να επιτεθεί ευθέως στο ΚΚΝΑ και το NUM, αλλά και παίρνοντας ξεκάθαρα το μέρος των απεργών που αποσχίστηκαν από το NUM και εξεγέρθηκαν εναντίον της ηγεσίας του.
* Δεύτερον, είναι εξίσου προφανές ότι η εφημερίδα ενδιαφέρεται συστηματικά για την διερεύνηση ευθυνώνγια το περιστατικό και για την ευρύτερη κατάσταση, χωρίς να την πιέζει κανείς στην Ελλάδα να το κάνει (τέτοιες πιέσεις άλλωστε τις αγνοεί συστηματικά το ΚΚΕ, το οποίο είναι διαβόητο για την αδιαφορία του για την ελληνική "κοινή γνώμη", που με την σειρά της είναι βαθύτατα αδιάφορη για το τι συμβαίνει στην Νότια Αφρική).
* Τρίτον, η δημοσιότητα που έχει δώσει στα τεκταινόμενα στη χώρα ο Ριζοσπάστης μόνο κολακευτική δεν είναι για το ΚΚΝΑ, το NUM, την συγκυβέρνηση, και το είδος της εργατικής πολιτικής τους.
* Τέταρτον, όλα αυτά ανατρέπουν εκ βάθρων την εικόνα μιας εφημερίδας που απλά επιτίθεται στους κομματικούς εχθρούς και συγκαλύπτει τους κομματικούς συμμάχους, μιας εφημερίδας προβλέψιμης ή ενός κόμματος στερεοτυπικά αγκυλωμένου σε "ιδεοληψίες." Εν προκειμένω, το ΚΚΕ και όχι οι γνωστοί και μη εξαιρεταίοι υπεραπαναστάτες του γλυκού νερού είναι ο φορέας που κάνει όλη τη "φασαρία" για κάτι που όλα δείχνουν ότι δεν το συμφέρει πολιτικά να κάνει φασαρία.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Για αυτό θα χρειαστεί να μιλήσουμε σε ένα δεύτερο μέρος.
Πριν το κάνουμε όμως, θα προτάξουμε τις ακόλουθες θέσεις:
1. Το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ γνωρίζουν περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον στην Ελλάδα για την κατάσταση και τους συσχετισμούς του ταξικού κινήματος στην Νότιο Αφρική. Τα γνωρίζουν επειδή η Νότιος Αφρική τα ενδιαφέρει καίρια και επειδή έχουν άμεσες και συχνές επαφές με πρόσωπα και πράγματα στη χώρα. Και για αυτό έχουν και ηθικές ευθύνες να παρέμβουν, και το γνωρίζουν.
2. Το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ έχουν περισσότερους λόγους από οποιονδήποτε άλλον στην Ελλάδα να ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στην Νότιο Αφρική. Το γιατί θα το εξετάσουμε στο δεύτερο μέρος, αλλά εδώ μπορούμε να προειπούμε ότι αφορά το παγκόσμιο συνδικαλιστικό κίνημα και τις ισορροπίες σ' αυτό, όπως και το νοτιοαφρικανικό πολιτικό σκηνικό και τις δικές του ισορροπίες.
3. Ο Ριζοσπάστης δεν κάνει "ρεπορτάζ" για την Νότιο Αφρική. Κάνει πολιτικές παρεμβάσεις, με συγκεκριμένες στοχεύσεις που ελάχιστα αφορούν το κοινό που τον διαβάζει και πολύ περισσότερο τις κινήσεις και την διεθνή στρατηγική του ΠΑΜΕ και της ΠΣΟ στην σημερινή συγκυρία. Η πρώτη δημόσια ένδειξη του χαρακτήρα αυτών των κινήσεων έγινε δημόσια γνωστή προχθές: Το COSATU, που συμμετέχει στην τριμερή κυβέρνηση της χώρας, και στο οποίο ανήκουν 1.8 εκατομμύρια εργάτες, προσχώρησε στην ΠΣΟ κατά το 11ο του συνέδριο.
II.
Τι σήμαινε πολιτικά η απόφαση του COSATU για προσχώρηση στην ΠΣΟ -- και μάλιστα μετά την θυελλωδώς επαναστατική ομιλία του ΓΓ της, Γιώργου Μαυρίκου, στις 18 του μήνα; Αυτό είναι ένα ερώτημα που όχι απλώς δεν έχει απαντηθεί στην Ελλάδα αλλά δεν έχει καν τεθεί. Είναι γνωστό ότι το COSATU, το οποίο περιλαμβάνει 21 συνδικάτα (μεταξύ των οποίων το επίμαχο NUM), είναι μέλος της τριμερούς κυβέρνησης της χώρας -- κάτι σαν να ήταν, ας πούμε, η ΓΣΕΕ μέλος κυβερνητικής συμμαχίας στην Ελλάδα.
Για να απαντήσουμε στο ερώτημα θα πρέπει να στραφούμε στον νοτιοαφρικανικό Τύπο, μιας και οΡιζοσπάστης είναι χαρακτηριστικά φειδωλός για το θέμα και μιας και κανείς άλλος στην Ελλάδα δεν είναι σε θέση να προσφέρει μια τέτοια ανάλυση. Στο άρθρο της "Συνέδριο COSATU: Στοιχειωμένο από το σάβανο της Μαρικάνα", λοιπόν, η εφημερίδα Daily Maverick σημειώνει τα ακόλουθα εξόχως ενδιαφέροντα:
Όπως τα φερε η τύχη, οι εξεγέρσεις που έχουν πλέον προκαλέσει μια οιωνεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήρθαν [...] μέσω ενός ξεσηκωμού για τους μισθούς σε έναν τομέα που ως τώρα ήταν σχετικά σταθερός. Όμως ο Vavi (ΓΓ του COSATU) δεν θα ένιωθε αυτάρεσκα απλώς επειδή αποδείχθηκε πως είχε δίκαιο [θα δούμε αργότερα τι εννοεί εδώ η εφημερίδα]. Θα ήταν επίσης γεγονός ότι το αποτέλεσμα της σφαγής στη Μαρικάνα και της κρίσης στα ορυχεία που ακολούθησε ήταν πως αυτοί που νόμιζαν πως θα χρησιμοποιούσαν το συνέδριου του Cosatu αυτή τη βδομάδα για να του δώσουν [του Vavi] ένα μάθημα είναι πια αποσυντονισμένοι και ταπεινωμένοι. Αν τα γεγονότα στον τομέα πλατίνας, ξεκινώντας από τις αναταραχές του Γενάρη στην Impala Platinum και κορυφωνόμενα στην παρατεταμένη απεργία της Λονμίν δεν αποκάλυπταν το γεγονός ότι οι απεργοί απορρίπτουν την NUM, το μεγαλύτερο μέλος της COSATU [δηλαδή το NUM] θα έκανε επίδειξη δύναμης, ιδιαίτερα ενάντια στον Vavi.Τι μας λέει η εφημερίδα; Μας λέει ορισμένα πολύ βασικά πράγματα:
1. Ότι το NUM είναι ένας ισχυρός, ο πιο ισχυρός, "παίχτης" μέσα στο COSATU
2. Ότι το NUM είχε ως στόχο να χρησιμοποιήσει το συνέδριο του COSATU για να βάλει "στη θέση του" τον ΓΓ του COSATU Vavi, ο οποίος είχε απευθύνει κάποιες δραματικές προειδοποιήσεις (θα δούμε στην συνέχεια ποιες ήταν αυτές)
3. Ότι ήταν η σφαγή στην Μαρικάνα και τα όσα ακολούθησαν που εξέθεσαν το NUM και για αυτό ενίσχυσαν τον Vavi
4. (Αυτό δεν μας το λέει το απόσπασμα αλλά ο Ριζοσπάστης): ότι το αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης του NUM λόγω της σφαγής στη Μαρικάνα ήταν ο θρίαμβος...Μαυρίκου πάνω στους συντηρητικούς αντιπάλους του στο COSATU
5. Και συνεπώς, ότι ο Ριζοσπάστης "στήριξε" το NUM μόνο τυπικά, αλλά κράτησε το θέμα στην δημοσιότητα για να το χτυπήσει ανελέητα για την στάση του ενόψει συνεδρίου όπου θα κρινόταν η εσωτερική ισορροπία δυνάμεων στο COSATU και η σχέση του με την ΠΣΟ.
Επιστρέφουμε στην Daily Maverick και στο δικό της ρεπορτάζ:
Το NUM, το οποίο είναι παραδοσιακά το μέσο περάσματος σε υψηλά αξιώματα στο Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC), έχει συνηθίσει να επηρεάζει το COSATU για πολιτικά θέματα, και είχε κάθε πρόθεση να το ξανακάνει στο συνέδριο. Αλλά όταν οι ηγέτες του εξευτελίστηκαν κατά συρροή και σημαδεύτηκαν ως πουλημένοι [θυμηθείτε τι έγραφε το Lenin Reloaded για τον ΓΓ του NUM Frans Baleni, ο οποίος αντιτίθεται σθεναρά στην εθνικοποίηση των ορυχείων, και για την απίθανη αύξηση μισθού του] δεν θα του ήταν και τόσο εύκολο να παίξει τον "Μεγάλο Αδελφό" στο συνέδριο. Το NUM θα πρέπει να εξηγήσει στο συνέδριο γιατί το απέρριψαν κατ' επανάληψη τα ίδια του τα μέλη, και γιατί η αποσχιστική Association of Mineworkers and Construction Union (AMCU) μπόρεσε να καταλάβει τον δικό του συνδικαλιστικό χώρο. Με δεδομένη την απεργία και την συνεχιζόμενη αναταραχή στον τομέα των ορυχείων, αυτά δεν θα είναι εύκολα ερωτήματα για το NUM να τα απαντήσει ή να τα υποτονίσει. Η "Ανοιχτή επιστολή" μας λοιπόν έφτασε στον παραλήπτη της (αυτό μπορώ να σας το διαβεβαιώσω προσωπικά, μιας και ο Μαυρίκος επικοινώνησε μαζί μου ηλεκτρονικά αν και δεν στάθηκε εφικτό να μιλήσουμε λόγω άλλων γεγονότων που παρεμβλήθηκαν), αλλά ήταν άχρηστη. Ο Μαυρίκος, αυτό αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, γνώριζε ήδη τον εξουσιαστικό και ανασταλτικό για την ριζοσπαστικοποίηση ρόλο του NUM μέσα στο COSATU, και ακόνιζε ήδη τα μαχαίρια ενόψει συνεδρίου (δείτε και αναφορές στην συνδικαλιστική διαφθορά στην ομιλία του). Αυτός ήταν φυσικά και ο λόγος που ο Ριζοσπάστης έκανε οτιδήποτε παρά να "θάψει" το θέμα του τι έγινε στην Μαρικάνα, συντηρώντας το στη δημοσιότητα σχεδόν καθημερινά.
Αλλά το NUM δεν έπρεπε απλώς να χτυπηθεί μέσω της έμμεσης και διπλωματικής του έκθεσης στην κριτική απ' τις σελίδες του Ριζοσπάστη (έμμεσης και διπλωματικής γιατί εξακολουθεί να είναι μέλος του COSATU, φυσικά) επειδή έπαιζε ηγεμονικό και ανασταλτικό για τους εργατικούς αγώνες ρόλο. Έπρεπε να χτυπηθεί επειδή είναι το συνδικάτο το οποίο στηρίζει την συνεργασία του COSATU με το ANC, επειδή είναι ο οργανικός συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον καθεστωτικό συνδικαλισμό και την πολιτική εξουσία του Ζούμα, τον οποίο όπως είδαμε στο πρώτο μέρος άρχισε τώρα --μετά την πρώτη νίκη στο συνέδριο-- να "περιλαμβάνει" ο Ριζοσπάστης. Πάλι Daily Maverick:
Ευτυχώς για τους ηγέτες του NUM, υπάρχει η παράλληλη παράσταση της μάχης για την διαδοχή στο ANC και του ανταγωνισμού για θέσεις εξουσίας μέσα στο COSATU για να ασχολούνται οι απεσταλμένοι. Το NUM βρίσκεται γερά εδρασμένο στο στρατόπεδο που υποστηρίζει τον Jacob Zuma για επανεκλογή ως προέδρου του ANC στο Mangaung τον Δεκέμβρη. Ο Vavi [υπενθυμίζουμε, ο ΓΓ του COSATU] δεν είναι τόσο ένθερμος. Έχει σοβαρό πρόβλημα ενοχής για την προεδρία Ζούμα, αφού ήταν από τους κεντρικούς υποστηρικτές του. Ο Vavi είναι η πεμπτουσία του αντικομφορμισμού σε ό,τι αφορά το ANC και την πολιτική συμμαχιών. Αν και έχει πιέσεις μέσα από το COSATU και το ΚΚΝΑ για αρκετό καιρό λόγω της κριτικής του στην κυβέρνηση και κυρίως λόγω της απροθυμίας του να στηρίξει τον Ζούμα, αρνείται να κάνει πίσω -- ακόμα και για λόγους δημοσίων σχέσεων. Δεν υποχωρεί ώστε να δηλώσει ότι θα στηρίξει δεύτερη προεδρία για τον Ζούμα, ακόμα και αν η επανεκλογή του ίδιου του Vavi ως ΓΓ εξαρτάται από αυτό. Με άλλα λόγια, η απόφαση του συνεδρίου του COSATU εμπλέκεται άμεσα με το ζήτημα της στάσης του απέναντι στην επανεκλογή Zuma και απέναντι στην προοπτική της συγκυβέρνησης. Και ο ΓΓ του COSATU, όπου υπερίσχυσε η γραμμή της ριζοσπαστικοποίησης και της προσχώρησης στην ΠΣΟ παρά τις αντίθετες επιθυμίες της NUM είναι ο Zwelinzima Vavi, για τον οποίο --όπως και για κάποιους άλλους όπως τον Cyril Maraphosa, τον Zuma, και τον Malema-- θα πρέπει να πούμε κάποια περισσότερα πράγματα σε ένα τρίτο μέρος.
III.
Ποια ήταν η προειδοποίηση του ΓΓ του COSATU Zwelinzima Vavi για τον οποίο η Daily Maverick γράφει ότι "δικαιώθηκε" στο συνέδριο του Κογκρέσου; Ότι, με τα λόγια της εφημερίδας, αν το COSATU δεν αντιμετωπίσει άμεσα "τις αδυναμίες του, δεν έχει μέλλον για πάνω από πέντε χρόνια." Ότι αν δεν κοιτάξει να βελτιώσει την κατάσταση της εργατικής τάξης, οι πόλεις της Νότιας Αφρικής θα ζωστούν από έναν "δακτύλιο φωτιάς." "Χιλιάδες Νοτιοαφρικανών", προειδοποιούσε ο Vavi τον Ιούνη του 2011, "νιώθουν περιθωριοποιημένοι και αγνοημένοι, ζουν σε παράγκες, πίνουν νερό απ' το δρόμο, χρησιμοποιούν ακόμα κουβάδες για τουαλέτα." Με τις απεργίες που ξέσπασαν από εξοργισμένους εργάτες ορυχείων που υποαμείβονται δραστικά, η οικονομία της χώρας, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, "έχει γονατίσει" σε μια φάση που η ανεργία βρίσκεται στα ύψη.
Στην ίδια εφημερίδα, και πριν την σφαγή στην Μαρικάνα, φιλοξενήθηκε άρθρο για τις προειδοποιήσεις του Vavi προς τους κομμουνιστές κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του ΚΚΝΑ. Στο συνέδριο μίλησε και ο πρόεδρος Ζούμα, για την ομιλία του οποίου η εφημερίδα σημειώνει ότι ήταν μάλλον αδιάφορη.
Τι είπε ο Vavi στο συνέδριο του ΚΚΝΑ τον Ιούλη του 2012, λίγο πριν τα γεγονότα της Μαρικάνα; Πολλά πράγματα. Ας τα συνοψίσουμε:
* Ότι η εισοδηματική ανισότητα στη χώρα έχει αυξηθεί για όλους τους δείκτες και ότι οι προβλέψεις θέλουν το χάσμα να μεγαλώνει.
* Ότι αν το ANC δεν θα ξαναδεί εξουσία αν συνεχίσει στον δρόμο που διάλεξε.
* Ότι το κίνημα εθνικής απελευθέρωσης δεν μπορεί να συνεργάζεται με τον φιλελεύθερο καπιταλισμό και να διατηρήσει λαϊκή βάση.
* Ότι η τριμερής συμμαχία έχει αποτύχει να εφαρμόσει το πολιτικά και ηθικά δέον γιατί δεν έχει δείξει την πολιτική βούληση να εφαρμόσει τις ίδιες της τις αποφάσεις.
* Ότι η τριμερής συμμαχία δεν μπορεί να συνεχίσει ως έχει και ότι χρειάζεται δραστική στροφή στον σοσιαλισμό.
Στο ρεπορτάζ της στις 17 Σεπτέμβρη στο μεταξύ, η Daily Maverick σημείωνε πως "ο Vavi δεν κρύβει ότι θέλει να συνεχίσει να ηγείται του COSATU ως ανεξάρτητης και κριτικής φωνής των εργατών, ακόμα κι αν αυτό καθιστά τις σχέσεις της [τριμερούς] συμμαχίας μη βιώσιμες." Η προσχώρηση του COSATU στην ΠΣΟ αναδεικνύεται μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ως δήλωση απείθειας προς την τριμερή και την διάθεσή της να συμβιβαστεί με την νεοφιλελεύθερη οικονομία παρά ως φυσική συνέπειά της συμμαχίας της με ANC και SACP, και ως τέτοια πρέπει να ερμηνεύεται. Άλλωστε, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η Mail and Guardian, άλλη μία εφημερίδα της χώρας:
Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι η ηγεσία του NUM θα έδινε σημασία στις προειδοποιήσεις του ΓΓ του COSATU Zwelinzima Vavi για την κοινωνική απόσταση ανάμεσα στο ίδιο και σε αυτούς των οποίων ηγείται. Θα μπορούσε να δώσει ίσως σημασία στο τι είχε πει κάποτε ένας από τις δικές του τάξεις, ο Silumko Nongwandu: "Το βασικό ζήτημα που αναδεικνύεται και που το συνέδριό μας πρέπει να απαντήσει είναι το τι κίνδυνοι υπάρχουν όταν το συνδικαλιστικό κίνημα μετατρέπεται σε αγωγό "συμφερόντων της ελίτ" και όταν, χωρίς να το καταλάβει καταντάει με τον καιρό ένα μέσο πλουτισμού, στάτους και πρόσβασης στις θέσεις εξουσίας και προνομίων μέσα στο κράτος, στον ιδιωτικό τομέα, και στο ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα".
Μπορεί να φανταστούμε το NUM να εργάζεται 24 ώρες το 24ωρο για να αλλάξει τέτοιες αντιλήψεις αναλαμβάνοντας πράγματι την στήριξη των απαιτήσεων των εργατών και επιτρέποντας νέες εκλογές εκεί όπου οι τοπικοί του ηγέτες αμφισβητούνται. Αλλά αυτές οι προσδοκίες μας είναι πολύ ιδεαλιστικές.
Στην πραγματικότητα, πολλοί από τους ηγέτες των εργατών που προετοιμάζονται για το συνέδριο [του COSATU] δεν χάνουν τον ύπνο τους για την Μαρικάνα. Τους απασχολεί κυρίως πώς να προσγειώσουν τον Vavi και πώς να σταματήσουν την τάση του να φέρνει την κυβέρνηση σε δύσκολη θέση κριτικάροντας τους πάντες και τα πάντα: πώς να του κλείσουν το στόμα.
Η ανησυχία τους είναι πώς να ημερέψουν το COSATU ώστε να γίνει μια πιο φιλική φωνή (όπως είναι το ΚΚΝΑ) και πώς να βεβαιωθούν ότι, μέχρι να φύγουν οι σύνεδροι από το Gallagher Estate, θα έχουν πλήρως κατανοήσει πως ο ρόλος τους στην κοινωνία είναι η καταπολέμηση της φτώχειας, της ανισότητας και της ανεργίας – όσο ο στόχος της οργής τους δεν είναι η κυβέρνηση του ANC.
Κρίνοντας από τους κεραυνούς του Γιώργου Μαυρίκου στο συνέδριο που το NUM και το ANC ήθελαν, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ δύο νοτιοαφρικανικών εφημερίδων, να μετατρέψουν σε μέσο πολιτικού ευνουχισμού του Vavi και όσων εκπροσωπεί, τα πράγματα δεν πήγαν πολύ καλά για τις ρεφορμιστικές συνδικαλιστικές δυνάμεις:
Σήμερα, χρειαζόμαστε συνδικάτα που θα οργανώνουν την πάλη σε κάθε μορφή με αποφασιστικότητα και μαχητικότητα για την κατάκτηση εργατικών δικαιωμάτων.Χρειαζόμαστε ένα συνεπές και διαρκές μέτωπο ενάντια στον ρεφορμισμό, ενάντια στον οπορτουνισμό, ενάντια στη διαφθορά. Χρειαζόμαστε, σε διεθνές επίπεδο, ένα ενωμένο στρατευμένο μέτωπο του προλεταριάτου ενάντια στα αφεντικά. [...] Χρειαζόμαστε [...] συνδικάτα που θα έχουν ηγεσίες από την καρδιά της εργατικής τάξης. Ηγεσίες που θα σέβονται την κριτική και την αυτοκριτική. Ηγεσίες με προλεταριακή αυτοπειθαρχία που θα είναι ταγμένες στον αγώνα ενάντια στη γραφειοκρατία και την διαφθορά.
Ο Vavi, τον οποίο ακόμα και ο άσπονδος εχθρός του ANC Μαλέμα χαιρέτισε ως τον "μόνο επαναστάτη στo COSATU", ήταν ο δεύτερος μεγάλος κερδισμένος του συνεδρίου του COSATU μετά την ΠΣΟ και τον Γιώργο Μαυρίκο. Αλλά ίσως υπήρχαν και άλλοι κερδισμένοι: τα φαντάσματα των εργατών της Μαρικάνα άσκησαν το δικό τους δικαίωμα ψήφου στο συνέδριο του COSATU, τρομοκρατώντας όσους αναζητούσαν "ισορροπίες" και "καλές δημόσιες σχέσεις".
Θα συνεχίσουμε σε ένα τέταρτο μέρος για κάποιες ακόμη αγνοημένες διαστάσεις των γεγονότων.
IV.
Ας δούμε, τέλος, κάποια πράγματα για τους άλλους πρωταγωνιστές της υπόθεσης:
Πρώτον, το πρώην μέλος του ANC Julius Malema, που εκμεταλλεύτηκε την απόσταση μεταξύ των εργατών στα ορυχεία και του NUM για να κάνει την δική του καμπάνια κόντρα στο NUM, το ANC, και τον πρόεδρο Ζούμα. Σύμφωνα με την εφημερίδα της χώρας The Citizen, ο Malema, σε συνεργασία με το αποσχιστικό σωματείο AMCU, έχουν "πάρει τον έλεγχο" στην Λονμίν, όχι για λογαριασμό του "εργατικού ελέγχου" αλλά για αυτόν ανταγωνιστικών φραξιών στο ANC, και συγκεκριμένα για την στήριξη του ανταγωνιστή του Zuma για την ηγεσία του ANC, Kgalema Motlanthe. Ο Malema κατηγορείται από την εφημερίδα για υπόθαλψη της βίας στα ορυχεία, περιλαμβανομένων των θανατηφόρων επιθέσεων κατά στελεχών του NUM. Σε δικό της άρθρο, η Mail and Guardian καταγγέλει την χρηματοδότηση, με συμβόλαια πολλών εκατομμυρίων ραντ, του Μαλέμα από το Πανεπιστήμιο του Λιμπόπο και σκιαγραφεί ένα δεύτερο δίκτυο διαπλοκής και διαφθοράς με την εμπλοκή εταιριών, με τον Malema να φιγουράρει σε περίοπτη θέση.
Ο Malema, που αξίζει να σημειωθεί ότι ενθάρρυνε τους απεργούς στην Λονμίν να μην υποχωρήσουν και να εμμείνουν στις απαιτήσεις για μισθό 12.500 ραντ, έχτισε έπαυλη αξίας 16 εκατομμυρίων ραντ, ενώ οι δύο του συνολικά επαύλεις φιγουράρουν στην λίστα των "Όμορφων πολυτελών επαύλεων της Νοτίου Αφρικής." Εν ολίγοις, αν και η επαναστατική και αντικαθεστωτική ρητορική τού περισσεύει, η πραγματικότητα πίσω από την εμπλοκή του στην όξυνση των συγκρούσεων στην Λονμίν είναι πολύ διαφορετική. Όσο παράδοξο και αν ακούγεται ότι ο υπερεπαναστάτης-προστάτης των εξαθλιωμένων της Λονμίν είναι και ιδιοκτήτης δύο κατοικιών που κανείς τους δεν θα δει στο διάστημα της ζωής του, ακούγεται αποφασιστικά λιγότερο παράδοξο όταν σημειωθεί πως ο Malema είναι επίσης γνωστός ως ο βασικός προαγωγός της "οικονομικής ελευθερίας" στη χώρα -- έννοιας προφανώς νεοφιλελεύθερης και πολύ θολά εννοημένης από τον ίδιο.
Στον αντίποδα, ο άνθρωπος που ο Malema κατηγόρησε ευθέως ως υπεύθυνο για την σφαγή στην Λονμίν, ο Cyril Maraphosa, ιδρυτής και πρώτος ΓΓ του NUM και εμπλεκόμενος στα ΔΣ αρκετών πολυεθνικών, μαζί και της Λονμίν: η Mail and Guardian σημειώνει ότι παρά το παρελθόν του στην Εθνική Εκτελεστική Επιτροπή του ANC, ο Maraphosa νιώθει πιο άνετα πια να μιλάει "για μπίζνες", αφήνοντας τα πολιτικά θέματα για άλλους. Η ίδια εφημερίδα τοποθετεί το μετοχικό του μερίδιο στην Λονμίν στο 9%, και περιγράφει τις θέσεις του σε πρόσφατη ομιλία του ως "ανοιχτές στην εθνικοποίηση, αλλά με προτίμηση για ιδιωτικές επενδύσεις" και τις απαντήσεις του σε ερωτήσεις ως απαντήσεις "ενός ανθρώπου που τον ανησυχούν οι τιμές των μετοχών."
Αυτό το σκηνικό γενικευμένης διαφθοράς, εκφυλισμού, πελατειακών σχέσεων, καμαρίλας και χρήσης του συνδικαλισμού ως μέσο πλουτισμού έχει απέναντί του το νέο μέλος της ΠΣΟ COSATU και ο γενικής αποδοχής για την εντιμότητα και το επαναστατικό ήθος ΓΓ του, Zwelinzima Vavi. Από την πορεία λοιπόν του COSATU είναι πιθανό να εξαρτηθεί όχι μόνο η μελλοντική βιωσιμότητα του ίδιου, ούτε απλά το μέλλον της συγκυβέρνησης στην χώρα, ούτε μόνο η πορεία που θα πάρει το ΚΚΝΑ. Είναι πιθανό να εξαρτηθεί το ίδιο το μέλλον της χώρας, που δείχνει να πλησιάζει με αστραπιαία ταχύτητα προς μια γενικευμένη σύρραξη μεταξύ των τάξεων που έχει δημιουργήσει η μετα-Απαρτχάιντ εποχή. Η Mail and Guardian θέτει το θέμα εύστοχα ενόψει του συνεδρίου του Κογκρέσου που ολοκληρώθηκε πριν λίγες μέρες με την απόφαση προσχώρησης στην ΠΣΟ:
...όταν τα μέλη του COSATU συναντηθούν την ερχόμενη εβδομάδα για να αξιολογήσουν την κατάσταση της οργάνωσής τους κατά τα τελευταία τρία χρόνια, ελπίζει κανείς πως θα αναλογιστούν τι συμβαίνει στην Νότιο Αφρική.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί η ταραχή, η αδράνεια και η ανησυχία που έχουν περικυκλώσει την Νότιο Αφρική πηγάζουν από μια εξεγερσιακή κατάσταση όπου ηγέτες είναι εργάτες από τα κάτω, που διαμαρτύρονται για τους χαμηλούς μισθούς, τις κακές συνθήκες διαβίωσης και την γενική ανισότητα στην κοινωνία μας.
Είναι λοιπόν το συνέδριο του COSATU στο οποίο στρεφόμαστε με την ελπίδα ότι η Ομοσπονδία και οι ηγέτες της θα δώσουν απαντήσεις, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει μια εργατική επανάσταση που δεν έχει ως ηγέτες το ηγετικό συνδικαλιστικό σωματείο ή το ΚΚΝΑ. Όταν εργάτες ορυχείων θυσιάζουν τον μισθό ενός μήνα και πεινούν στην προσπάθειά τους να εξαναγκάσουν τις εταιρίες εξόρυξης να τους πάρουν σοβαρά, το πεδίο είναι αχαρτογράφητο για όλους.
Το προσυνεδριακό άρθρο απ' το οποίο παρέθεσα το απόσπασμα τιτλοφορείται "Η Μαρικάνα είναι το τελευταίο πράγμα στο μυαλό του COSATU." Το αποτέλεσμα του συνεδρίου δείχνει μάλλον το αντίθετο: ο θρίαμβος της δικαιωμένης αφρικανικής "Κασσάνδρας" που ακούει στο όνομα Zwelinzima Vavi ή "κόκκινος Vavi", είναι μια πρώτη ένδειξη ελπίδας ότι η Μαρικάνα μπορεί να πυροδοτήσει μια δραστική αλλαγή στα πεπραγμένα του εργατικού κινήματος στη χώρα, ακόμα και αν αυτό σημαίνει διάλυση συμμαχιών του ΚΚΝΑ με το ANC. Η περιθωριοποίηση των διεφθαρμένων και συμβιβασμένων στοιχείων του NUM, η αφύπνιση του αποκοιμισμένου από την μετα-Απαρτχάιντ κοινοβουλευτική νομιμοποίηση ΚΚΝΑ και η πρόταξη μιας λενινιστικής, επαναστατικής αντζέντας για τον νοτιοαφρικανικό συνδικαλισμό, στα πρότυπα των κατευθύνσεων της ομιλίας του Γιώργου Μαυρίκου, είναι η μόνη πραγματική μορφή σεβασμού και τιμής για τους σκοτωμένους της Λονμίν.
Για την ΠΣΟ, που μετά το 1990 και την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού βρέθηκε "εγκαταλελειμμένη από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές συνδικαλιστικές οργανώσεις" που συνδεόταν μ' αυτήν, η προσχώρηση ενός ριζοσπαστικοποιημένου COSATU 1.8 εκατομμυρίων εργατών με ηγεσία που έχει διάθεση για ρήξη με το κυβερνητικό στάτους κβο, είναι πολύ σημαντική υπόθεση.
Το ίδιο ισχύει και για το ΠΑΜΕ, που δίνει τον δικό του ανηφορικό αγώνα σε μια χώρα όπου το εργατικό κίνημα είναι πολύ λιγότερο μαζικό και πολύ πιο υπανάπτυκτο την ίδια στιγμή που προσφέρει τις θεωρητικές του και πρακτικές του εμπειρίες στους συνδικαλιστικούς αγώνες άλλων χωρών (εδώ νιώθει κανείς τον πειρασμό να προσθέσει πικρά: "ουδείς προφήτης στον τόπο του"...).
Δεν υπάρχει αγώνας για τον σοσιαλισμό που να μην δίνεται σε συγκεκριμένες συνθήκες και συγκεκριμένες χώρες· αλλά δεν υπάρχει καμία ελπίδα να φουντώσει ένας αγώνας που δίνεται σε απόλυτη απομόνωση σε παγκόσμια κλίμακα, ένας αγώνας που δεν μεριμνά για την διεθνοποίησή του, την σύνδεση των κοινωνιών όπου διεξάγεται, την ενημέρωση για την ταξική πάλη σε άλλες χώρες του προλεταριάτου σε κάθε χώρα.
Το άρθρο αυτό είχε ως βασικό στόχο τούτη την σύνδεση, και άρα την διαύγαση του γιατί μας ενδιαφέρει, και πρέπει να μας ενδιαφέρει, το τι ακριβώς συμβαίνει στην Νότια Αφρική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου