protagon
Photo: ο Τάκης Λαμπρίας το 1967
Σελίδες από το ανέκδοτο ημερολόγιο του Τάκη Λαμπρία. Σαράντα ετών τότε, ήταν διευθυντής της Μεσημβρινής της Ελένης Βλάχου. Το ημερολόγιο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ.
Η πρώτη μέρα στο ντικταφόν
Οι σημειώσεις αυτές γράφονται στις 11 το πρωί της 21ης Απριλίου 1967 και αφορούν το κίνημα που ξέσπασε αιφνιδίως στην Αθήνα. Προσπαθώ να δώσω κατά χρονική σειρά τι υπέπεσε στην αντίληψή μου. Στις 5.15 ξεκίνησα με το αυτοκίνητό μου για να έλθω στην εφημερίδα. Στην οδόν Πατησίων είδα ένα τανκ και τρεις στρατιώτες που με υποχρέωναν να πάρω την Πλατεία Κάνιγγος. Έστριψα και προσεπάθησα να μπω στην οδόν Θεμιστοκλέους για να κατέβω απ’ εκεί μέσω της οδού Πανεπιστημίου. Ήτο αδύνατον. Εσυνέχισα και προσεπάθησα να κατέβω διά της οδού Σταδίου. Εις την οδόν Σταδίου ήταν ένα τανκ στο ύψος των Χαυτείων.
Εκεί έκανα ένα μεγάλο επεισόδιο και νομίζοντας ότι γίνεται για κάποια ηλίθια άσκηση τσακώθηκα με τους στρατιώτες, μάλλον χωριάτες, έναν δεκανέα και έναν επιλοχία, οπότε έφθασε ένας λοχαγός με το αυτοκίνητό του και έβγαλε ένα πιστόλι, με υποχρέωσε να κατέβω από το αυτοκίνητο, με πήγε στου Καραγιάννη, Ταξιδιωτικό γραφείο, υπό κράτησιν, αλλά τελικώς με άφησε με υπόσχεση να γυρίσω πίσω. Ήδη κατάλαβα ότι κάτι δεν λειτουργούσε καλά και ότι είχαμε μια στρατοκρατική εκδήλωση χωρίς να υποπτευθώ ακόμη το μέγεθός της. Απεπειράθην να φθάσω τότε στην οδόν Σωκράτους, μέσω της οδού Αθηνάς, αλλά εστάθη αδύνατο και στο σημείο της Πειραιώς με την οδόν Ζήνωνος υπήρχαν άλλα δύο τάνκς και παρ’ όλο ότι είπα ότι είμαι της Μεσημβρινής μου απηγορεύθη η προσπέλαση. Κατόπιν αυτού σηκώθηκα, πήρα το αυτοκίνητο και μέσω του Θησείου έφθασα στο σπίτι της κυρίας Βλάχου στην οδόν Μουρούζη. Εκεί υπήρχαν επίσης μπροστά στο παλάτι έντονα στρατιωτικά μέτρα και τανκς όπως επίσης αργότερα είδα ότι υπήρχαν τάνκς και στην οδόν Πανεπιστημίου. Εν τω μεταξύ
τα μέτρα εντείνοντο.
Ανέβηκα επάνω στης κυρίας Βλάχου, της εκτύπησα επανειλημμένως την πόρτα στον 6ο όροφο, το σκυλί εγαύγιζε, αλλά κανείς δεν μου άνοιξε. Υπέθεσα ότι ενδεχομένως να φοβήθηκε να μου ανοίξει. Αφού επί ένα τέταρτο προσπαθούσα να κάμω αντιληπτή την παρουσία μου, τελικώς κατέβηκα, προχώρησα στην Βασιλίσσης Σοφίας, διότι δεν επιτρεπόταν πλέον να κατέβω από την Πανεπιστημίου, και πήγα στο σπίτι του Κιουσόπουλου, τον οποίον και ξύπνησα. Δεν ήξερε τίποτε έκανε τον σταυρό του «Ο Θεός να βάλει το χέρι του». Εν συνεχεία κατέβηκα, και άφησα το αυτοκίνητό μου έξω από την Γενική Ασφάλεια, για να κάνω μιαν άλλη προσπάθεια πεζή μήπως τυχόν μπορέσω να διαπεραιωθώ στην οδόν Σωκράτους. Στην τρίτη προσπάθεια και με την διαβεβαίωση στους στρατιώτες ότι κατοικώ στην οδόν Σωκράτους 57 μου επέτρεψαν και τελικώς μπήκα μέσα στο κτίριο. Βρισκόταν εκεί από τις 2.30 οι τρεις: Η Κα Βλάχου, ο κ. Ζαφειρόπουλος, ο Βασίλης ο Νικολόπουλος, ο Καλαμαράς. Αργότερα ήρθε και η Λουλέ, η οποία μας είπε ότι στις 6 το πρωί συνέλαβαν τον πατέρα της και την μητέρα της. Εν τω μεταξύ από το Ραδιόφωνο είχα ακούσει, σε επανειλημμένες εκπομπές, τα τρία ομοιότυπα ανακοινωθέντα που ενηλλάσσοντο. Μετεδίδοντο μόνον από τον Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων.
Ας σημειωθεί ότι περνώντας είχα δει ότι μέτρα στρατιωτικά είχαν ληφθεί στο Ραδιοφωνικό Σταθμό στο Ζάππειο. Το πρώτο ανακοινωθέν μετεδόθη ύστερα από μία σειρά εμβατηρίων «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», «Ο Στρατός» και άλλα τινά, τα οποία προανήγγειλαν ότι εντός ολίγου θα μεταδοθεί βαρυσήμαντος ανακοίνωση.
Έλεγε: «Λόγω της δημιουργηθείσης εκρύθμου καταστάσεως, από του μεσονυκτίου ο Στρατός ανέλαβε την διακυβέρνηση της Χώρας. Εντός ολίγου θα μεταδοθεί διάγγελμα του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων». Η τελευταία φράση, στις μετέπειτα εκπομπές, είχε απαλειφθεί. Εν συνεχεία ακούστηκε πάλι με την έμφαση «Κεντρικός Σταθμός Ενόπλων Δυνάμεων. Ανακοίνωσις. Βασιλικόν Διάταγμα περί αναστολής των άρθρων 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95, 97 του Συντάγματος. Κωνσταντίνος Βασιλεύς των Ελλήνων. Έχοντες υπόψη το άρθρον 91 του ισχύοντος Συντάγματος και κατόπιν εισηγήσεως της Κυβερνήσεως αναστέλλομεν τα άρθρα 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95 και 97 του ισχύοντος Συντάγματος λόγω εκδήλου απειλής της δημοσίας ασφαλείας εξ εσωτερικών κινδύνων. Ο αρμόδιος επί των Εσωτερικών υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το Διάταγμα τούτο. Κωνσταντίνος, Βασιλεύς των Ελλήνων, ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως, τα Μέλη.»
Μέχρις αυτήν την στιγμήν ουδέποτε συνεπληρώθησαν τα ονόματα του Υπουργικού Συμβουλίου εις οιανδήποτε εκπομπή. Η επόμενη ανακοίνωση ήτο απαγορεύσεις. Οι απαγορεύσεις άρχιζαν: Η απαγόρευση της κυκλοφορίας εις τας οδούς των Αθηνών, πάση φύσεως οχημάτων και πεζών, το κλείσιμο του Χρηματιστηρίου, η απαγόρευση της αναλήψεως χρημάτων από τας Τραπέζας και από τα Ταμιευτήρια, η παράταση του χρόνου εμφανίσεως των συναλλαγματικών επί δεκαήμερον από της 21ης Απριλίου, η απαγόρευση αγοράς χρυσών λιρών, η απαγόρευση αποκρύψεως τροφίμων, η διακοπή μαθημάτων εις τα Σχολεία της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως, της Μέσης Εκπαιδεύσεως και Ανωτάτας Σχολάς και η παράκληση προς το κοινόν όπως καταγγείλει πάραυτα την τυχόν απόκρυψη τροφίμων, η οποία εκρίνετο ως δολιοφθορά και ηπειλήτο η εισαγωγή των αποκρυπτόντων εις τα έκτακτα Στρατοδικεία.
Η κυρία Βλάχου, μου ανεκοίνωσε επίσης, παρουσία του κ. Λούνδρα, ότι περιμένει από στιγμή σε στιγμή να έλθει κάποιος εκπρόσωπος των επιβαλλόντων την δικτατορία και να ρυθμίσει τα της εφημερίδος. Η απόφασή της, την οποίαν εν συνεχεία μού την ανέλυσε και προσωπικώς λεπτομερέστερα, είναι να μην εκδόσει τας εφημερίδας της ούτε άλλα οιαδήποτε έντυπά της.
Από τις πρώτες πληροφορίες τα πράγματα φαίνεται ότι εξελίχθηκαν ως εξής: Περί την 1.30 ο κ. Λούνδρας ανέβαινε την οδόν Αλεξάνδρας, όπου είδε να κατέρχεται μια σειρά από τανκς και τεθωρακισμένα αυτοκίνητα. Δεν του έκανε, εκ πρώτης όψεως, μεγάλη εντύπωση. Όταν όμως, περί το τέρμα Αμπελοκήπων, είδε ότι δύο άλλες σειρές τεθωρακισμένων και τανκς κατέβαιναν επίσης, τότε έσπευσε ολοταχώς προς την εφημερίδα και είπε να προσέξουν το γεγονός. Ταυτοχρόνως έφθαναν τα πρώτα ανήσυχα τηλεφωνήματα στην εφημερίδα. Τα τανκς, ήσαν, κατά την εκτίμηση του κ. Λούνδρα, 30-40 μαζί με τα τεθωρακισμένα. Και επεχειρήθη να έλθει η εφημερίς σε επαφή με τον Υπουργό Δημοσίας Τάξεως κ. Ράλλη. Ήταν αδύνατο. Από εκείνη την ώρα άρχισαν να κόβονται τα τηλέφωνα. Κατόπιν αυτού πήγε στην Βλάχου, της ανεκοίνωσε το κίνημα και την έφερε στην εφημερίδα.
Η Καθημερινή πρόφθασε να εκδοθεί με ένα μονόστηλο ζωηρό, το οποίον έλεγε ότι εξέσπασε στρατιωτικό κίνημα και εγένοντο συλλήψεις πολιτικών αρχηγών. Η Αυγή επίσης εκυκλοφόρησε με ένα ζωνάρι στην πρώτη σελίδα που έλεγε ότι συνελήφθησαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Μητσοτάκης και ο Κίρκος. Επίσης εκυκλοφόρησαν αι φήμαι ότι συνελήφθη ο Κανελλόπουλος, αργότερα δε, νομίζω, κατά τις 9.30, ήρθε στο γραφείο ως απεσταλμένος της Βραδυνής ένας νεαρός δημοσιογράφος, ο κ. Κολοκοτρώνης, ο οποίος και μας είπε ότι η σύλληψη του Κανελλοπούλου, συνέβη κατά τον εξής δραματικό τρόπο: Κατά τις 2.30 με 3 περίπου, δύο αξιωματικοί συνοδευόμενοι ανήλθαν στο σπίτι του κ. Κανελλοπούλου, στην οδόν Ξενοκράτους, τους άνοιξε η κ. Κανελλοπούλου, βγήκε με τις πιτζάμες ο κ. Κανελλόπουλος, ρώτησε ποιοι είναι αυτοί και του εξήγησαν ότι τον παρακαλούν να τους ακολουθήσει.
Ο κ. Κανελλόπουλος αντέδρασε, προσπάθησε να τους εκδιώξει και κατά κάποιον τρόπον το επέτυχε κλείνοντας την πόρτα. Τότε αυτοί έσπασαν την πόρτα, μπήκαν μέσα και τον επίεσαν να τους ακολουθήσει. Ο κ. Κανελλόπουλος τους είπε ότι δέχεται μόνον υπό τον όρον ότι θα οδηγεί αυτός το αυτοκίνητό του και θα ακολουθούν αυτοί. Σύμφωνοι, του είπαν. Και την στιγμή που κατέβαιναν κάτω, τον άρπαξαν από τους αγκώνες, του έστριψαν τα χέρια, τον έβαλαν στο αυτοκίνητο και τον απήγαγαν. Ο παρευρισκόμενος Καλαμαράς είπε όμως ότι ίδια φήμη εκυκλοφόρησε ότι έτσι απήχθη και ο Μητσοτάκης.
Μέχρι κάποιας ώρας η κυκλοφορία ήτο ευχερεστέρα, αλλά όσο προχωρούσε η ώρα, η κυκλοφορία ήτο δυσχερής. Η αίσθηση η δική μου ήταν φοβερά πένθιμος και, όπως είπα, ειλικρινά αισθανόμουν, και αισθάνομαι και αυτή την στιγμή, σαν να παρευρίσκομαι σε μιαν ενδιαφέρουσα μεν και εντυπωσιακή, αλλά πάντως εξουθενωτικά θλιβερή κηδεία.
Στο γραφείο της κυρίας Βλάχου οι συντάκτες που ήσαν, της παρέδωσαν ένα μικρό πρόχειρο σύνταγμα, το οποίον μάλιστα είχαν υπογράψει ο καθένας και ο κ. Ζαφειρόπουλος κάτω από μίαν ένδειξη «το ταλαίπωρο». Υπέγραψα κι εγώ.
Συζητώντας επάνω στα ενδεχόμενα είπαμε ότι το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται περί στρατοκρατικής επιβολής των εμφανιζομένων ως σωτήρων του βασιλέως, οι οποίοι εστάθμισαν ότι ο Κανελλόπουλος προχωρεί προς εκλογές τις οποίες είναι αμφίβολον αν θα κερδίσει η Δεξιά και εν ονόματι της σωτηρίας του βασιλέως επενέβησαν διά να ανατρέψουν το ενδεχόμενο των εκλογών. Προσετίθετο η άποψη του κ. Λούνδρα ότι αυτό θα πρέπει να είναι καλά οργανωμένο, δεδομένου ότι το κίνημα κατέλαβε εξ απήνης τους πάντας, τον κ. Παπαληγούρα, φερ’ ειπείν, Υπουργόν Εθνικής Αμύνης, ότι η χρησιμοποιηθείσα δύναμη, από απόψεως τεθωρακισμένων, τουλάχιστον, και μηχανοκινήτων, είναι εντυπωσιακή και το μέτρο της αποκοπής των τηλεφώνων είναι εξόχως δραστικό. Κατά την άποψη του προετοιμασμένου κινήματος, το κίνημα πιθανώτατα εξερράγη διότι δεν μπορούσε πλέον να μην εκραγεί, δεδομένου ότι είχεν οργανωθεί έτσι εις την εντέλεια.
Στο σημείο αυτό προσέθεσα εγώ ότι ενδεχομένως δεν εστερούντο βάσεως τα δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου, η εκφρασθείσα ανησυχία, ακόμη και η φήμη ότι ο Τζόνσον είχε αποστείλει μήνυμα προς τον βασιλέα προειδοποιώντας ότι είναι απαράδεκτος η επιβολή δικτατορίας. Συνεπώς, κατά την εκδοχή αυτή, το περί μηνύματος Τζόνσον είχε δημοσιευθεί εις την εφημερίδα Έθνος και διαψευσθεί από την Κυβέρνηση. Διακόπτω για να προσθέσω ότι στην ανακοίνωση απαγορεύσεων προσετέθη και μία παράγραφος κατά την οποίαν μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις μεταφοράς ασθενών θα επιτρέπεται η κυκλοφορία και τούτο μόνον μετά την άδεια των οικείων αστυνομικών τμημάτων.
Πληροφορία μεταδοθείσα από τον Μαλάτο ότι η προσχώρηση της Αστυνομίας, έγινε στις 1.30 το βράδυ.
Επανέρχομαι τώρα στην εκδοχή ότι το κίνημα οργανωμένο επιμελώς για να εκδηλωθεί μετά ένα δυσμενές εκλογικό αποτέλεσμα, αναγκάσθηκε να εκδηλωθεί όταν ακριβώς υπήρξαν πληροφορίες και έκφραση ανησυχιών των Αμερικανών.
Μία άλλη εκδοχή, η οποία προς στιγμήν μας κατέστησαν αισιοδόξους, είναι ότι ο βασιλεύς δεν έχει υποκύψει, και αυτή η κατά κόρον προβολή του Βασιλικού Διατάγματος δι’ αναστολής των άρθρων του Συντάγματος, χωρίς να εμφανίζεται ο Βασιλεύς στο Ραδιόφωνο και χωρίς να αναφέρονται τα μέλη της Κυβερνήσεως και επίσης η πτωχεία των ανακοινώσεων, το στερεότυπο της επαναλήψεως τόσον περιωρισμένης ρυθμιστικής αξίας και άνευ οιασδήποτε δικαιολογίας ανακοινώσεων σημαίνει ότι καταβάλλεται προσπάθεια να πεισθεί ο βασιλεύς. Και λέγαμε με την Κα Βλάχου ακριβώς ότι η chance, η μοναδική chance, για να μην ολοκληρωθεί η καταστροφή την οποίαν θα σημάνει σ’ αυτόν τον τόπο η δικτατορία είναι να αντιστή ο Βασιλεύς. Γιατί αν ο Βασιλεύς δεν δεχθεί να πάει μαζί τους ίσως, δεδομένου ότι δεν μπορούν να τον πιέσουν, να βάλουν την ουρά υπό τα σκέλη των και να αποσυρθούν.
Μεταξύ των φερομένων ως ηγετών του κινήματος ελέχθησαν τα ονόματα του Σπαντιδάκη, του Αυγέρη, κατ’ άλλην εκδοχήν ο Αυγέρης έχει συλληφθεί, του Τσακαλώτου, αλλά ακόμα και αυτού του Τσολάκα, το οποίον βέβαια έρχεται σε αντίθεση με τη σύλληψη του Ανδρέα Παπανδρέου.
Καθώς υπαγορεύω αυτές τις σημειώσεις, πρόχειρες, κυττάζω απέναντι στο ξενοδοχείο «Οτέλ Ντε Παρί» τους τουρίστες που έχουν βγει στη λιακάδα. Μια γενική εντύπωση και όταν ερχόμουν το πρωΐ στο δρόμο σ’ αυτήν την νεκρή ή μάλλον σ’ αυτή την τεχνητά απονεκρωμένη πόλη, είδα ότι δεν υπήρξαν έκδηλα σημεία ανησυχίας. Μπορεί να πει κανείς μάλιστα ότι το εντυπωσιακό του πράγματος ενήχε και κάποιαν δόση διασκεδάσεως στον κόσμο που ρωτούσε. Δηλαδή είδα και ωρισμένα μειδιάσματα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει τίποτε.
Η κυρία Βλάχου μου επέδειξε το ημερόλογιό της, ό και είχε μέσα σε ένα καρρέ την αναγγελία ότι μέχρις αποκαταστάσεως των δημοκρατικών θεσμών η Καθημερινή και η Μεσημβρινή δεν πρόκειται να εκδοθούν. Και της απήντησα κι εγώ, ότι, όταν κατέθετα ενόρκως στο δικαστήριο ότι πιστεύει μετά θρησκευτικής ευλαβείας στη νομιμότητα, δεν ήταν κοπλιμέντο αλλά ήταν βαθειά μου πίστη. Και μου επανέλαβε την απόφασή της να μην εκδόσει κανένα έντυπό της, ακόμα και αν συλληφθεί. Κι επίσης να βρει τρόπους να παρεμποδίσει την έκδοσή της. Κλείνω την πρώτη δόση των σημειώσεων. Η ώρα είναι δώδεκα παρά είκοσι.
Κοντεύει 4 το απόγευμα και η κατάσταση δεν έχει ξεκαθαρίσει. Μένω συνέχεια στο γραφείο. Εν τω μεταξύ ενεφανίστηκαν ο Μπίστικας, ο Αγγελόπουλος ο αδελφός του γνωστού μας Χαιρέτη, και αργά η κ. Πετρίτση. Επίσης από τον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών ήρθε ο Κυριαζής ο πληροφοριοδότης μας, ο οποίος μας είπε ότι υπάρχει ήδη ένας νεκρός, βληθείς από όπλο επειδή διεφώνησε με τον στρατιώτη ο οποίος του εμπόδισε την προσπέλαση. Υπάρχει και ένας τραυματισμένος με κοντάκι, ένας προϊστάμενος του ΟΤΕ, ο οποίος είχε δοκιμάσει να προβάλει αντίσταση όταν οι κινηματίες κατέλαβαν το τηλεφωνικό κέντρο. Υπάρχουν ακόμη δυο-τρεις τραυματισμένοι με ξιφολόγχες, ένας που απεπειράτο να βγάλει φωτογραφίες καθώς και ένας Άγγλος φωτορεπόρτερ. Ηκούσθησαν λέγουν πυροβολισμοί στους Αμπελοκήπους. Τα ασθενοφόρα ελέγχονται. Κατά τον Αγγελόπουλο ο Αμερικανικός Ραδιοσταθμός του Ελληνικού μετέδωσε, γύρω στις 5.30, ότι οι παροικούντες εδώ Αμερικανοί δεν πρέπει να στείλουν τα παιδιά τους εδώ στο σχολείο ούτε να επιχειρήσουν να κυκλοφορήσουν στην πόλη, αλλά παρεκάλεσε να μην γίνονται τηλεφωνήματα γιατί πέραν αυτών των πληροφοριών δεν υπήρχε καμμιά άλλη.
Ας σημειωθεί ότι οι ραδιοφωνικές ανακοινώσεις δεν επλουτίσθησαν. Κατά διασταυρωμένες πληροφορίες, μεταξύ των οποίων τελευταία ήταν του Χάρη, ο βασιλεύς εθεάθη δύο φορές με πολιτικά ακολουθούμενος από στρατιωτικούς. Κατά τον Χάρη ο βασιλεύς μετέβη εις την οδόν Ρηγίλλης 10, συνοδεία περίπου 50 αξιωματικών και άλλων στρατιωτικών. Φορούσε πολιτικά.
Είναι τελείως άγνωστον ποίοι συνελήφθησαν. Κατ’ άλλους οι συλληφθέντες πολιτικοί, μεταξύ των οποίων ως βέβαιοι φέρονται ο Παπαληγούρας και ο Ράλλης, έχουν διακομισθεί εις το Χίλτον όπου και κρατούνται, κατ’ άλλους στο Πεντάγωνο. Οι ραδιοφωνικές ανακοινώσεις, παραμένουν οι ίδιες εξαιρέσει μιας προσθήκης ότι «οι εξελθόντες εις τας οδούς να επανέλθουν αμέσως εις τας οικίας των. Υπ’ όψιν ότι μετά την δύσιν του ηλίου οι κυκλοφορούντες θα πυροβολούνται άνευ προειδοποιήσεως».
Εν συνεχεία το ραδιόφωνο το οποίον εξακολουθεί να μεταδίδει τα διάγγελμα του βασιλέως χωρίς αναφορά των ονομάτων του Υπουργικού Συμβουλίου, δίδει αναλυτικά την εξήγηση περί επιβολής του Διατάγματος περί καταστάσεως πολιορκίας διά του οποίου λαμβάνονται όλα τα μέτρα και καταργούνται όλες οι εγγυήσεις της προσωπικής ελευθερίας και επιτρέπονται καθ’ οιανδήποτε ώραν της ημέρας και της νύκτας αι έρευναι και συλλήψεις χωρίς εντάλματα και λοιπά και λοιπά.Ο Μπίστικας μας είπε ότι συνήντησε τον Παπασπύρου στο δρόμο, ο οποίος δεν εγνώριζε τίποτε.
Όσον αφορά τους κινηματίες αναφέρονται τα ονόματα του αρχηγού του ΓΕΣ Σπαντιδάκη, το όνομα αυτό αναφέρεται και σε ένα τηλεγράφημα, ότι εις την Ρώμη, το οποίον μετεδόθη από το τηλέτυπο του Εϊ-Μπι του Ασσοσιέτεντ Πρες, καθώς και ενός Ταξιάρχου των Τεθωρακισμένων Παττακού, ο οποίος συνδέεται κάπως εξ αγχιστείας με τον Ζαφειρόπουλο, τον αρχισυντάκτης της Καθημερινής, και, κατά τον Ζαφειρόπουλο, πρόκειται περί ενός βαμμένου, ο οποίος έλεγε ότι είτε το θέλει, είτε δεν το θέλει ο βασιλεύς εμείς πρέπει να εξασφαλισθούμε. Ο Παττακός αυτός είναι κρητικής καταγωγής. Τρεις γενεές αντιβενιζελικός και έξαλλος. Κατά τις ίδιες φήμες συνελήφθη ο Μπίτσιος, κατ’ άλλη φήμη συνελήφθη η γυναίκα του Μπίτσιου, κατ’ άλλη φήμη συνελήφθη η κόρη του Μπίτσιου, κατ’ άλλη φήμη, τέλος, ο βασιλεύς προσεπάθησε να πάει στο σπίτι του Μπίτσιου. Επίσης ότι συνελήφθη ο Αρναούτης.
Ο Αγγελόπουλος ξαναήρθε λίγο πριν από τις τρεις και μας είπε ότι είχε πληροφορίες ότι εξαιρέσει των συλληφθέντων οι υπόλοιποι από το πρωΐ, οι υπόλοιποι πολιτικοί, έχουν συγκροτήσει Υπουργικό Συμβούλιο και συνεδριάζουν συνεχώς.
Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι ο Βασιλεύς δεν συνετάγη με τους κινηματίες γιατί αλλοιώς θα υπήρχε ανακοίνωση σαφεστέρα του Ραδιοφώνου και οπωσδήποτε διάγγελμα του ιδίου. Εξακολουθούμε να ελπίζουμε ότι με το να μην ενδίδει ο Βασιλεύς η κατάσταση δεν έχει οριστικώς χαθεί. Εν τούτοις τα μέτρα, απ’ ό,τι είναι φανερό, σκληρύνονται και εν όψει της δύσεως του ηλίου και εν όψει της ενδεχομένης αδυναμίας να στηρίξουν ή να συνεχίσουν το κίνημα οι κινηματίες. Το ραδιόφωνο επαναλαμβάνει αυτά τα μέτρα ασφαλείας ή μάλλον τα μέτρα άρσεως των προσωπικών ελευθεριών.
ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
Σελίδες από το ανέκδοτο ημερολόγιο του Τάκη Λαμπρία. Σαράντα ετών τότε, ήταν διευθυντής της Μεσημβρινής της Ελένης Βλάχου. Το ημερολόγιο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις ΠΟΤΑΜΟΣ.
Η πρώτη μέρα στο ντικταφόν
Οι σημειώσεις αυτές γράφονται στις 11 το πρωί της 21ης Απριλίου 1967 και αφορούν το κίνημα που ξέσπασε αιφνιδίως στην Αθήνα. Προσπαθώ να δώσω κατά χρονική σειρά τι υπέπεσε στην αντίληψή μου. Στις 5.15 ξεκίνησα με το αυτοκίνητό μου για να έλθω στην εφημερίδα. Στην οδόν Πατησίων είδα ένα τανκ και τρεις στρατιώτες που με υποχρέωναν να πάρω την Πλατεία Κάνιγγος. Έστριψα και προσεπάθησα να μπω στην οδόν Θεμιστοκλέους για να κατέβω απ’ εκεί μέσω της οδού Πανεπιστημίου. Ήτο αδύνατον. Εσυνέχισα και προσεπάθησα να κατέβω διά της οδού Σταδίου. Εις την οδόν Σταδίου ήταν ένα τανκ στο ύψος των Χαυτείων.
Εκεί έκανα ένα μεγάλο επεισόδιο και νομίζοντας ότι γίνεται για κάποια ηλίθια άσκηση τσακώθηκα με τους στρατιώτες, μάλλον χωριάτες, έναν δεκανέα και έναν επιλοχία, οπότε έφθασε ένας λοχαγός με το αυτοκίνητό του και έβγαλε ένα πιστόλι, με υποχρέωσε να κατέβω από το αυτοκίνητο, με πήγε στου Καραγιάννη, Ταξιδιωτικό γραφείο, υπό κράτησιν, αλλά τελικώς με άφησε με υπόσχεση να γυρίσω πίσω. Ήδη κατάλαβα ότι κάτι δεν λειτουργούσε καλά και ότι είχαμε μια στρατοκρατική εκδήλωση χωρίς να υποπτευθώ ακόμη το μέγεθός της. Απεπειράθην να φθάσω τότε στην οδόν Σωκράτους, μέσω της οδού Αθηνάς, αλλά εστάθη αδύνατο και στο σημείο της Πειραιώς με την οδόν Ζήνωνος υπήρχαν άλλα δύο τάνκς και παρ’ όλο ότι είπα ότι είμαι της Μεσημβρινής μου απηγορεύθη η προσπέλαση. Κατόπιν αυτού σηκώθηκα, πήρα το αυτοκίνητο και μέσω του Θησείου έφθασα στο σπίτι της κυρίας Βλάχου στην οδόν Μουρούζη. Εκεί υπήρχαν επίσης μπροστά στο παλάτι έντονα στρατιωτικά μέτρα και τανκς όπως επίσης αργότερα είδα ότι υπήρχαν τάνκς και στην οδόν Πανεπιστημίου. Εν τω μεταξύ
τα μέτρα εντείνοντο.
Ανέβηκα επάνω στης κυρίας Βλάχου, της εκτύπησα επανειλημμένως την πόρτα στον 6ο όροφο, το σκυλί εγαύγιζε, αλλά κανείς δεν μου άνοιξε. Υπέθεσα ότι ενδεχομένως να φοβήθηκε να μου ανοίξει. Αφού επί ένα τέταρτο προσπαθούσα να κάμω αντιληπτή την παρουσία μου, τελικώς κατέβηκα, προχώρησα στην Βασιλίσσης Σοφίας, διότι δεν επιτρεπόταν πλέον να κατέβω από την Πανεπιστημίου, και πήγα στο σπίτι του Κιουσόπουλου, τον οποίον και ξύπνησα. Δεν ήξερε τίποτε έκανε τον σταυρό του «Ο Θεός να βάλει το χέρι του». Εν συνεχεία κατέβηκα, και άφησα το αυτοκίνητό μου έξω από την Γενική Ασφάλεια, για να κάνω μιαν άλλη προσπάθεια πεζή μήπως τυχόν μπορέσω να διαπεραιωθώ στην οδόν Σωκράτους. Στην τρίτη προσπάθεια και με την διαβεβαίωση στους στρατιώτες ότι κατοικώ στην οδόν Σωκράτους 57 μου επέτρεψαν και τελικώς μπήκα μέσα στο κτίριο. Βρισκόταν εκεί από τις 2.30 οι τρεις: Η Κα Βλάχου, ο κ. Ζαφειρόπουλος, ο Βασίλης ο Νικολόπουλος, ο Καλαμαράς. Αργότερα ήρθε και η Λουλέ, η οποία μας είπε ότι στις 6 το πρωί συνέλαβαν τον πατέρα της και την μητέρα της. Εν τω μεταξύ από το Ραδιόφωνο είχα ακούσει, σε επανειλημμένες εκπομπές, τα τρία ομοιότυπα ανακοινωθέντα που ενηλλάσσοντο. Μετεδίδοντο μόνον από τον Σταθμό Ενόπλων Δυνάμεων.
Ας σημειωθεί ότι περνώντας είχα δει ότι μέτρα στρατιωτικά είχαν ληφθεί στο Ραδιοφωνικό Σταθμό στο Ζάππειο. Το πρώτο ανακοινωθέν μετεδόθη ύστερα από μία σειρά εμβατηρίων «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», «Ο Στρατός» και άλλα τινά, τα οποία προανήγγειλαν ότι εντός ολίγου θα μεταδοθεί βαρυσήμαντος ανακοίνωση.
Έλεγε: «Λόγω της δημιουργηθείσης εκρύθμου καταστάσεως, από του μεσονυκτίου ο Στρατός ανέλαβε την διακυβέρνηση της Χώρας. Εντός ολίγου θα μεταδοθεί διάγγελμα του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων». Η τελευταία φράση, στις μετέπειτα εκπομπές, είχε απαλειφθεί. Εν συνεχεία ακούστηκε πάλι με την έμφαση «Κεντρικός Σταθμός Ενόπλων Δυνάμεων. Ανακοίνωσις. Βασιλικόν Διάταγμα περί αναστολής των άρθρων 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95, 97 του Συντάγματος. Κωνσταντίνος Βασιλεύς των Ελλήνων. Έχοντες υπόψη το άρθρον 91 του ισχύοντος Συντάγματος και κατόπιν εισηγήσεως της Κυβερνήσεως αναστέλλομεν τα άρθρα 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 18, 20, 95 και 97 του ισχύοντος Συντάγματος λόγω εκδήλου απειλής της δημοσίας ασφαλείας εξ εσωτερικών κινδύνων. Ο αρμόδιος επί των Εσωτερικών υπουργός θέλει δημοσιεύσει και εκτελέσει το Διάταγμα τούτο. Κωνσταντίνος, Βασιλεύς των Ελλήνων, ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως, τα Μέλη.»
Μέχρις αυτήν την στιγμήν ουδέποτε συνεπληρώθησαν τα ονόματα του Υπουργικού Συμβουλίου εις οιανδήποτε εκπομπή. Η επόμενη ανακοίνωση ήτο απαγορεύσεις. Οι απαγορεύσεις άρχιζαν: Η απαγόρευση της κυκλοφορίας εις τας οδούς των Αθηνών, πάση φύσεως οχημάτων και πεζών, το κλείσιμο του Χρηματιστηρίου, η απαγόρευση της αναλήψεως χρημάτων από τας Τραπέζας και από τα Ταμιευτήρια, η παράταση του χρόνου εμφανίσεως των συναλλαγματικών επί δεκαήμερον από της 21ης Απριλίου, η απαγόρευση αγοράς χρυσών λιρών, η απαγόρευση αποκρύψεως τροφίμων, η διακοπή μαθημάτων εις τα Σχολεία της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως, της Μέσης Εκπαιδεύσεως και Ανωτάτας Σχολάς και η παράκληση προς το κοινόν όπως καταγγείλει πάραυτα την τυχόν απόκρυψη τροφίμων, η οποία εκρίνετο ως δολιοφθορά και ηπειλήτο η εισαγωγή των αποκρυπτόντων εις τα έκτακτα Στρατοδικεία.
Η κυρία Βλάχου, μου ανεκοίνωσε επίσης, παρουσία του κ. Λούνδρα, ότι περιμένει από στιγμή σε στιγμή να έλθει κάποιος εκπρόσωπος των επιβαλλόντων την δικτατορία και να ρυθμίσει τα της εφημερίδος. Η απόφασή της, την οποίαν εν συνεχεία μού την ανέλυσε και προσωπικώς λεπτομερέστερα, είναι να μην εκδόσει τας εφημερίδας της ούτε άλλα οιαδήποτε έντυπά της.
Από τις πρώτες πληροφορίες τα πράγματα φαίνεται ότι εξελίχθηκαν ως εξής: Περί την 1.30 ο κ. Λούνδρας ανέβαινε την οδόν Αλεξάνδρας, όπου είδε να κατέρχεται μια σειρά από τανκς και τεθωρακισμένα αυτοκίνητα. Δεν του έκανε, εκ πρώτης όψεως, μεγάλη εντύπωση. Όταν όμως, περί το τέρμα Αμπελοκήπων, είδε ότι δύο άλλες σειρές τεθωρακισμένων και τανκς κατέβαιναν επίσης, τότε έσπευσε ολοταχώς προς την εφημερίδα και είπε να προσέξουν το γεγονός. Ταυτοχρόνως έφθαναν τα πρώτα ανήσυχα τηλεφωνήματα στην εφημερίδα. Τα τανκς, ήσαν, κατά την εκτίμηση του κ. Λούνδρα, 30-40 μαζί με τα τεθωρακισμένα. Και επεχειρήθη να έλθει η εφημερίς σε επαφή με τον Υπουργό Δημοσίας Τάξεως κ. Ράλλη. Ήταν αδύνατο. Από εκείνη την ώρα άρχισαν να κόβονται τα τηλέφωνα. Κατόπιν αυτού πήγε στην Βλάχου, της ανεκοίνωσε το κίνημα και την έφερε στην εφημερίδα.
Η Καθημερινή πρόφθασε να εκδοθεί με ένα μονόστηλο ζωηρό, το οποίον έλεγε ότι εξέσπασε στρατιωτικό κίνημα και εγένοντο συλλήψεις πολιτικών αρχηγών. Η Αυγή επίσης εκυκλοφόρησε με ένα ζωνάρι στην πρώτη σελίδα που έλεγε ότι συνελήφθησαν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Μητσοτάκης και ο Κίρκος. Επίσης εκυκλοφόρησαν αι φήμαι ότι συνελήφθη ο Κανελλόπουλος, αργότερα δε, νομίζω, κατά τις 9.30, ήρθε στο γραφείο ως απεσταλμένος της Βραδυνής ένας νεαρός δημοσιογράφος, ο κ. Κολοκοτρώνης, ο οποίος και μας είπε ότι η σύλληψη του Κανελλοπούλου, συνέβη κατά τον εξής δραματικό τρόπο: Κατά τις 2.30 με 3 περίπου, δύο αξιωματικοί συνοδευόμενοι ανήλθαν στο σπίτι του κ. Κανελλοπούλου, στην οδόν Ξενοκράτους, τους άνοιξε η κ. Κανελλοπούλου, βγήκε με τις πιτζάμες ο κ. Κανελλόπουλος, ρώτησε ποιοι είναι αυτοί και του εξήγησαν ότι τον παρακαλούν να τους ακολουθήσει.
Ο κ. Κανελλόπουλος αντέδρασε, προσπάθησε να τους εκδιώξει και κατά κάποιον τρόπον το επέτυχε κλείνοντας την πόρτα. Τότε αυτοί έσπασαν την πόρτα, μπήκαν μέσα και τον επίεσαν να τους ακολουθήσει. Ο κ. Κανελλόπουλος τους είπε ότι δέχεται μόνον υπό τον όρον ότι θα οδηγεί αυτός το αυτοκίνητό του και θα ακολουθούν αυτοί. Σύμφωνοι, του είπαν. Και την στιγμή που κατέβαιναν κάτω, τον άρπαξαν από τους αγκώνες, του έστριψαν τα χέρια, τον έβαλαν στο αυτοκίνητο και τον απήγαγαν. Ο παρευρισκόμενος Καλαμαράς είπε όμως ότι ίδια φήμη εκυκλοφόρησε ότι έτσι απήχθη και ο Μητσοτάκης.
Μέχρι κάποιας ώρας η κυκλοφορία ήτο ευχερεστέρα, αλλά όσο προχωρούσε η ώρα, η κυκλοφορία ήτο δυσχερής. Η αίσθηση η δική μου ήταν φοβερά πένθιμος και, όπως είπα, ειλικρινά αισθανόμουν, και αισθάνομαι και αυτή την στιγμή, σαν να παρευρίσκομαι σε μιαν ενδιαφέρουσα μεν και εντυπωσιακή, αλλά πάντως εξουθενωτικά θλιβερή κηδεία.
Στο γραφείο της κυρίας Βλάχου οι συντάκτες που ήσαν, της παρέδωσαν ένα μικρό πρόχειρο σύνταγμα, το οποίον μάλιστα είχαν υπογράψει ο καθένας και ο κ. Ζαφειρόπουλος κάτω από μίαν ένδειξη «το ταλαίπωρο». Υπέγραψα κι εγώ.
Συζητώντας επάνω στα ενδεχόμενα είπαμε ότι το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται περί στρατοκρατικής επιβολής των εμφανιζομένων ως σωτήρων του βασιλέως, οι οποίοι εστάθμισαν ότι ο Κανελλόπουλος προχωρεί προς εκλογές τις οποίες είναι αμφίβολον αν θα κερδίσει η Δεξιά και εν ονόματι της σωτηρίας του βασιλέως επενέβησαν διά να ανατρέψουν το ενδεχόμενο των εκλογών. Προσετίθετο η άποψη του κ. Λούνδρα ότι αυτό θα πρέπει να είναι καλά οργανωμένο, δεδομένου ότι το κίνημα κατέλαβε εξ απήνης τους πάντας, τον κ. Παπαληγούρα, φερ’ ειπείν, Υπουργόν Εθνικής Αμύνης, ότι η χρησιμοποιηθείσα δύναμη, από απόψεως τεθωρακισμένων, τουλάχιστον, και μηχανοκινήτων, είναι εντυπωσιακή και το μέτρο της αποκοπής των τηλεφώνων είναι εξόχως δραστικό. Κατά την άποψη του προετοιμασμένου κινήματος, το κίνημα πιθανώτατα εξερράγη διότι δεν μπορούσε πλέον να μην εκραγεί, δεδομένου ότι είχεν οργανωθεί έτσι εις την εντέλεια.
Στο σημείο αυτό προσέθεσα εγώ ότι ενδεχομένως δεν εστερούντο βάσεως τα δημοσιεύματα του αμερικανικού Τύπου, η εκφρασθείσα ανησυχία, ακόμη και η φήμη ότι ο Τζόνσον είχε αποστείλει μήνυμα προς τον βασιλέα προειδοποιώντας ότι είναι απαράδεκτος η επιβολή δικτατορίας. Συνεπώς, κατά την εκδοχή αυτή, το περί μηνύματος Τζόνσον είχε δημοσιευθεί εις την εφημερίδα Έθνος και διαψευσθεί από την Κυβέρνηση. Διακόπτω για να προσθέσω ότι στην ανακοίνωση απαγορεύσεων προσετέθη και μία παράγραφος κατά την οποίαν μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις μεταφοράς ασθενών θα επιτρέπεται η κυκλοφορία και τούτο μόνον μετά την άδεια των οικείων αστυνομικών τμημάτων.
Πληροφορία μεταδοθείσα από τον Μαλάτο ότι η προσχώρηση της Αστυνομίας, έγινε στις 1.30 το βράδυ.
Επανέρχομαι τώρα στην εκδοχή ότι το κίνημα οργανωμένο επιμελώς για να εκδηλωθεί μετά ένα δυσμενές εκλογικό αποτέλεσμα, αναγκάσθηκε να εκδηλωθεί όταν ακριβώς υπήρξαν πληροφορίες και έκφραση ανησυχιών των Αμερικανών.
Μία άλλη εκδοχή, η οποία προς στιγμήν μας κατέστησαν αισιοδόξους, είναι ότι ο βασιλεύς δεν έχει υποκύψει, και αυτή η κατά κόρον προβολή του Βασιλικού Διατάγματος δι’ αναστολής των άρθρων του Συντάγματος, χωρίς να εμφανίζεται ο Βασιλεύς στο Ραδιόφωνο και χωρίς να αναφέρονται τα μέλη της Κυβερνήσεως και επίσης η πτωχεία των ανακοινώσεων, το στερεότυπο της επαναλήψεως τόσον περιωρισμένης ρυθμιστικής αξίας και άνευ οιασδήποτε δικαιολογίας ανακοινώσεων σημαίνει ότι καταβάλλεται προσπάθεια να πεισθεί ο βασιλεύς. Και λέγαμε με την Κα Βλάχου ακριβώς ότι η chance, η μοναδική chance, για να μην ολοκληρωθεί η καταστροφή την οποίαν θα σημάνει σ’ αυτόν τον τόπο η δικτατορία είναι να αντιστή ο Βασιλεύς. Γιατί αν ο Βασιλεύς δεν δεχθεί να πάει μαζί τους ίσως, δεδομένου ότι δεν μπορούν να τον πιέσουν, να βάλουν την ουρά υπό τα σκέλη των και να αποσυρθούν.
Μεταξύ των φερομένων ως ηγετών του κινήματος ελέχθησαν τα ονόματα του Σπαντιδάκη, του Αυγέρη, κατ’ άλλην εκδοχήν ο Αυγέρης έχει συλληφθεί, του Τσακαλώτου, αλλά ακόμα και αυτού του Τσολάκα, το οποίον βέβαια έρχεται σε αντίθεση με τη σύλληψη του Ανδρέα Παπανδρέου.
Καθώς υπαγορεύω αυτές τις σημειώσεις, πρόχειρες, κυττάζω απέναντι στο ξενοδοχείο «Οτέλ Ντε Παρί» τους τουρίστες που έχουν βγει στη λιακάδα. Μια γενική εντύπωση και όταν ερχόμουν το πρωΐ στο δρόμο σ’ αυτήν την νεκρή ή μάλλον σ’ αυτή την τεχνητά απονεκρωμένη πόλη, είδα ότι δεν υπήρξαν έκδηλα σημεία ανησυχίας. Μπορεί να πει κανείς μάλιστα ότι το εντυπωσιακό του πράγματος ενήχε και κάποιαν δόση διασκεδάσεως στον κόσμο που ρωτούσε. Δηλαδή είδα και ωρισμένα μειδιάσματα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει τίποτε.
Η κυρία Βλάχου μου επέδειξε το ημερόλογιό της, ό και είχε μέσα σε ένα καρρέ την αναγγελία ότι μέχρις αποκαταστάσεως των δημοκρατικών θεσμών η Καθημερινή και η Μεσημβρινή δεν πρόκειται να εκδοθούν. Και της απήντησα κι εγώ, ότι, όταν κατέθετα ενόρκως στο δικαστήριο ότι πιστεύει μετά θρησκευτικής ευλαβείας στη νομιμότητα, δεν ήταν κοπλιμέντο αλλά ήταν βαθειά μου πίστη. Και μου επανέλαβε την απόφασή της να μην εκδόσει κανένα έντυπό της, ακόμα και αν συλληφθεί. Κι επίσης να βρει τρόπους να παρεμποδίσει την έκδοσή της. Κλείνω την πρώτη δόση των σημειώσεων. Η ώρα είναι δώδεκα παρά είκοσι.
Κοντεύει 4 το απόγευμα και η κατάσταση δεν έχει ξεκαθαρίσει. Μένω συνέχεια στο γραφείο. Εν τω μεταξύ ενεφανίστηκαν ο Μπίστικας, ο Αγγελόπουλος ο αδελφός του γνωστού μας Χαιρέτη, και αργά η κ. Πετρίτση. Επίσης από τον Σταθμό Πρώτων Βοηθειών ήρθε ο Κυριαζής ο πληροφοριοδότης μας, ο οποίος μας είπε ότι υπάρχει ήδη ένας νεκρός, βληθείς από όπλο επειδή διεφώνησε με τον στρατιώτη ο οποίος του εμπόδισε την προσπέλαση. Υπάρχει και ένας τραυματισμένος με κοντάκι, ένας προϊστάμενος του ΟΤΕ, ο οποίος είχε δοκιμάσει να προβάλει αντίσταση όταν οι κινηματίες κατέλαβαν το τηλεφωνικό κέντρο. Υπάρχουν ακόμη δυο-τρεις τραυματισμένοι με ξιφολόγχες, ένας που απεπειράτο να βγάλει φωτογραφίες καθώς και ένας Άγγλος φωτορεπόρτερ. Ηκούσθησαν λέγουν πυροβολισμοί στους Αμπελοκήπους. Τα ασθενοφόρα ελέγχονται. Κατά τον Αγγελόπουλο ο Αμερικανικός Ραδιοσταθμός του Ελληνικού μετέδωσε, γύρω στις 5.30, ότι οι παροικούντες εδώ Αμερικανοί δεν πρέπει να στείλουν τα παιδιά τους εδώ στο σχολείο ούτε να επιχειρήσουν να κυκλοφορήσουν στην πόλη, αλλά παρεκάλεσε να μην γίνονται τηλεφωνήματα γιατί πέραν αυτών των πληροφοριών δεν υπήρχε καμμιά άλλη.
Ας σημειωθεί ότι οι ραδιοφωνικές ανακοινώσεις δεν επλουτίσθησαν. Κατά διασταυρωμένες πληροφορίες, μεταξύ των οποίων τελευταία ήταν του Χάρη, ο βασιλεύς εθεάθη δύο φορές με πολιτικά ακολουθούμενος από στρατιωτικούς. Κατά τον Χάρη ο βασιλεύς μετέβη εις την οδόν Ρηγίλλης 10, συνοδεία περίπου 50 αξιωματικών και άλλων στρατιωτικών. Φορούσε πολιτικά.
Είναι τελείως άγνωστον ποίοι συνελήφθησαν. Κατ’ άλλους οι συλληφθέντες πολιτικοί, μεταξύ των οποίων ως βέβαιοι φέρονται ο Παπαληγούρας και ο Ράλλης, έχουν διακομισθεί εις το Χίλτον όπου και κρατούνται, κατ’ άλλους στο Πεντάγωνο. Οι ραδιοφωνικές ανακοινώσεις, παραμένουν οι ίδιες εξαιρέσει μιας προσθήκης ότι «οι εξελθόντες εις τας οδούς να επανέλθουν αμέσως εις τας οικίας των. Υπ’ όψιν ότι μετά την δύσιν του ηλίου οι κυκλοφορούντες θα πυροβολούνται άνευ προειδοποιήσεως».
Εν συνεχεία το ραδιόφωνο το οποίον εξακολουθεί να μεταδίδει τα διάγγελμα του βασιλέως χωρίς αναφορά των ονομάτων του Υπουργικού Συμβουλίου, δίδει αναλυτικά την εξήγηση περί επιβολής του Διατάγματος περί καταστάσεως πολιορκίας διά του οποίου λαμβάνονται όλα τα μέτρα και καταργούνται όλες οι εγγυήσεις της προσωπικής ελευθερίας και επιτρέπονται καθ’ οιανδήποτε ώραν της ημέρας και της νύκτας αι έρευναι και συλλήψεις χωρίς εντάλματα και λοιπά και λοιπά.Ο Μπίστικας μας είπε ότι συνήντησε τον Παπασπύρου στο δρόμο, ο οποίος δεν εγνώριζε τίποτε.
Όσον αφορά τους κινηματίες αναφέρονται τα ονόματα του αρχηγού του ΓΕΣ Σπαντιδάκη, το όνομα αυτό αναφέρεται και σε ένα τηλεγράφημα, ότι εις την Ρώμη, το οποίον μετεδόθη από το τηλέτυπο του Εϊ-Μπι του Ασσοσιέτεντ Πρες, καθώς και ενός Ταξιάρχου των Τεθωρακισμένων Παττακού, ο οποίος συνδέεται κάπως εξ αγχιστείας με τον Ζαφειρόπουλο, τον αρχισυντάκτης της Καθημερινής, και, κατά τον Ζαφειρόπουλο, πρόκειται περί ενός βαμμένου, ο οποίος έλεγε ότι είτε το θέλει, είτε δεν το θέλει ο βασιλεύς εμείς πρέπει να εξασφαλισθούμε. Ο Παττακός αυτός είναι κρητικής καταγωγής. Τρεις γενεές αντιβενιζελικός και έξαλλος. Κατά τις ίδιες φήμες συνελήφθη ο Μπίτσιος, κατ’ άλλη φήμη συνελήφθη η γυναίκα του Μπίτσιου, κατ’ άλλη φήμη συνελήφθη η κόρη του Μπίτσιου, κατ’ άλλη φήμη, τέλος, ο βασιλεύς προσεπάθησε να πάει στο σπίτι του Μπίτσιου. Επίσης ότι συνελήφθη ο Αρναούτης.
Ο Αγγελόπουλος ξαναήρθε λίγο πριν από τις τρεις και μας είπε ότι είχε πληροφορίες ότι εξαιρέσει των συλληφθέντων οι υπόλοιποι από το πρωΐ, οι υπόλοιποι πολιτικοί, έχουν συγκροτήσει Υπουργικό Συμβούλιο και συνεδριάζουν συνεχώς.
Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι ο Βασιλεύς δεν συνετάγη με τους κινηματίες γιατί αλλοιώς θα υπήρχε ανακοίνωση σαφεστέρα του Ραδιοφώνου και οπωσδήποτε διάγγελμα του ιδίου. Εξακολουθούμε να ελπίζουμε ότι με το να μην ενδίδει ο Βασιλεύς η κατάσταση δεν έχει οριστικώς χαθεί. Εν τούτοις τα μέτρα, απ’ ό,τι είναι φανερό, σκληρύνονται και εν όψει της δύσεως του ηλίου και εν όψει της ενδεχομένης αδυναμίας να στηρίξουν ή να συνεχίσουν το κίνημα οι κινηματίες. Το ραδιόφωνο επαναλαμβάνει αυτά τα μέτρα ασφαλείας ή μάλλον τα μέτρα άρσεως των προσωπικών ελευθεριών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου