Ερντογάν: Ο Ατατούρκ του 21ου αιώνα;

Γ.Δελαστικ (έθνος)

Θεωρητικά κανένας δεν θα έπρεπε να ασχολείται με τις μεθαυριανές βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία. Ο λόγος είναι απλός: οι πάντες είναι απολύτως βέβαιοι ότι νικητής θα είναι για τρίτη συνεχή φορά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το μετριοπαθές ισλαμικό κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Δεν υπάρχει επίσης κανένας που να αμφιβάλλει ότι ο Ερντογάν θα πάρει με μεγάλη ευκολία τις 276 έδρες που απαιτούνται για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, καθώς η τουρκική ενθοσυνέλευση έχει 550 βουλευτές.
Είναι πολύ πιθανόν μάλιστα το ΑΚΡ να ανεβάσει ακόμη περισσότερο το εκλογικό ποσοστό του από το εντυπωσιακό ποσοστό του 47% των ψήφων, με το οποίο είχε κερδίσει την επανεκλογή του ο Ερντογάν το 2007, ενώ στα τέλη του 2002 είχε νικήσει για πρώτη φορά το ΑΚΡ με το πολύ ταπεινότερο ποσοστό του 33%.
Τότε, στις αρχές, μόνο το κυριολεκτικά ληστρικό εκλογικό σύστημα, το οποίο ορίζει ελάχιστο ποσοστό εισόδου ενός κόμματος στη βουλή το... 10% (!), συνδυαζόμενο με την αποσύνθεση των τότε κυρίαρχων τουρκικών κομμάτων επέτρεψαν τον σχηματισμό κυβέρνησης υπό τον Ερντογάν. Εκτοτε η πολιτική σκηνή της Τουρκίας έχει αλλάξει εντελώς. Τίποτα δεν θυμίζει το παρελθόν εκτός από το... εκλογικό σύστημα, το οποίο παραμένει αναλλοίωτο και το οποίο αποτελεί πλέον όπλο στα χέρια του Ερντογάν. Ενα όπλο που μετατρέπει την αδιαφιλονίκητη πολιτική ηγεμονία του σε άνευ ορίων παντοδυναμία.
Εξαιτίας αυτού του εκλογικού συστήματος, το διακύβευμα των μεθαυριανών βουλευτικών δεν είναι αν ο Ερντογάν θα σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αυτό είναι λυμένο. Το διακύβευμα είναι άλλο.

Στόχος του Ερντογάν είναι να καταρτίσει καινούργιο Σύνταγμα για την Τουρκία. Το ισχύον είναι ένα επαίσχυντο κατασκεύασμα ολοκληρωτικής νοοτροπίας - και πώς να ήταν άλλωστε διαφορετικό αφού το έφτιαξε η αιμοσταγής χούντα του στρατηγού Εβρέν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία. Καθώς όλα τα τουρκικά πολιτικά κόμματα πριν από το ΑΚΡ του Ερντογάν ήταν τυφλά όργανα του στρατιωτικού κατεστημένου, ουδέποτε διανοήθηκαν ή τόλμησαν να πετάξουν στα σκουπίδια το χουντικό Σύνταγμα και να το αντικαταστήσουν με ένα δημοκρατικό.
Αν, λοιπόν, στις μεθαυριανές εκλογές ο Ερντογάν κατορθώσει να συγκεντρώσει τα τρία πέμπτα των εδρών (330 έδρες δηλαδή), τότε έχει το δικαίωμα να καταρτίσει νέο Σύνταγμα, το οποίο υποχρεωτικά θα μπει σε δημοψήφισμα. Αν όμως το κόμμα του Ερντογάν πιάσει τα δύο τρίτα των εδρών (367 έδρες), τότε έχει το δικαίωμα να φτιάξει το Σύνταγμα και να το περάσει με τουλάχιστον 367 ψήφους από την Εθνοσυνέλευση χωρίς να υποχρεούται να το θέσει στην κρίση του τουρκικού λαού με δημοψήφισμα. Θεωρητικά μιλώντας, αυτό δεν είναι αδύνατον να συμβεί. Δεν εξαρτάται όμως μόνο ή κυρίως από το ποσοστό που θα πάρει το ΑΚΡ, το οποίο αναμένεται να πάρει σχεδόν τις μισές ψήφους των Τούρκων. Εξαρτάται πρωτίστως από το αν θα μπει ή όχι στο κοινοβούλιο ξεπερνώντας το φράγμα του 10% το ακροδεξιό κόμμα της Εθνικιστικής Δράσης, το οποίο συνδέεται άρρηκτα με τις συμμορίες των Γκρίζων Λύκων και δημοσκοπικά κινείται γύρω στο 11% - 12%.
Αυτός είναι ο λόγος που ξαφνικά τις τελευταίες μέρες κυκλοφόρησαν DVD με "παράνομες", εξωσυζυγικές περιπέτειες ερωτικής δράσης περίπου δέκα στελεχών του κόμματος αυτού, πλήττοντας την εικόνα του στο συντηρητικό κοινό που το ψηφίζει. Αν μπουν πάντως οι ακροδεξιοί στο κοινοβούλιο, σε καμιά λογική περίπτωση δεν μπορεί το ΑΚΡ να συγκεντρώσει τις 367 έδρες.
Ο Ερντογάν πάντως θα αφήσει οπωσδήποτε βαριά την προσωπική πολιτική σφραγίδα του στην Τουρκία των πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα. Φιλοδοξία του είναι να αναδειχθεί σε "Ατατούρκ του 21ου αιώνα" και η αλήθεια είναι πως έχει τα φόντα να το κάνει.
Εχει ήδη αλλάξει τη διεθνή εικόνα και θέση της Τουρκίας κατά τη δεκαετία που την κυβερνά, αυξάνοντας κατακόρυφα την επιρροή της στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο και δίνοντας τέλος στον ρόλο της ως απλού πιονιού των Αμερικανών και των Ευρωπαίων. Κατέστησε επίσης την Τουρκία 16η οικονομία στον κόσμο, ενώ άλλαξε καταλυτικά τους εσωτερικούς συσχετισμούς δυνάμεων στην κοινωνία της.
ΣΤΟΧΟΣ
Θα γίνει πρόεδρος άλλα... δέκα χρόνια;
Υπάρχει και ένας προσωπικός στόχος του Ερντογάν στην επιδίωξή του για νέο Σύνταγμα. Θέλει να κάνει την Τουρκία προεδρική δημοκρατία αμερικανικού ή γαλλικού τύπου με απευθείας εκλογή του προέδρου από τον λαό και πέρασμα της διακυβέρνησης στα χέρια του προέδρου. Αν το πετύχει, θα ήθελε να εκλεγεί το 2014 Πρόεδρος της Δημοκρατίας με αυτές τις εξουσίες, με στόχο να εξαντλήσει και τις δύο προεδρικές πενταετείς θητείες που θα προβλέπει και το νέο Σύνταγμα, κυβερνώντας συνολικά την Τουρκία πάνω από μία... εικοσαετία! Αυτή η προσωπική επιδίωξη εξηγεί και το κεντρικό προεκλογικό του σύνθημα "Ετοιμοι για τον στόχο του 2023", οπότε και συμπληρώνονται εκατό χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.