Στο… σημείο μηδέν η Ισπανία- Τρελή κούρσα στα spreads

sofokleous10

Συναγερμός σήμανε και πάλι στις Βρυξέλλες αλλά και σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς επιδεινώνεται η κρίση στην Ισπανία, απειλώντας να συμπαρασύρει στη δίνη της τον ευρωπαϊκό Νότο αλλά και τον πυρήνα της ευρωζώνης. Από την πλευρά της Μαδρίτη επιδίδεται σε έναν πρωτοφανή αγώνα δρόμου για να προλάβει τις αντιδράσεις των αγορών και να κερδίσει χρόνο, ωστόσο δεν φαίνεται να τα καταφέρνει. Το μήνυμα που προσπαθεί απεγνωσμένα να περάσει εδώ και μήνες ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι, με τη λήψη πρόσθετων μέτρων είναι ότι η Ισπανία δεν θα έχει την τύχη της Ελλάδας, κι ας εκτιμάται ότι η Μαδρίτη βρίσκεται στο σημείο όπου στεκόταν η Αθήνα πριν από δύο χρόνια: στο χείλος του γκρεμού.

Εάν εκτροχιαστεί η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, ο κίνδυνος για το ευρώ είναι ορατός και το άγχος γι’ αυτό το ενδεχόμενο είναι μεγάλο σε όλα τα ευρωπαϊκά πολιτικά στρατόπεδα. Ειδικά για το Βερολίνο, το ενδεχόμενο να χρειαστεί μια ακόμη χώρα και δη του μεγέθους της Ισπανίας, διάσωση, είναι εφιαλτικό σενάριο και η Καγκελάριος φοβάται ότι δεν θα μπορέσει να πετύχει την απαιτούμενη συναίνεση στο γερμανικό κοινοβούλιο. Εξ ου και η αγωνιώδης προσπάθεια να πείσει οτι η Μαδρίτη δεν απειλείται. Για τις αγορές, όμως, η Ισπανία παραμένει ο μεγάλος «ασθενής».

Εξάλλου η κατάρρευση της Ισπανίας ήταν από την πρώτη στιγμή της κρίσης ο μεγαλύτερος φόβος των Ευρωπαίων. Η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης θεωρείται όχι μόνο πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει αλλά και πολύ μεγάλη για να διασωθεί. Όμως, οι τελευταίες εξελίξεις και η εκτίναξη του κόστους δανεισμού της Μαδρίτης σε επίπεδα συναγερμού δείχνουν ότι το ντόμινο της Ισπανίας είναι το επόμενο που θα πέσει.

Η διάσωση της τέταρτης μεγαλύτερης ισπανικής τράπεζας, της Bankia, με τη μερική κρατικοποίησή της από την κυβέρνηση Ραχόι αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο σε αυτή την κρίση. Ξεγυμνώνει τις έως τώρα προσπάθειες της Μαδρίτης και κυρίως της Ευρώπης να περιχαρακώσουν την Ισπανία από την ευρω-κρίση. Και επιβεβαιώνει τους φόβους ότι οι ισπανικές τράπεζες αποτελούν μια τεράστια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας της χώρας. Τα «τσιρότα» με τα οποία ήλπιζαν να προστατεύσουν την Ισπανία όσοι αποφασίζουν για το ευρώ, αποδεικνύονται στην πράξη ανεπαρκή αλλά και καταστροφικά. Οι «πυροσβεστικές» προσπάθειες της ΕΚΤ κατάφεραν μόνο να διογκώσουν την έτσι και αλλιώς τρομακτικών διαστάσεων μαύρη τρύπα στο ισπανικό τραπεζικό σύστημα.

Τρίζουν τα θεμέλια του τραπεζικού συστήματος

Έχοντας πλέον ανοίξει τον κύκλο των τραπεζικών διασώσεων από το κράτος, οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι στο εξής, κάθε μέρα που περνά φέρνει στην Ισπανία όλο και πιο κοντά στην προσφυγή της στο ΔΝΤ και την ΕΕ. Είναι προφανές σε όλους ότι ο κρατικός προϋπολογισμός δεν μπορεί να «σηκώσει» τις τεράστιες ανάγκες του τραπεζικού της συστήματος.

Η κυβέρνηση έχει ήδη επιβάλει ένα πρόγραμμα αναδιάρθρωσης των τραπεζών, στο πλαίσιο του οποίου τις ανάγκασε να προχωρήσουν σε διαγραφές ύψους 54 δισ. ευρώ. Όμως, οι ισπανικές τράπεζες έχουν ένα χαρτοφυλάκιο δανείων συνολικού ύψους 1,7 τρισ. ευρώ και παρότι σημαντικό μέρος των δανείων αυτών χαρακτηρίζονται ως προβληματικά, έπειτα και από το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων, οι διαγραφές προχωρούν με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς.

Ο κλάδος εμφανίζει έκθεση ύψους 300 δισ. ευρώ στο real estate, με την Τράπεζα της Ισπανίας να υπολογίζει τα προβληματικά δάνεια ακινήτων στα 184 δισ. ευρώ. Τα δάνεια αυτά αποτελούν την κληρονομιά της φούσκας των ακινήτων, καθώς από το 1997 έως το 2007 χτίστηκαν στην Ισπανία 5 εκατομμύρια νέες κατοικίες, τουλάχιστον διπλάσιες από τα νέα νοικοκυριά που δημιουργήθηκαν στη χώρα. Ολόκληρες νεόκτιστες κοινότητες είναι καταδικασμένες να παραμείνουν πόλεις-φαντάσματα για δεκαετίες, αφού με τις σημερινές δημογραφικές τάσεις, δεν αναμένεται να υπάρξει οποιαδήποτε ζήτηση για αυτά τα ακίνητα.

Εξάλλου, με την ανεργία στο 24,4%, είναι σαφές ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν μπορούν παρά να αυξηθούν στο επόμενο διάστημα. Για αυτό και η κυβέρνηση απαιτεί από τις τράπεζες να προχωρήσουν σε περαιτέρω διαγραφές δανείων ύψους 30 δισ. ευρώ, κάτι που κατά πάσα πιθανότητα, θα φέρει και άλλες κρατικές διασώσεις. Και εάν η διαδικασία των διαγραφών έχει μόλις αρχίσει στα χαρτοφυλάκια των κατασκευαστικών δανείων, ο κλάδος δεν έχει κάνει το παραμικρό για να καλύψει τις ζημιές από τα 650 δισ. ευρώ των στεγαστικών δανείων και τα 800 δισ. ευρώ των επιχειρηματικών δανείων που έχει μοιράσει. Είναι χαρακτηριστικό πως το Μάρτιο τα επισφαλή δάνεια  εκτιμάχτηκαν στο 8,7% στο υψηλότερο επίπεδο από τον Αύγουστο του 1994, και διαμορφώθηκαν σε 148 δισ. ευρώ. Τον Φεβρουάριο τα επισφαλή δάνεια ανέρχονταν στο 8,3%.

Στα ύψη το κόστος δανεισμού

Σε επίπεδα συναγερμού εξακολουθούν να βρίσκονται τα ισπανικά ομόλογα, μετά και την υποβάθμιση 16 ισπανικών τραπεζών από την Moody’s. Η απόδοση του 10ετούς ισπανικού τίτλου σκαρφάλωσε στο 6,39%, με το spread έναντι του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου στις 497 μονάδες βάσης. Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί είναι πως στη δημοπρασία κρατικών ομολόγων τριετούς και τετραετούς διάρκειας που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη, η Ισπανία κατάφερε να αντλήσει από τις αγορές περίπου 2,5 δισ. ευρώ αλλά με αυξημένα επιτόκια. Τα ομόλογα τετραετούς διάρκειας διατέθηκαν με επιτόκιο 5,13%, από 3,43% στην προηγούμενη δημοπρασία. Το επιτόκιο για τα δύο ειδών τριετή ομόλογα που δημοπρατήθηκαν ανέβηκε στο 4,42% και 4,92% από 2,96% και 4,07% αντίστοιχα.