Like a Rolling Stone

Lenin Reloaded

Η πεποίθησή του [του Dylan], η απόλυτη βεβαιότητα ότι έχει το δικαίωμα να πει ακριβώς αυτό που λέει, παραμένει ευφορική και ανατριχιαστική συνάμα. Τόσα χρόνια μετά, το τραγούδι δεν έχει χάσει την αιχμή του από τον χρόνο και την επανάληψη.

Κατά κάποιο τρόπο παραμένει ένα δύσκολο τραγούδι για να ακούσεις ακόμα και τώρα, επειδή είναι το όραμα ενός καιρού που δεν συνέβη ποτέ. Μπορεί να κάνω λάθος, εφόσον ήμουν τεσσάρων μόνο το 1965. Αλλά εκείνος ο καιρός (ή μήπως είναι ο καιρός που δημιούργησε το ίδιο το τραγούδι;) μοιάζει να ήταν η τελευταία στιγμή στην αμερικανική ιστορία που η χώρα θα μπορούσε να είχε αλλάξει, με έναν θεμελιώδη τρόπο, για το καλύτερο. Το τραγούδι, ακόμα και τώρα, καταγράφει αυτή τη δυνατότητα, την οξύνει, σου εφιστά την προσοχή σ' αυτή, και μετά σε εξαναγκάζει να αποφασίσεις τι να κάνουμε.

Η φωνή του σου το λέει αυτό (σου λέει τα πάντα). Δεν μιλά στ' αλήθεια στην κοπέλα--μιλάει σε σένα (και σε μένα· και σ' όλους). Η φωνή έχει ατέρμονη λεπτοφυϊα--μερικές φορές ακούγεται με μια σχεδόν αυταρχική μονοτονία (που μοιάζει με τον Ginsberg όταν διάβαζε την "Κραυγή"), άλλες φορές ακούγεται γεμάτη συμπόνοια, ή τραγική (σαν την φωνή του Jacques-Louis David στον πινακά του για τον Μαρά)--αλλά επίσης οργισμένη, εκδικητική, ευφορική, ειρωνική, κουρασμένη, φαντασματική, προτρεπτική. Και θα ακουγόταν το ίδιο αν τραγούδαγε στα αρχαία ελληνικά ή τα ρώσικα. Υπάρχει τόση επιθυμία και τόση δύναμη σ' αυτή τη φωνή, τη μεταφρασμένη σε μια ευαισθησία που της επιτρέπει να εντοπίσει απειροελάχιστους κραδασμούς που αναδύονται απ' τη γη. Αλλά σαν μετρητής Γκάιγκερ που αναπτύσσει τη δική του βούληση, μετεωρίζεται ανάμεσα στην προσπάθεια να καταγράψει τον σεισμό που έρχεται και την προσπάθεια να τον κάνει να συμβεί. Εκεί είναι που το τραγούδι διεκδικεί την αιωνιότητα.

Επιστολή του Michael Pisaro στον Greil Marcus, 28 Μάρτη 2004. Στο Greil Marcus, Like A Rolling Stone: Bob Dylan at the Crossroads, Public Affairs, 2005. Μτφρ. Lenin Reloaded.

Σαν την πέτρα που κυλάει
Bob Dylan, 1965
Κάποτε ντυνόσουν τόσο ωραία
πετούσες στους ζητιάνους μια δεκάρα όταν ήσουν στις δόξες σου, έτσι δεν είναι;
Κόσμος σ' έπαιρνε, σου λεγε "πρόσεξε κούκλα, θα πέσεις χαμηλά"
νόμιζες ότι σε δούλευαν όλοι
γελούσες κάποτε με
όλους όσους την έψαχναν.
Τώρα δεν μιλάς τόσο δυνατά.
Τώρα δεν είσαι τόσο περήφανη
που πρέπει να σφίξεις το ζωνάρι για το επόμενο πιάτο φαί.

Πώς νιώθεις
Πώς νιώθεις
Να είσαι άστεγη
εντελώς άγνωστη
σαν την πέτρα που κυλάει;

Πήγες βέβαια στο καλύτερο σχολείο, κυρία Μοναχική,
Αλλά ξέρεις ότι απλώς σε ξεζούμιζαν
Ποτέ δεν σου μαθε κανείς πώς είναι η ζωή στο δρόμο
Και τώρα πρέπει να το συνηθίσεις
Έλεγες πως δεν θα συμβιβαστείς ποτέ
με τον μυστήριο αλήτη, αλλά τώρα συνειδητοποιείς
πώς δεν σου πουλάει κανένα άλλοθι
καθώς κοιτάζεις το κενό των ματιών του
και του λες, θες να κάνουμε μια συμφωνία;

Πώς νιώθεις
Πώς νιώθεις
Που είσαι μόνη σου
χωρίς δρόμο επιστροφής
μια τέλεια άγνωστη
μια πέτρα που κυλάει;

Ποτέ σου δεν γύρισες να κοιτάξεις τους μορφασμούς των ζογκλέρ και των κλόουν
όταν ερχόντουσαν όλοι να σε διασκεδάσουν με τα κόλπα τους
Ποτέ δεν κατάλαβες ότι δεν ωφελεί καθόλου
ότι δεν θα πρεπε να αφήνεις τους άλλους να σου εξασφαλίζουν τη διασκέδαση
Κάποτε καβάλαγες το άλογο από χρώμιο παρέα με τον διπλωμάτη σου
που είχε στον ώμο του μια σιαμέζα γάτα
Δεν είναι δύσκολο όταν ανακαλύπτεις
ότι δεν ήταν καθόλου αυτό που έμοιαζε
όταν σου έχει πάρει όλα όσα μπορούσε να σου κλέψει;

Πώς νιώθεις
Πώς νιώθεις
Που είσαι μόνη σου
χωρίς δρόμο επιστροφής
μια τέλεια άγνωστη
μια πέτρα που κυλάει;

Πριγκίπισσα στην κορυφή και όλοι οι ωραίοι άνθρωποι
να πίνουν, να θεωρούν ότι τη βόλεψαν
ανταλάσσοντας πολύτιμα δώρα.
Αλλά καλύτερα να πάρεις το δαχτυλίδι με το διαμάντι, καλύτερα να το πας στο ενεχυροδανειστήριο μωρό.
Διασκέδαζες τόσο
με τον κουρελή Ναπολέοντα και τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε
πήγαινε σ' αυτόν τώρα, σε καλεί, δεν μπορείς να αρνηθείς.
Όταν δεν έχεις τίποτα, δεν έχεις τίποτα να χάσεις.
Είσαι αόρατη τώρα, και μυστικά δεν έχεις να κρύψεις.

Πώς νιώθεις
Πώς νιώθεις
Που είσαι μόνη σου
χωρίς δρόμο επιστροφής
μια τέλεια άγνωστη
μια πέτρα που κυλάει;