Οι τράπεζες νίκησαν τα κράτη

Έθνος

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ


Ενα παγκόσμιο... μνημόνιο θυμίζουν αυτές τις ημέρες οι μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές εφημερίδες όταν αναφέρονται στο τραπεζικό σύστημα. Τέτοιες μέρες, πριν από δύο χρόνια, στα μέσα του Σεπτέμβρη του 2008, κατέρρευσε η επενδυτική τράπεζα Λίμαν Μπράδερς, μία από τις πέντε μεγαλύτερες του κόσμου, σηματοδοτώντας τη μεγαλύτερη κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Οι κυβερνήσεις των πλουσιότερων χωρών του κόσμου, στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, διέθεσαν αμέσως τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ για να διασώσουν τους τραπεζίτες. Η μαύρη επέτειος ωθεί αυθόρμητα σε έναν απολογισμό των συνεπειών της κρίσης και στο θεμελιώδες ερώτημα, αν άλλαξε κάτι ώστε να αποτραπεί στο μέλλον μια επανάληψη της τραγωδίας αυτής.

"Ο χρηματοοικονομικός σεισμός που συνδέεται με το όνομα της Λίμαν Μπράδερες άλλαξε όμως τον κόσμο λιγότερο απ' όσο φαινόταν στην αρχή" γράφει απογοητευμένη σε ολοσέλιδη ανάλυσή της η συντηρητική γερμανική εφημερίδα "Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε".

Δεν έχει μόνο αυτή, την απαισιόδοξη εκτίμηση που προαναφέραμε. "Ο χορός της νίκης των τραπεζιτών" είναι ο τίτλος σχετικής ανάλυσης της βρετανικής εφημερίδας "Γκάρντιαν", κεντροαριστερής κατεύθυνσης. "Μόλις οι τράπεζες ξεπέρασαν την κρίση διάσωσης αμέσως μετά τη Λίμαν, εξαπέλυσαν μια επίθεση που τις οδήγησε να κερδίσουν όλες τις μάχες που έδωσαν έκτοτε. Εχουν τώρα τόση αυτοπεποίθηση, ώστε δεν ενοχλούνται πλέον να υποκρίνονται ότι τους νοιάζει τι νομίζουν οι πολιτικοί ή ο κόσμος" γράφει ο αρθρογράφος.

Εξοργισμένη είναι μια ακόμη εφημερίδα, ο "Ιντιπέντεντ" του Λονδίνου, σαφώς πιο μετριοπαθής, η οποία σε κύριο άρθρο της με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Ο θρίαμβος των λομπιστών" γράφει μεταξύ άλλων: "Φαίνεται ότι οι πολιτικοί βρίσκονται σε διαδικασία παράδοσής τους στα κατοχυρωμένα συμφέροντα του τραπεζικού κόσμου".

Η κατεξοχήν εφημερίδα του βρετανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι "Φαϊνάνσιαλ τάιμς" του Λονδίνου, δεν έχει ουσιαστικά διαφορετική εκτίμηση, παρόλο που την εκφράζει με λιγότερο δηκτικές λέξεις, αναλύοντας ψύχραιμα τις αιτίες αυτής της συμπεριφοράς των τραπεζιτών. Γράφει μεταξύ άλλων: "Το σοκ της κατάρρευσης της Λίμαν ήταν τόσο τρομακτικό, ώστε οι κυβερνήσεις έκαναν τα πάντα που χρειάζονταν για να σώσουν το σύστημα. Πέτυχαν σε αυτή την προσπάθεια, αλλά με κόστος. Οι μέθοδοι σωτηρίας που μηχανεύτηκαν προστάτευσαν σε μεγάλο βαθμό τους επενδυτές των τραπεζών από τις συνέπειες της τρέλας τους. Τώρα, όμως, είμαστε εμείς που πληρώνουμε το αντίτιμο.

Η στήριξη που έλαβαν οι τράπεζες με τη μορφή φθηνής ρευστότητας είχε ως αποτέλεσμα να καταστήσει πολύ κερδοφόρες τις επενδυτικές τραπεζικές δραστηριότητες. Ανυπομονώντας να αποκαταστήσουν τους στραπατσαρισμένους ισολογισμούς τους, οι τράπεζες έχουν χρησιμοποιήσει τα φθηνά κεφάλαια για χρηματοπιστωτικά παιχνίδια παρά για να δανείσουν χρήματα. Οι επενδυτές δεν έδρασαν για να περικόψουν τις πιο ριψοκίνδυνες στρατηγικές των τραπεζών, καθώς οι ίδιοι είχαν προστατευθεί από τις ζημίες (σ.σ. με τα λεφτά που είχαν δώσει οι κυβερνήσεις)" υπογράμμιζαν σε κύριο άρθρο τους οι "Φαϊνάνσιαλ Τάιμς".

Τις τελευταίες μέρες έλαβαν χώρα δύο γεγονότα που αποκαρδίωσαν εντελώς όσους είχαν ελπίδες ή αυταπάτες πως θα έμπαινε κάποιο χαλινάρι στους τραπεζίτες ως αποτέλεσμα του ασύλληπτου κόστους της τελευταίας κρίσης.

Το πρώτο είναι καθαρά συμβολικό και αποτυπώνει την αποθράσυνση των τραπεζιτών: ορίστηκε διευθύνων σύμβουλος της Μπάρκλεϊς, μιας από τις μεγαλύτερες βρετανικές τράπεζες, ένα πασίγνωστο στέλεχος που συμβολίζει τον πιο ακραίο τραπεζικό τυχοδιωκτισμό, το ίνδαλμα της τράπεζας - καζίνο, ονόματι Μπομπ Ντάιαμοντ.

Το δεύτερο γεγονός είναι πολύ πιο ουσιαστικό. Την Κυριακή οι κεντρικοί τραπεζίτες συνήλθαν στην πόλη Βασιλεία της Ελβετίας και αποφάσισαν τους νέους κανόνες για να περιορίσουν την ασυδοσία των εμπορικών τραπεζών. Αποδείχθηκε μια τρύπα στο νερό. Τι αποφάσισαν; Να έχουν π.χ. σε άμεση ζήτηση το... 3,5% των καταθέσεων από το 2013 και το ποσοστό αυτό να φτάσει σταδιακά το 7% το 2019, για να το πούμε εκλαϊκευμένα! Σήμερα το ποσοστό αυτό είναι... 2% (!!!), που σημαίνει ότι αν ένας στους πενήντα (!) καταθέτες σηκώσει τα λεφτά του, η τράπεζα καταρχήν ξεμένει από ρευστό με βάση τους κανόνες!

Το 98% των καταθέσεων δηλαδή οι τράπεζες το τζογάρουν και με τους νέους κανονισμούς, μετά από την κρίση αυτή και μετά από μια δεκαετία, θα τζογάρουν "μόνο" το... 93%! Αλίμονό μας αν ποτέ χρειαστεί να αποσύρουμε μαζικά τις καταθέσεις μας - έστω και ένας στους δεκαπέντε...

Τραπεζίτες
Μας σέρνουν πάλι προς τον γκρεμό

Απέτυχε παταγωδώς η προσπάθεια του Ομπάμα να επιβάλει φόρο 19 δισεκατομμύριων δολαρίων στις τράπεζες. Ναυάγησε στο Κογκρέσο. Απέτυχαν επίσης οι προσπάθειες να διαχωριστούν οι κανονικές τράπεζες από τις επενδυτικές. Γελοιοποιήθηκαν οι προσπάθειες να υποχρεωθούν οι τράπεζες να κρατούν σε ρευστό μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων. "Οι τράπεζες νικούν διαρκώς και νικώντας έρπουν πάλι προς το χείλος του γκρεμού. Αυτό θα ήταν πολύ ωραίο, αν δεν έσερναν πίσω τους κι εμάς" γράφει με απελπισία ο αρθρογράφος του "Γκάρντιαν" Τζον Λάντσεστερ. Οι πάντες συμφωνούν ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα, δεν έχει μπει φραγμός σε καμία από τις τραπεζικές δραστηριότητες που προκάλεσαν την παγκόσμια οικονομική κρίση.