ΚΙΝΑ - 18ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΚ Προβλήματα στο δρόμο της «σοσιαλιστικής οικονομίας της αγοράς»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Αποψη από τις εργασίες του 18ου Συνεδρίου του ΚΚ Κίνας

Τόσα πολλά και μάλιστα μέσα σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα δεν είχαμε διαβάσει στον Τύπο για την Κίνα! Λόγος γίνεται για τα πολυσέλιδα κι εκτενή άρθρα σχετικά με το 18ο Συνέδριο τουΚομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ), που ξεκίνησε την Πέμπτη 8 Νοέμβρη. Οι 2.270 αντιπρόσωποι (53 περισσότεροι από το προηγούμενο) κλήθηκαν να συζητήσουν την πολιτική και κοινωνικο-οικονομική γραμμή του κυβερνώντος κόμματος, να εγκρίνουν τις κατευθύνσεις έως το επόμενο συνέδριο και να εκλέξουν τη νέα ηγεσία του κόμματος, την «πέμπτη γενιά στελεχών», μετά την κινεζική επανάσταση.


Χωρίς παραμορφωτικούς φακούς

Βεβαίως, δεν έλειψαν τα άρθρα που εστίασαν στα ζητήματα της «δημοκρατίας», συγκρίνοντας μάλιστα την εκλογή της ηγεσίας του ΚΚΚ και της Κίνας με τις εκλογές που συνέπεσαν στις ΗΠΑ και την ανάδειξη της πολιτικής ηγεσίας στη «ναυαρχίδα» του ιμπεριαλιστικού συστήματος, στις ΗΠΑ. Ο στόχος τέτοιων συγκρίσεων δεν είναι άλλος από το να υποβάλουν στον αναγνώστη την αντίληψη πως «δημοκρατία» υπάρχει όταν στο πολιτικό σύστημα αναμετριούνται υποψήφιοι δύο κομμάτων, όπως στις ΗΠΑ, κι όχι όταν η ηγεσία της χώρας καθορίζεται από τις εσωκομματικές διαδικασίες ενός κόμματος.

Η πραγματικότητα, βέβαια, δεν έχει καμία σχέση με αυτή την αντίληψη. Γιατί το πραγματικό ζήτημα δεν είναι αν το ΚΚΚ προχωρήσει στις λεγόμενες «πολιτικές μεταρρυθμίσεις» και επιτρέψει τη διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας κι από άλλες πολιτικές δυνάμεις. Να σημειώσουμε πως εδώ και δεκαετίες στο πολιτικό σύστημα της Κίνας ενσωματώνονται τα λεγόμενα 8 «δημοκρατικά κόμματα»: «Επαναστατική Επιτροπή του Κουομιτάγκ», «Δημοκρατική Ενωση Κίνας», «Δημοκρατική Ενωση Εθνικής Οικοδόμησης», «Κινεζική Ενωση για την Προώθηση της Δημοκρατίας», «Εργατο-αγροτικό Κόμμα της Κίνας», «Κόμμα Zhi Gong», «Κόμμα 3ης Σεπτέμβρη», «Ενωση Αυτοδιεύθυνσης της Ταϊβάν». Πρόκειται για κόμματα που, σύμφωνα με την αντίληψη του ΚΚΚ, εκφράζουν τις «σύμμαχες» προς την εργατική τάξη κοινωνικές τάξεις, αγρότες, μικροαστική τάξη των πόλεων, εθνική αστική τάξη, διανόηση και ορισμένα συνδέονται και με Κινέζους του εξωτερικού (π.χ., το «Κόμμα Zhi Gong»). Αυτά τα κόμματα μαζί με το ΚΚΚ συγκροτούν το «Ενιαίο Μέτωπο», συμμετέχουν στο «Εθνικό Λαϊκό Συμβούλιο» και μαζί με μαζικές οργανώσεις στο «Λαϊκό Συνέδριο Πολιτικής Διαβούλευσης».

Αλλωστε, όπως έγραφε πρόσφατα η εφημερίδα του ΚΚΚ, «Ζενμίν Ζιμπάο», «το κυβερνών κόμμα δεν φοβάται ότι οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις θα απειλήσουν την εξουσία του. Το αντίθετο! Μια μακρόχρονη περίοδος μετάθεσης αυτού του αναμενόμενου βήματος θα μαρτυρά την έλλειψη διορατικότητας του πολιτικού δρόμου».

Από την εμπειρία της ΕΣΣΔ γνωρίζουμε πως παρότι το ΚΚ της Σοβιετικής Ενωσης ήταν το μόνο κόμμα έως το 1991, σταδιακά είχε απολέσει το χαρακτήρα του. Μέσα σ' αυτό, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια της ύπαρξής του, δρούσαν διαφορετικές πολιτικο-ιδεολογικές κατευθύνσεις και επικράτησαν τελικά δυνάμεις που ενδιαφέρονταν για την παλινόρθωση του καπιταλισμού.

Από την άλλη γνωρίζουμε από την εμπειρία μας πως και ο λεγόμενος «πολιτικός πλουραλισμός» δεν αποτελεί εγγύηση δημοκρατίας, αφού όλα τα κόμματα που υμνούν την αστική δημοκρατία (φιλελεύθερα, σοσιαλδημοκρατικά, «αριστερά») ορκίζονται πίστη στην ΕΕ του κεφαλαίου, στη λεγόμενη «ανταγωνιστικότητα της οικονομίας», δηλαδή στην κερδοφορία του κεφαλαίου.

Με βάση τα παραπάνω η ουσία δεν είναι αν το ΚΚΚ αφήσει και άλλες πολιτικές δυνάμεις να αναλάβουν μερίδιο στη διαχείριση της κυβερνητικής εξουσίας, αλλά κατά πόσο το ΚΚΚ, πέρα από τις διακηρύξεις, τις κόκκινες σημαίες, τα συνθήματα, είναι κομμουνιστικό κόμμα, που ηγείται στην οικοδόμηση των σοσιαλιστικών - κομμουνιστικών σχέσεων, στην επικράτηση κι ανάπτυξή τους, ή συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.

Οι προκλήσεις της Κίνας

Οι μαζικές κινητοποιήσεις των κατοίκων της Νίνμπο στην Ανατολική Κίνα, που έγιναν στα τέλη του περασμένου Οκτώβρη, ενάντια στη γιγάντωση ενός ήδη μεγάλου χημικού εργοστασίου στην περιοχή τους, «αποτέλεσαν ανησυχητικό σινιάλο για το κυβερνών ΚΚ της Κίνας, που αναδεικνύει πως αυτό συγκρούεται με αυξανόμενες προκλήσεις από τη μεριά του πληθυσμού, που νιώθει όλο και πιο σίγουρο για τα δικαιώματά του», έγραφε πριν λίγες μέρες το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο της Κίνας, σε άρθρο για το 18ο Συνέδριο του ΚΚΚ.

Κι η αλήθεια είναι πως τα τελευταία χρόνια έχουν ξεσπάσει στην Κίνα χιλιάδες κινητοποιήσεις, όχι μόνο για ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, όπως η παραπάνω, αλλά και για εργατικά ζητήματα, στους χώρους δουλειάς, καθώς και για τη χρήση γης, αλλά και για τα δικαιώματα εθνικών μειονοτήτων (που αποτελούν το 8% του πληθυσμού). Αν το 2001 υπήρξαν 40 χιλιάδες κινητοποιήσεις, το 2011 αυτές υπολογίστηκαν σε 182 χιλιάδες (διαμαρτυρίες, πικετοφορίες, απεργίες, διαδηλώσεις).

Την ίδια ώρα όλος ο κόσμος παρακολουθεί από τα μέσα του Σεπτέμβρη έως και σήμερα τη διαμάχη (πολιτικο-διπλωματική και στρατιωτική) της Κίνας με την Ιαπωνία για τα νησιά Ντιαόγου (κινέζικα) ή Σενκάκου (γιαπωνέζικα), που βρίσκονται στην Ανατολική Κινεζική Θάλασσα. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι πλούσια σε κοιτάσματα φυσικού αερίου, αλλά και σε προϊόντα αλιείας, ενώ αποτελεί κρίσιμο σταυροδρόμι των ναυτιλιακών δρόμων.

Να γιατί, άσχετα από τις εκτιμήσεις που μπορούν να γίνουν με τις πιθανές αλλαγές στην Κίνα, εκείνο που δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίσει είναι:

Α) Οτι η Κίνα έχει αναδειχτεί σε παγκόσμια οικονομική δύναμη και το τελευταίο διάστημα επιδιώκει την αναβάθμιση της πολιτικής της ικανότητας στις παγκόσμιες υποθέσεις. Σ' αυτήν την προσπάθεια όλο και πιο έντονα χρησιμοποιεί και την αύξηση της στρατιωτικής της ισχύος. Η αναβάθμιση αυτή της Κίνας την τοποθετεί στο στόχαστρο των παγκόσμιων ανταγωνιστών της, που επιδιώκουν να ανακόψουν τη «φρενήρη» ανάπτυξή της. Κάτι τέτοιο θεωρητικά μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, όπως:

- Αποκόβοντας την Κίνα από τους αναγκαίους φυσικούς κι ενεργειακούς πόρους.

- Ελέγχοντας τους δρόμους μεταφοράς των πρώτων υλών, του παγκόσμιου εμπορίου.

- Χρησιμοποιώντας τους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς για την προώθηση διεθνών συμφωνιών που θα πλήξουν τα συμφέροντα των κινεζικών εταιρειών.

- Διαμορφώνοντας πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές «συμμαχίες», πρώτα απ' όλα στην περιοχή του Ειρηνικού, με στόχο την «απομόνωση» της Κίνας.

Β) Το δεύτερο στοιχείο, που επίσης κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει, είναι πως η πολιτική ενίσχυσης των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, η οποία ακολουθήθηκε στην Κίνα από το 1979, έχει οδηγήσει τη χώρα σε σοβαρά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, που η φύση τους είναι ανάλογη με αυτά που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες, όπως η εργοδοτική επιθετικότητα και εκμετάλλευση, η διαπάλη για τη γη και την ιδιοκτησία των άλλων μέσων παραγωγής.

Ταυτόχρονα, παρά το στατιστικό τριπλασιασμό των εισοδημάτων του μέσου Κινέζου, αυξάνουν και οι κοινωνικές αντιθέσεις. Οι διαφορές ανάμεσα στην πόλη και στο χωριό, αλλά κι ανάμεσα σε περιοχές της Κίνας. Επιπλέον, ο πλούτος συσσωρεύεται σε λίγα χέρια! Το 20% των πλουσιότερων οικογενειών έχει το 59,3% του παραγόμενου πλούτου, ενώ το 20% των φτωχότερων οικογενειών έχει το 2,8%. Ολο και συχνότερα οι Κινέζοι και οι Κινέζες αναδεικνύονται στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων δισεκατομμυριούχων.

Δυναμώνουν οι εργατικές κινητοποιήσεις σε χώρους εργασίας και κατοικίας ενάντια στα κοινωνικά προβλήματα, που βιώνουν οι εργαζόμενοι.

Μειώνονται οι ρυθμοί καπιταλιστικής ανάπτυξης, μιας και μεγάλο μέρος των παραγόμενων αγαθών προορίζονταν για εξαγωγές, που τώρα όμως μειώνονται, εξαιτίας της καπιταλιστικής κρίσης και ύφεσης στην ΕΕ, στις ΗΠΑ, στην Ιαπωνία κ.α. Η μείωση αυτή των εξαγωγών επιφέρει πτώση στη βιομηχανική παραγωγή, που είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να υπερκεραστεί από τα μέτρα ενίσχυσης της εσωτερικής κατανάλωσης που λαμβάνει η κυβέρνηση της Κίνας, ώστε να αποτρέψει το κλείσιμο εργοστασίων.

Αυξάνει η διαφθορά στα στρώματα του κρατικού και κομματικού μηχανισμού, όπως έδειξε και η υπόθεση του Μπο Σιλάι, μέλους του ΠΓ, πρώην κυβερνήτη της πόλης Τσονγκτσίνγκ, που κατηγορήθηκε για διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας και συγκάλυψη της δολοφονίας του Βρετανού επιχειρηματία Νιλ Χέιγουντ - υπόθεση για την οποία έχει ήδη καταδικαστεί ως αυτουργός η επίσης επιχειρηματίας σύζυγός του, Γκου Καϊλάι.

Ζητήματα - κλειδιά για τις εξελίξεις

Είναι φανερό πως όσο ισχυροποιούνται οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής θα οξύνονται και τα προβλήματα της εργατικής τάξης, των άλλων λαϊκών στρωμάτων. Το ΚΚΚ, που είναι επικεφαλής αυτής της ανάπτυξης, θα βρίσκεται απέναντι σε νέα προβλήματα. Εννοείται πως οι όποιες αποφάσεις και κατευθύνσεις καταλήξει το 18ο Συνέδριο του ΚΚΚ, οι πιθανές διεθνείς κι εσωτερικές επιλογές που θα κάνει η νέα κινεζική ηγεσία θα επηρεάσουν και τις παγκόσμιες εξελίξεις, τις διεθνείς και περιφερειακές συμμαχίες που διαμορφώνονται με τη συμμετοχή ή όχι της Κίνας.

Ωστόσο, οι εργαζόμενοι στη χώρα μας, όπως και στις άλλες χώρες, δεν πρέπει να ξεχάσουν ορισμένα ζητήματα - κλειδιά για τη σημερινή Κίνα, που τους βοηθούν να κρίνουν τις εξελίξεις, όπως:

- Μεταξύ των 80 εκατομμυρίων μελών του ΚΚΚ δε βρίσκονται πλέον μόνο εργάτες, αγρότες και στρατιωτικοί του Λαϊκού απελευθερωτικού στρατού της Κίνας, αλλά κι επιχειρηματίες. Το ΚΚΚ εδώ και χρόνια έχει ανοίξει τις πύλες του στους επιχειρηματίες!

- Η κινεζική οικονομία, η λεγόμενη «σοσιαλιστική οικονομία της αγοράς», δεν κινείται με κίνητρο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, αλλά με κίνητρο την κερδοφορία, είτε πρόκειται για κρατικές είτε για ιδιωτικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις.

- Οι εξελίξεις στην οικονομία είναι και πρέπει να αντιμετωπίζονται αναπόσπαστα συνδεδεμένες με την πολιτική.

- Το ΚΚΚ αναπτύσσει στενές σχέσεις με τη διεθνή των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων, τη Σοσιαλιστική Διεθνή και η πολιτική διαχείρισης των κοινωνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα δε διαφέρει από ανάλογες πολιτικές που ακολουθούν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, που «ορκίζονται πίστη» στη λεγόμενη «μεικτή οικονομία».

- Ενα από τα διδάγματα που έχει βγάλει το ΚΚΕ από την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ είναι πως οι κομμουνιστές απαιτείται να μελετούμε τις εξελίξεις με βάση και κάτω από το πρίσμα της κοσμοθεωρίας μας, των συμπερασμάτων, που έχει βγάλει το Κόμμα από την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ.

Εν κατακλείδι ο σοσιαλισμός δεν είναι κάποιο «φόρεμα», που φοριέται στην κοινωνία για να έχει... «μοντέλα». Ο σοσιαλισμός δεν είναι φαγητό για να έχει «εθνικές γεύσεις». Υπάρχουν οι αρχές της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κι η εμπειρία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος για το πού οδηγεί η καταπάτηση των αρχών τους. Κάτω απ' αυτό το πρίσμα εξετάζουμε και τις εξελίξεις στην Κίνα, που δεν ξεχνούμε ότι διαδραματίζονται μέσα σε συνθήκες παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης κι οξυμένων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών.

Ε. Β